Cmentarz Najświętszej Marii Panny w Toruniu

Cmentarz Najświętszej Marii Panny w Toruniu
	nr rej. A/214 26 sierpnia 1991[potrzebny przypis]
	; Jedna z głównych alejek, jesień 2017 rok
Nazwa pełna	Cmentarz Parafialny pw. NMP
Poprzednie nazwy	Marii Panny
Państwo	Polska
Województwo	kujawsko-pomorskie
Miejscowość	Toruń
Adres	ul. Wybickiego 78-80
Typ cmentarza	wyznaniowy
Wyznanie	rzymskokatolicki
Stan cmentarza	czynny
Powierzchnia cmentarza	4,44 ha
Data otwarcia	1919
Zarządca	Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu
	Położenie na mapie Torunia Cmentarz Najświętszej Marii Panny w Toruniu
	Położenie na mapie Polski Cmentarz Najświętszej Marii Panny w Toruniu
	Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego Cmentarz Najświętszej Marii Panny w Toruniu
	53°01′36,1″N 18°35′44,6″E/53,026694 18,595722
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cmentarz Najświętszej Marii Panny w Toruniu – cmentarz katolicki, należący do parafii Wniebowzięcia NMP w Toruniu, założony w 1919 roku.

Historia

Teren został zakupiony w 1918 roku, zagospodarowany w roku następnym. Pierwszy pogrzeb odbył się 1 września 1919 roku. Cmentarz pierwotnie był szczególnie przeznaczony dla katolików z Chełmińskiego Przedmieścia i Bielan, gdzie w 1950 roku powstała nowa parafia św. Józefa, prowadzona przez redemptorystów. Działka ma kształt trapezoidalny i jest przecięta przez dwie główne aleje, wyznaczone w części środkowej i zachodniej (zapewne analogiczna południkowa aleja w części wschodniej nie została zrealizowana) i kilku alejek poprzecznych, przecinających je pod kątem prostym. Obszar nekropolii wynosi ok. 4,5 ha. Ze względu na stopień wykorzystania powierzchni grzebalnej, nowe pochówki dokonywane są w ograniczonym zakresie.

Drzewostan

Spośród stosunkowo zróżnicowanych gatunków drzew i krzewów jako szczególnie interesujące wymienia się świerk sitkajski, klon jesionolistny, bukszpan wieczniezielony, wiąz płaczący, jesion płaczący, sumak octowiec i mąkinię.

Pochowani na cmentarzu

Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani na cmentarzu przy ul. Wybickiego w Toruniu.

Feliks Bobowski (1873-1936) – działacz społeczno-kulturalny
Władysław Bojarski (1931-2000) – prawnik, profesor UMK i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu^[1]
Zbigniew Brochwicz (1924-1992) – konserwator zabytków, profesor UMK^[2]
Stanisław Ludwik Celichowski (1886-1935) – inżynier, działacz społeczny i gospodarczy^{[potrzebny przypis]}
Józef Chełmiński (1899-1938) – dziennikarz, działacz Narodowej Partii Robotniczej, więzień polityczny II RP
Stefan Czaja (1943-2003) – historyk-archiwista, bibliotekarz, dyrektor Biblioteki UMK^[3]
Stanisław Czapiewski (1921-2002) – leśnik, wicedyrektor Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych, prezes zarządu LOP w Toruniu^[4]
Jan Drzewiecki (wojskowy) (1898-1942) – kapitan, dziennikarz, zamordowany przez hitlerowców
Bogdan Durmowicz (1894-1981) – działacz „Sokoła”, długoletni urzędnik wojskowy
Stanisław Mieczysław Gawiński (1904-2000) – major, doktor wszech nauk medycznych, ginekolog, onkolog, ordynator w szpitalu wojskowym i miejskim^[5]
Paweł Goga (1900-1971) – ksiądz, kanonik, długoletni proboszcz parafii Chrystusa Króla na Mokrem, działacz społeczny
Alojzy Grodkowski (1919-2000) – ksiądz, kanonik, proboszcz w Gronowie i Dobrczu^[6]
Antoni Jaworowicz (1857-1939) – lekarz, działacz narodowy w Rybniku
Stanisław Jóźwicki (1946-2009) – działacz sportowy
Edward Karniej (1890-1942) – malarz i scenograf wileńsko-toruński^{[potrzebny przypis]}
Teofil Kosiński (1925–2003) – więziony przez hitlerowców z mocy paragrafu 175. Bohater książki "Cholernie mocna miłość. Prawdziwa historia Stefana K. i Williego G."
Juliusz Koszałka (1888-1969) – porucznik, członek dowództwa Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”
Janusz Kryszak (1945-2019) – historyk literatury, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, poeta
Anna Krzewińska (1927-2000) – historyk literatury staropolskiej, profesor UMK
Feliks Franciszek Lambert (1891-1940) – podpułkownik, zastępca szefa Wojskowego Sądu Okręgowego w Toruniu, zamordowany przez NKWD w Starobielsku (mogiła symboliczna)
Stefan Myszka (1908-1987) – długoletni ordynator oddziału chirurgicznego w Szpitalu Miejskim
Wanda Ostaszewska (1909-1994) – łączniczka wywiadu AK
Feliks Pawlikowski (1890-1927) – powstaniec wielkopolski i obrońca Lwowa, naczelnik Kasy Skarbowej, wiceprezes Towarzystwa Powstańców i Wojaków „Straż”^{[potrzebny przypis]}
Maria Pawłowska (1942-1987)- historyk sztuki, kustosz Działu Militariów Muzeum Okręgowego^[7]
Marian Pączek (1884-1933) – ksiądz, proboszcz parafii NMP, filomata pomorski, propagator skautingu, działacz społeczny^[8]
Tadeusz Pelc (1924-2008) – aktor Teatru im. Wilama Horzycy
Mirosław Piotrowski (grafik) (1942-2002) – profesor UMK
Zbigniew Raniszewski (1927-1956) – żużlowiec
Marian Rejewski (biolog) (1937-2012) – profesor UMK^[9]
Józef Rembecki (1928-2004) – piłkarz, zawodnik „Zawiszy” Bydgoszcz^[10]
Marian Rose (1933-1970) – żużlowiec
Jerzy Serczyk (1927-2006) – historyk, profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika
Kalina Skłodowska-Antonowicz (1923-2003) – kustosz Muzeum Etnograficznego i Muzeum Okręgowego w Toruniu, żołnierz AK na Żmudzi
Jarosław Sługocki (1954-2009) – matematyk, toruński antykwariusz i handlowiec^[11]
Jan Smoliński (1934-1995) – astrofizyk, profesor UMK^[12]
Sylwan Teodor Stankiewicz (1895-1969) – członek POW, oficer Wojska Polskiego, komendant obwodu AK Toruń-miasto i p.o. komendanta Inspektoratu AK Toruń, więzień polityczny w czasach PRL^[13]
Jakub Sulecki (1862-1941) – działacz narodowy i społeczny, aktywista „Sokoła”, zamordowany w Stutthofie (mogiła symboliczna)
Mieczysław Szpakiewicz (1890-1945) – aktor, reżyser, dyrektor teatrów w Toruniu, Poznaniu i Wilnie^[14]
Jan Tesarz (1935-2020) – aktor filmowy i teatralny
Wacław Wytyk (1901-1974) – powstaniec wielkopolski, polonista, dziennikarz toruński i bydgoski^[15]
Jan Wojciech Zabłocki (1894-1978) – botanik, profesor UMK^{[potrzebny przypis]}
Leszek Zaleski (1936–2022) – nauczyciel, astronom, działacz opozycji demokratycznej w PRL^[16]
Krystyna Zielińska-Melkowska (1935-2001) – historyk, profesor UMK
Stanisław Zmyślony (1903-1970) – doktor wszech nauk lekarskich, lekarz partyzantów Armii Krajowej
Żołnierze Armii Czerwonej, polegli w walkach z Wehrmachtem o Toruń w 1945 roku

Zobacz też

Cmentarze w Toruniu

Przypisy

↑ Verba iuris – Władysław Bojarski, Wojciech Dajczak, Andrzej Sokala
↑ Marian Arszyński, Prof. dr Zbigniew Brochwicz (15.VI.1924-1.V.1992), „Ochrona Zabytków”, ISSN 0029-8247, R. 45, 1992; Józef Flik, Zbigniew Brochwicz (1924-1992), „Ochrona Zabytków”, ISSN 0029-8247, R. 48, 1995; Ars longa – vita brevis. Tradycyjne i nowoczesne metody badań dziel sztuki. Materiały z sesji naukowej poświęconej pamięci profesora Zbigniewa Brochwicza..., pod. red. Józefa Flika, Toruń, Wydawnictwo UMK, 2003, ISBN 83-231-1623-7
↑ Stefan Czaja – in memoriam, oprac. red. Dominika Czyżak i Joanna Krasnodębska, Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 2004, ISBN 83-231-1663-6; https://web.archive.org/web/20130328124438/http://glos.umk.pl/2003/07/stefan/
↑ Przyroda Polska. [dostęp 2009-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-21)].
↑ Stanisław Mieczysław Gawiński (1904 – 2000)
↑ Zmarł ks. kan. Alojzy Grodkowski
↑ Roman Domagała, Maria Pawłowska (1942-1987). Wspomnienie pośmiertne, „Rocznik Muzeum w Toruniu”, ISSN 0495-923X, t. 9, 1992
↑ PiotrP. Kurlenda PiotrP., Działalność społeczno-polityczna Kościoła katolickiego w Toruniu i Podgórzu (1920-1939), Toruń: Wydaw. Diecezjalne, 1997, ISBN 83-86471-04-2, OCLC 189734075 .
↑ Prof. Rejewski nie żyje w Gazeta Wyborcza 25.01.2012 (dostęp 2012-02-09)
↑ Sport Bydgoszcz – NaszeMiasto.pl [online], bydgoszcz.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).
↑ [1]
↑ http://www.pta.edu.pl/astronomowie15.pdf
↑ Janusz Stankiewicz. Genealogia, przodkowie, badania genealogiczne, forum dyskusyjne. [dostęp 2009-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-29)].
↑ Bełkot 1998 ↓, s. 233-234.
↑ Dziennikarka działu sportowego „Gazety Pomorskiej” – Magdal – zdjęcie nr 6 – 12 grudnia 2008
↑ ie żyje Leszek Zaleski, jeden z „hakerów” Solidarności. radiopik.pl, 3 sierpnia 2022. [dostęp 2022-08-06].

Bibliografia

Magdalena Niedzielska, Toruńskie cmentarze, Toruń, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1992, ISBN 83-85196-66-8
Toruński słownik biograficzny, pod red. Krzysztofa Mikulskiego, ISSN 1505-9316, t. 1-4, Toruń, Towarzystwo Miłośników Torunia; Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 1998-2004
JanuszJ. Umiński JanuszJ., Toruń w 3 dni, Warszawa: Sport i Turystyka – Muza, 2005, ISBN 83-7079-772-5, OCLC 69483239 .
Jan Bełkot: Szpakiewicz Mieczysław. W: Toruński Słownik Biograficzny. Krzysztof Mikulski (red.). T. 1. Toruń: Towarzystwo Miłośników Torunia, 1998.

[1] Verba iuris – Władysław Bojarski, Wojciech Dajczak, Andrzej Sokala

[2] Marian Arszyński, Prof. dr Zbigniew Brochwicz (15.VI.1924-1.V.1992), „Ochrona Zabytków”, ISSN 0029-8247, R. 45, 1992; Józef Flik, Zbigniew Brochwicz (1924-1992), „Ochrona Zabytków”, ISSN 0029-8247, R. 48, 1995; Ars longa – vita brevis. Tradycyjne i nowoczesne metody badań dziel sztuki. Materiały z sesji naukowej poświęconej pamięci profesora Zbigniewa Brochwicza..., pod. red. Józefa Flika, Toruń, Wydawnictwo UMK, 2003, ISBN 83-231-1623-7

[3] Stefan Czaja – in memoriam, oprac. red. Dominika Czyżak i Joanna Krasnodębska, Toruń, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, 2004, ISBN 83-231-1663-6; https://web.archive.org/web/20130328124438/http://glos.umk.pl/2003/07/stefan/

[4] Przyroda Polska. [dostęp 2009-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-21)].

[5] Stanisław Mieczysław Gawiński (1904 – 2000)

[6] Zmarł ks. kan. Alojzy Grodkowski

[7] Roman Domagała, Maria Pawłowska (1942-1987). Wspomnienie pośmiertne, „Rocznik Muzeum w Toruniu”, ISSN 0495-923X, t. 9, 1992

[8] PiotrP. Kurlenda PiotrP., Działalność społeczno-polityczna Kościoła katolickiego w Toruniu i Podgórzu (1920-1939), Toruń: Wydaw. Diecezjalne, 1997, ISBN 83-86471-04-2, OCLC 189734075 .

[9] Prof. Rejewski nie żyje w Gazeta Wyborcza 25.01.2012 (dostęp 2012-02-09)

[10] Sport Bydgoszcz – NaszeMiasto.pl [online], bydgoszcz.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-22] (pol.).

[11] [1]

[12] ttp://www.pta.edu.pl/astronomowie15.pdf

[13] Janusz Stankiewicz. Genealogia, przodkowie, badania genealogiczne, forum dyskusyjne. [dostęp 2009-01-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-29)].

[CITEREFBełkot1998233-234-14] Bełkot 1998 ↓, s. 233-234.

[15] Dziennikarka działu sportowego „Gazety Pomorskiej” – Magdal – zdjęcie nr 6 – 12 grudnia 2008

[16] żyje Leszek Zaleski, jeden z „hakerów” Solidarności. radiopik.pl, 3 sierpnia 2022. [dostęp 2022-08-06].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]