Brama Wodna w Poznaniu
Brama Wodna – jedna z czterech bram miejskich średniowiecznego Poznania. Położona była w ciągu ulicy Wodnej, u jej wylotu w kierunku Garbar i Grobli, a dalej na szlaki w kierunku Środy Wielkopolskiej, Kalisza i Warszawy[1].
 Zarys fundamentów. Widok w ciągu ul. Wodnej, od strony zewnętrznej murów i przedbramia (pierwsze pomieszczenie) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Poznań |
| Adres | |
| Typ budynku | |
| Kondygnacje |
2 |
| Rozpoczęcie budowy |
XIII w. |
| Ukończenie budowy |
XVIII w. |
| Ważniejsze przebudowy |
XV i XVI w. |
| Zniszczono |
1795 |
| Pierwszy właściciel |
miasto Poznań |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′26,1000″N 16°56′13,5060″E/52,407250 16,937085
| |
Nazwę Bramy Wodnej wymieniono po raz pierwszy w 1454. W 1478 informowano już o budowli wieżowej. Zburzona została całkowicie w 1795 wraz z resztą murów miejskich (usunięto wtedy z jej dachu 80 funtów ołowiu). Przy okazji rozbiórki odnotowano, że brama miała 12 stóp szerokości i 10 stóp wysokości. Posiadała nadbudowany okrągły trzon o średnicy 5 stóp i wysokości 15 stóp. Informacje te mogły być niezupełnie precyzyjne[1].
Elementem obronnym bramy była fosa miejska zasilana wodami Strugi Karmelickiej. Wjazd odbywał się po drewnianym moście, we wcześniejszych fazach, przy samej bramie, zapewne zwodzonym[1].
Na powierzchni po bramie nie pozostały żadne ślady. Dokładne usytuowanie i rzut obiektu ustalono na podstawie badań archeologicznych przeprowadzonych w 1992. Odkryto wtedy, że brama przechodziła cztery zasadnicze fazy rozwojowe:
- faza I: pierwotna brama średniowieczna o charakterze przejazdowym w ciągu muru wysokiego. Obiekt był ceglany na fundamencie kamiennym o wymiarach 15 x 6,7-8 metra. Ściany boczne nieco rozchylały się na zewnątrz. Grubość ścian wahała się między 1,12, a 1,25 metra. Pozostałości ściany czołowej znajdują się na głębokości 1,5 metra. Brama powstała w ostatniej ćwierci XIII wieku,
- faza II: brama XV-wieczna (początek wieku lub nawet nieco wcześniej), zmodernizowana. Do bramy przejazdowej dodano przedbramie – niewielki budynek o wymiarach przybliżonych 2,65 x 8,35 metra (we wnętrzu 1,65 x 5,08 metra),
- faza III: brama późnogotycka, zmodernizowana na przełomie XV i XVI wieku. Powstała wówczas wieża bramna i dwa przedbramia. Wieża bramna (wymiary: 6,5 x 7 metra) została osadzona na części zachodniej starego wjazdu bramnego fazy I (podwyższenie o jedną kondygnację). Przejazd odbywał się pod dwiema nowymi arkadami wstawionymi we wjazd. Brama w tej formie widoczna jest na widoku Poznania z 1618 autorstwa G. Brauna i F. Hogenberga,
- faza IV: brama nowożytna, zmodernizowana w XVIII wieku (ewentualnie w końcu wieku XVII). Dodano budynek przejazdowy na wjeździe. Wymieniono całkowicie partie licowe ściany zewnętrznej i przemurowano przypory zewnętrzne. Poprawiono też stabilność obiektu. Być może budynek wjazdowy posiadał dwie wieżyczki strażnicze na flankach, tak jak to przedstawiono na widoku Poznania F.B. Wernera z połowy XVIII wieku[1].
Zobacz też
edytuj- cmentarzysko przy ul. Wodnej w Poznaniu – w pobliżu