Bolzano (1932)

Bolzano – włoski krążownik ciężki z okresu międzywojennego i II wojny światowej, ostatnia jednostka tej klasy faszystowskich Włoch.

Bolzano

Historia
Stocznia	Ansaldo S.A., Sestri Ponente
Położenie stępki	11 czerwca 1930
Wodowanie	31 sierpnia 1932
Regia Marina
Wejście do służby	19 sierpnia 1933
Zatopiony	22 czerwca 1944
Los okrętu	złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 10 900 t pełna: 13 900 t
Długość	196 m
Szerokość	20,6 m
Zanurzenie	6,8 m
Napęd
4 turbiny parowe o mocy 150 000 KM, 10 kotłów parowych, 4 śruby
Prędkość	36 węzłów
Zasięg	4400 Mm przy prędkości 16 w
Uzbrojenie
8 dział 203 mm (4xII) 12 dział 100 mm plot (6xII) 8 działek 37 mm plot (4xII) 8 wkm 13,2 mm plot (4xII) 8 wt 533 mm (4xII) – stan na 1937-42, szczegóły w tekście
Wyposażenie lotnicze
2 wodnosamoloty
Załoga	780

Historia powstania

Okręt został zamówiony 25 października 1929 w genueńskiej stoczni Ansaldo S.A. w Sestri Ponente. Stępkę pod budowę okrętu położono 11 czerwca 1930, kadłub wodowany był 31 sierpnia 1932, a okręt oddano do służby 19 sierpnia 1933.

Rzuty okrętu

Projekt „Bolzano” był zasadniczo rozwinięciem typu Trento, zachowując jego cechy jak dużą prędkość i stosunkowo lżejsze opancerzenie, z kombinacją cech krążowników „Zara” (uzbrojenie i forma kadłuba z uskokiem burt) i „Pola” (forma nadbudówki dziobowej). Zastosowano nowocześniejszą w porównaniu z Trento i przez to zajmującą mniej miejsca siłownię, a także lepszy podział kadłuba na wodoszczelne sekcje. W stosunku do poprzedników zmieniono wyposażenie lotnicze – zamiast stałej dziobowej, zastosowano obrotową katapultę, umieszczoną między kominami (okręt nie posiadał jednak hangaru do chronienia samolotu). „Bolzano” był najszybszym włoskim i jednym z najszybszych na świecie krążowników ciężkich – na próbach osiągnął prędkość 36,81 w, a podczas służby osiągał maksymalnie 34-35 w.

Służba

„Bolzano” brał udział w bitwie koło przylądka Stilo 9 lipca 1940, podczas której został trafiony trzema pociskami średniego kalibru, nie odnosząc większych uszkodzeń. Brał następnie udział w osłonie operacji konwojowych między Włochami a Afryką Północną. Uczestniczył też w bezskutecznych akcjach w poszukiwaniu floty brytyjskiej oraz w początkowej fazie bitwy pod Matapanem 28 marca 1941.

25 sierpnia 1941 „Bolzano” został trafiony torpedą w rufę przez brytyjski okręt podwodny HMS „Triumph” u północnego wejścia do Cieśniny Mesyńskiej, po czym odholowano go do Messyny na trzymiesięczny remont.

W sierpniu 1942 okręt brał udział w akcji przeciw operacji Pedestal, która jednak została przerwana. W drodze powrotnej 13 sierpnia 1942 roku w okolicach Wysp Liparyjskich został ponownie storpedowany (w śródokręcie) przez brytyjski okręt podwodny HMS „Unbroken”. Aby ugasić pożar zalano komory amunicyjne, a okręt osadzono na mieliźnie w okolicy wyspy Panarea. Po miesiącu prac ratowniczych okręt odholowano najpierw do Neapolu, a potem do bazy La Spezia.

Podczas remontu zaproponowano przebudowę okrętu na krążownik lotniczy z pokładem startowym ciągnącym się od komina rufowego aż do dziobu, przy czym nadbudówka dziobowa miała być zlikwidowana, a dziobowy komin zastąpiony przez dwa rozsunięte na burty. Okręt miał przenosić 12 myśliwców Reggiane Re.2000, startujących za pomocą dwóch katapult na dziobie. Samoloty miały następnie lądować w bazach lądowych, bez możliwości lądowania na okręcie. Uzbrojenie miało się składać jedynie z 10 dział przeciwlotniczych 90 mm i 40 działek plot 20 mm. Nie podjęto jednak realizacji tej propozycji.

10 września 1943 roku, po kapitulacji Włoch i zajęciu La Spezii przez wojska niemieckie, niewyremontowany krążownik został przejęty przez Niemców, którzy nie podjęli próby jego remontu. Mimo to, z inicjatywy nowego ministra marynarki Włoch, obawiającego się o zablokowanie przez Niemców okrętami wejścia do portu, Brytyjczycy podjęli decyzję o zatopieniu „Bolzano” z pomocą włoską. W nocy z 21 na 22 czerwca 1944 roku został zatopiony w La Spezii przez brytyjskich płetwonurków na dwóch pojazdach podwodnych Chariot, wodowanych z włoskiego kutra torpedowego MS 74, z których jeden zdołał podwiesić ładunek wybuchowy pod okrętem. Został formalnie skreślony z listy floty 27 lutego 1947 roku. W 1949 roku wrak podniesiono i następnie pocięto na złom koło La Spezii.

Podczas wojny krążownik odbył 23 wyjścia w morze i przepłynął prawie 22 800 mil morskich w ciągu 1139 godzin na morzu.

Dane techniczne

• wyporność:
  • standardowa: 10 980 t
  • pełna: 13 900 t
• wymiary:
  • długość: 196,9 m
  • szerokość: 20,6 m
  • zanurzenie: 6,8 m
• napęd: 4 turbiny parowe systemu Parsonsa o mocy łącznej 150 000 KM, 10 kotłów parowych Yarrow-Ansaldo (o ciśnieniu 22 at.), 4 śruby
• prędkość maksymalna: 36 w.
• zasięg: 4432 mile morskie przy prędkości 16 w, 910 Mm/35 w.
• zapas paliwa: 2224 t mazutu
• załoga: 725-788

Uzbrojenie i wyposażenie:

• 8 dział kalibru 203 mm L/53 w wieżach dwudziałowych (4xII).
• 12 dział przeciwlotniczych 100 mm L/47 w podwójnych stanowiskach na burtach (6xII) (do 1937 – 16 × 100 mm)
• 8 działek plot 37 mm L/54 (4xII) (od 1937)
• 8 karabinów maszynowych plot 13,2 mm (4xII) (od 1942 – 4 × 20 mm)
• 8 kadłubowych stałych wyrzutni torpedowych 533 mm (4xII, poprzeczne do burt)
• 2 wodnosamoloty, katapulta

Opancerzenie:

• pas burtowy: 70 mm
• pokład pancerny: 50 mm
• przednia i tylna gródź cytadeli pancernej: 50 mm
• wieże artylerii: 100 mm (boki i dach – 80 mm)
• barbety: 60 mm
• wieża dowodzenia: 100 mm

Bibliografia

• Andrzej Jaskuła: „Krążownik ciężki Bolzano” w: Morza, Statki i Okręty 3/2000
• Whitley, M.J.: Cruisers of World War Two – an international encyclopedia. Lontoo: Arms and Armour, 1996. ISBN 1-86019-874-0.
• Gardiner, Robert: Conway’s All the World’s Fighting Ships 1922-1946. Lontoo, Englanti: Conway Maritime Press, 1987. ISBN 0-85177-146-7.
• Wojciech Holicki. Bolzano – ostatni z pechowców. „Technika Wojskowa Historia”. Nr 1(55)/2019, s. 89-, styczeń – luty 2019. Magnum X.