Chariot (żywa torpeda)
Chariot (ang. rydwan, kwadryga) – pojazdy podwodne typu żywa torpeda, konstrukcji brytyjskiej z okresu II wojny światowej.
| |
| Kraj budowy | |
|---|---|
| Użytkownicy | |
| Wejście do służby |
1942 |
| Wycofanie |
1945 |
| Zbudowane okręty |
34 (Mark I) |
| Dane taktyczno-techniczne[1] | |
| Długość |
6,82 m (Mark I) |
| Szerokość |
0,64 m (Mark I) |
| Zanurzenie |
27 m (Mark I, Mark II) |
| Napęd |
1 silnik elektryczny napędzający 1 śrubę |
| Prędkość |
3,5 w. (Mark I) |
| Załoga |
2 osoby (Mark I, Mark II) |
| Uzbrojenie |
głowica bojowa o masie 272 kg (Mark I) |
Historia
edytujWe wrześniu 1941 nurkowie Royal Navy wydobyli z dna portu w Gibraltarze fragmenty włoskich żywych torped typu Maiale. Admiralicja zdecydowała wykorzystać doświadczenia przeciwnika i zbudować własny pojazd tego typu. Wczesną wiosną 1942 powstała Eksperymentalna Flotylla Podwodna, która zajmowała się konstruowaniem nowego sprzętu, a także szkoliła załogi. W czerwcu 1942 powstał pierwszy model pojazdu, nazwany Chariot Mark I. Wiosną 1944 opracowano nowocześniejszy model torpedy, oznaczony symbolem Mark II, a niedługo potem powstała torpeda Mark III która nie weszła do produkcji[1].
Ograniczony zasięg pojazdów powodował, że trzeba je było transportować stosunkowo blisko celu. Głowicę bojową odłączano i zostawiano na okręcie wroga. Następnie załoga próbowała dopłynąć pojazdem na spotkanie z przyjaznym okrętem podwodnym lub (jeśli wymagały tego okoliczności) porzucała pojazd i uciekała innymi sposobami[1].
Konstrukcja
edytujChariot Mark I
edytujKonstrukcja pojazdu została oparta na typowej brytyjskiej torpedzie kalibru 533 milimetry. Wzorem torped włoskich, miał on napęd elektryczny. Podobne też było rozmieszczenie zbiorników balastowych. Załoga składała się z dwóch ludzi: sternika i mechanika którzy siedzieli okrakiem na torpedzie, ubrani w skafandry do nurkowania i rebreathery. Przed sternikiem znajdowała się osłona, chroniąca go przed uderzeniami fal. Pod nią znajdowały się przyrządy kontrolno-pomiarowe, służące do kierowania pojazdem. Między siedzeniami załogi znajdował się zbiornik ze sprężonym powietrzem. Za siedziskiem mechanika znajdował się pojemnik na narzędzia i wyposażenie oraz zbiornik balastowy. Z przodu torpeda posiadała odczepianą głowicę bojową o masie 272 kilogramów z zapalnikiem zegarowym i Torpexem jako materiałem wybuchowym. Chariot Mark I mógł zanurzać się na maksymalną głębokość 27 metrów[1].
Chariot Mark II
edytujW 1944 rozpoczęto produkcję pojazdu Chariot Mark II który można było łatwo odróżnić wizualnie od Marka I, gdyż dwuosobowa załoga siedziała w kadłubie tyłem do siebie, aby zmniejszyć opór a ponadto pojazd był dłuższy, szerszy i szybszy. Posiadał odczepianą głowicę bojową o masie 544 kilogramów – zapalnik, materiał wybuchowy i maksymalne zanurzenie były identyczne jak w „jedynce”[1].
Chariot Mark III
edytujPojazd miał być ulepszoną wersją „dwójki”, o mniejszej średnicy i długości a załoga miała być zwrócona do przodu. Inna odmiana Marka III była jednomiejscowa z całkowicie zmienioną sekcją rufową i wieloma ładunkami zamiast jednego większego. Pojazd nie wszedł do produkcji[1].
Udział w walkach
edytujOperacje brytyjskie z udziałem „chariotów” nie były tak skuteczne jak operacje Włochów z X flotylli MAS. Niemniej pomimo wielu awarii sprzętu technicznego i zwykłego pecha, odnotowano kilka znaczących sukcesów[1]:
- w styczniu 1943 pojazdy wypuszczone z okrętów podwodnych zatopiły w porcie w Palermo włoski krążownik lekki „Ulpio Traiano” typu Capitani Romani i uszkodziły transportowiec „Viminale”,
- 22 czerwcu 1944 dwa pojazdy wypuszczone z włoskiego kutra torpedowego MS 74 zatopiły w porcie w La Spezia włoski uszkodzony krążownik ciężki „Bolzano”[2],
- w październiku 1944 dwa pojazdy wypuszczone z okrętu podwodnego wpłynęły do okupowanego przez Japończyków portu w Phuket w Tajlandii i zatopiły dwa okręty.
„Chariotów” użyto również do zbadania plaż Normandii przed lądowaniem na nich aliantów 6 czerwca 1944. Pojazdy dokonały pomiarów ich nachylenia i zaznaczyły pozycje wroga oraz obronę plaż[1].