Wikipedia

Bojkij (1901)

rosyjski niszczyciel
Zobacz też: inne jednostki pływające o tej nazwie.

Bojkij (ros. Бойкий) – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku, jedna z 22 zbudowanych jednostek typu Bojkij(inne języki). Okręt został zwodowany pod nazwą „Akuła” („Акула”) 11 sierpnia?/24 sierpnia 1901 roku w krajowej stoczni Zakłady Newskie(inne języki) w Petersburgu. W 1902 roku nazwę jednostki zmieniono na „Bojkij”. Został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w sierpniu 1902 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. Okręt został przerzucony na Daleki Wschód, gdzie wszedł w skład Eskadry Oceanu Spokojnego i wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej. W styczniu 1905 roku „Bojkij” został internowany w niemieckim porcie Tsingtau. W czasie I wojny światowej służył na Dalekim Wschodzie. Podczas wojny domowej został przejęty przez Japończyków, a następnie przez Francję, gdzie służył w latach 1918–1919 pod nazwą „Quentin Roosevelt”. Okręt został złomowany w 1923 roku.

Bojkij
Бойкий
Ilustracja
„Bojkij” między 1902 a 1905 rokiem
Klasa

niszczyciel

Typ

Bojkij(inne języki)

Historia
Stocznia

Zakłady Newskie(inne języki), Petersburg

Położenie stępki

1901

Wodowanie

11 sierpnia?/24 sierpnia 1901

 Rosyjska Carska MW
Nazwa

„Akuła” → „Bojkij” (od 1902)

Wejście do służby

sierpień 1902

Wycofanie ze służby

czerwiec 1918

 Marine nationale
Nazwa

„Quentin Roosevelt”

Wejście do służby

8 września 1918

Wycofanie ze służby

1 sierpnia 1919

Los okrętu

złomowany w 1923

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

350 ton

Długość

64 metry

Szerokość

6,4 metra

Zanurzenie

2,59 metra

Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania
4 kotły, moc 5700 KM, 2 śruby
Prędkość

26 węzłów

Zasięg

1200 Mm przy prędkości 12 węzłów

Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm
5 dział kal. 47 mm (5 × I)
6 torped, 12–18 min
Wyrzutnie torpedowe

3 × 381 mm (3 × I)

Załoga

62–69

Multimedia w Wikimedia Commons

Projekt i budowa

edytuj

Okręt był jednym z 22 niszczycieli typu Bojkij(inne języki) zbudowanych w krajowych stoczniach, będących ulepszoną i powiększoną wersją zaprojektowanych w brytyjskiej stoczni Yarrow(inne języki) jednostek typu Sokoł[1][2]. Zbudowany został w Zakładach Newskich(inne języki) w Petersburgu[1][2]. Stępkę okrętu położono w 1901 roku, a zwodowany został jako „Akuła” („Акула”) 11 sierpnia?/24 sierpnia 1901 roku[2][3][a]. W 1902 roku nazwę jednostki zmieniono na „Bojkij”[3].

Dane taktyczno-techniczne

edytuj

„Bojkij” był niewielkim, czterokominowym niszczycielem, klasyfikowanym do 1907 roku jako torpedowiec[1][2]. Długość całkowita wynosiła 64 metry, szerokość 6,4 metra i maksymalne zanurzenie 2,59 metra[1][b]. Wyporność jednostki wynosiła 350 ton[1][4][c]. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5700 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Yarrow[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26 węzłów[1][2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1200 Mm przy prędkości 12 węzłów[1][2].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm Canet L/48 oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych kalibru 47 mm Hotchkiss M1885 L/40[1][2]. Jednostka wyposażona była w jedną dziobową stałą i dwie pojedyncze obracalne pokładowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, z łącznym zapasem sześciu torped[1][2]. Ponadto okręt mógł zabrać na pokład 12–18 min[1][2].

Załoga okrętu liczyła 62–69 oficerów, podoficerów i marynarzy[1][2].

Służba

edytuj
 
Niszczyciel pod banderą francuską jako „Quentin Roosevelt”

„Bojkij” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w sierpniu 1902 roku[2]. Jednostka weszła początkowo w skład Floty Bałtyckiej[5]. W październiku 1902 roku „Bojkij” wraz z siostrzanym „Burnym” wyszły w rejs na Daleki Wschód, docierając do Port Artur 14 maja?/27 maja 1903 roku, po czym zostały skierowane na remont, który zakończył się dopiero w marcu 1904 roku[6][7].

W momencie wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej jednostka wchodziła w skład 1. Flotylli Niszczycieli I Eskadry Oceanu Spokojnego, stacjonując w Port Artur (wraz z niszczycielami „Wnimatielnyj” (flagowym), „Włastnyj”, „Wnuszytielnyj”, „Wynosliwyj”, „Grozowoj”, „Bditielnyj”, „Biesposzczadnyj”, „Biesstrasznyj”, „Biesszumnyj”, „Bojewoj” i „Burnyj”)[8][9]. 13 maja?/26 maja 1904 roku „Bojkij” i „Burnyj” wzięły udział w bitwie pod Kinchou, osłaniając ostrzeliwującą pozycje Japończyków kanonierkę „Bobr”(inne języki)[10][11]. W nocy z 9 czerwca?/22 czerwca na 10 czerwca?/23 czerwca „Bojkij” uczestniczył w zabezpieczeniu pierwszej próby przejścia zablokowanej przez Japończyków w Port Artur Eskadry do Władywostoku (w składzie sześciu pancerników, pięciu krążowników, dwóch krążowników torpedowych i sześciu niszczycieli, dowodzonych przez kontradmirała Wilgelma Witgefta(inne języki)), jednak wobec napotkania przeważających sił przeciwnika okręty rosyjskie nie podjęły walki i powróciły do bazy[12][13]. 20 czerwca?/3 lipca jako pierwszy z bazujących w twierdzy niszczycieli „Bojkij” przeprowadził operację stawiania min, powtarzając tę czynność 10 lipca?/23 lipca na wodach nieopodal półwyspu Laotieshan[14].

23 lipca?/5 sierpnia „Bojkij”, „Biesszumnyj”, „Burnyj”, „Raziaszczij” i „Storożewoj” wyszły z Port Artur z zadaniem postawienia próbnej zagrody minowej, eskortowane przez dziewięć innych niszczycieli; tuż po godzinie 4:00 na redzie zewnętrznej rosyjski zespół natknął się na patrolujące japońskie niszczyciele „Akebono”(inne języki), „Oboro”(inne języki) i „Ikazuchi”(inne języki), w wyniku czego mimo przewagi liczebnej postawiono tylko osiem min, a „Bojkij” doznał awarii maszyn[15]. 28 lipca?/10 sierpnia „Bojkij”, dowodzony przez kpt. mar. I. Podjapolskiego, wraz z większością zgromadzonych w Port Artur okrętów wyszedł z oblężonego portu, podejmując próbę przedarcia się do Władywostoku[16]. Doprowadziło to do bitwy na Morzu Żółtym, w wyniku której eskadra rosyjska została częściowo rozproszona, a „Bojkij” wraz z innymi niszczycielami ochraniał przed atakami torpedowymi powracające do Port Artur główne siły floty rosyjskiej[17]. 5 sierpnia?/18 sierpnia „Bojkij” wraz z siedmioma innymi niszczycielami wyszedł do Zatoki Gołębiej (chiń. Jiuwan) na spotkanie transportującego żywność francuskiego statku „Georges”, eskortując go w drodze do Port Artur[18].

W nocy z 7 sierpnia?/20 sierpnia na 8 sierpnia?/21 sierpnia, podczas pierwszego szturmu portarturskiej twierdzy przez Japończyków, dowodzony przez kmdra por. Eugeniusza Jelisiejewa zespół niszczycieli („Bojkij”, „Włastnyj”, „Wynosliwyj”, „Silnyj”, „Raziaszczij” i „Skoryj”) został wysłany w rejon gór Laotieshan na wieść o japońskim desancie[19]. W dzień okręt uczestniczył w odparciu szturmu, ostrzeliwując japońskie baterie[20]. W nocy z 9 sierpnia?/22 sierpnia na 10 sierpnia?/23 sierpnia „Bojkij”, „Statnyj” i „Storożewoj” wzięły udział w odparciu ataku trzech japońskich niszczycieli na rosyjskie trałowce na zewnętrznej redzie Port Artur[21]. Między 20 września?/3 października a 22 września?/5 października w wyniku ostrzału portu przez japońską artylerię oblężniczą okręt został trafiony przez jeden pocisk kalibru 120–152 mm[22][23]. Od 26 listopada?/9 grudnia do 3 grudnia?/16 grudnia „Bojkij” wraz z sześcioma niszczycielami uczestniczył w obronie ostatniego pozostałego w Port Artur pancernika „Siewastopol”(inne języki) przed japońskimi atakami torpedowymi[24].

W nocy z 19 grudnia?/1 stycznia na 20 grudnia 1904?/2 stycznia 1905 roku „Bojkij” i „Smiełyj” wymknęły się z oblężonego Port Artur i dopłynęły do Tsingtau, gdzie zostały internowane 22 grudnia?/4 stycznia[25][26][d]. W listopadzie 1905 roku, po zakończeniu działań wojennych, niszczyciel został zwrócony Rosji[2].

W 1909 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wszystkie wyrzutnie torped kalibru 381 mm i wszystkie działka kalibru 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm[1][2]. Podczas I wojny światowej bazował we Władywostoku[1]. W trakcie wojny domowej okręt został 30 czerwca 1918 roku zdobyty we Władywostoku przez Japończyków[2]. Następnie niszczyciel został przejęty przez Francuzów i między 8 września 1918 roku a 1 sierpnia 1919 roku służył w Marine nationale pod nazwą „Quentin Roosevelt”[27]. W 1922 roku jednostka została zdewastowana przez wycofujących się Białych [2]. Przejęty przez Armię Czerwoną niszczyciel nie został nigdy naprawiony i złomowano go w 1923 roku[2][3][e].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207 podaje, że stępkę okrętu położono w 1900 roku.
  2. ↑ Niemal identyczne wartości podaje Gogin 2023 ↓. Natomiast Olender 2021 ↓, s. 620 podaje, że długość wynosiła 60,2 metra, szerokość 6,4 metra i zanurzenie 1,8 metra.
  3. ↑ Identycznie podają Miramar 2023 ↓, Brassey 1904 ↓, s. 319 i Leyland i Brassey 1906 ↓, s. 300. Natomiast Gogin 2023 ↓ podaje wyporność normalną 427–445 ton i pełną 520–530 ton.
  4. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1985 ↓, s. 392 podaje, że okręty zostały internowane w chińskim porcie Chefoo.
  5. ↑ Gardiner i Gray 1985 ↓, s. 297 podaje, że okręt został złomowany w 1925 roku.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Gardiner, Chesneau i Kolesnik 1979 ↓, s. 207.
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Gogin 2023 ↓.
  3. ↑ a b c Miramar 2023 ↓.
  4. ↑ Olender 2021 ↓, s. 620.
  5. ↑ Brassey 1902 ↓, s. 286.
  6. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 87, 106.
  7. ↑ Gozdawa-Gołębiowski 1985 ↓, s. 345.
  8. ↑ Olender 2021 ↓, s. 111.
  9. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 37.
  10. ↑ Olender 2021 ↓, s. 261–263.
  11. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 122–125.
  12. ↑ Olender 2021 ↓, s. 273.
  13. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 135–137.
  14. ↑ Olender 2021 ↓, s. 350–351.
  15. ↑ Olender 2021 ↓, s. 288.
  16. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 167–170.
  17. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 171–188.
  18. ↑ Olender 2021 ↓, s. 339.
  19. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 211.
  20. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 211–212.
  21. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 214.
  22. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 245.
  23. ↑ Olender 2021 ↓, s. 358.
  24. ↑ Olender 2021 ↓, s. 364–371.
  25. ↑ Dyskant 1996 ↓, s. 308, 329.
  26. ↑ Olender 2021 ↓, s. 375.
  27. ↑ Le Marin combattant 1936 ↓, s. 4.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Bojkij_(1901)&oldid=74925387”