Bilistiche
Bilistiche (stgr. Βιλιστίχη), także Belistiche u Pauzaniasza i Plutarcha, Blistichis u Klemensa Aleksandryjskiego[1], Belestiche[2] (III wiek p.n.e.) – grecka kurtyzana, metresa Ptolemeusza II Filadelfosa (308–246 p.n.e.), zwyciężczyni w wyścigach dwukonnych rydwanów na starożytnych igrzyskach olimpijskich w 264 p.n.e. i prawdopodobnie również w wyścigach czterokonnych rydwanów podczas igrzysk w 268 p.n.e.
Życiorys
edytujPochodzenie Bilistiche nie jest jednoznacznie określone – grecki geograf Pauzaniasz w swoim traktacie Wędrówki po Helladzie, wzmiankując Bilistiche jako zwyciężczynię w olimpijskich wyścigach rydwanów w roku 264 p.n.e., napisał, że pochodziła z Macedonii[3]. Plutarch opisuje ją jako barbarzyńską niewolnicę kupioną na targu[4]. Na podstawie wzmianki Plutarcha sugerowano jej fenickie pochodzenie[5]. Atenajos wzmiankuje ją w swoim dziele Deipnosophistae jako wywodzącą się z macedońskiej dynastii Argeadów[2].
Bilistiche była jedną z metres Ptolemeusza II Filadelfosa (308–246 p.n.e.)[2][6]. Władca faworyzował ją i otaczał kultem[7][6]. Nadał jej eponimiczny tytuł kapłanki[8]. Kiedy miała przynajmniej 30 lat, Bilistiche została kaneforą, czyli dziewczyną niosąca na głowie kosz z ofiarami podczas uroczystych procesji kultowych[8], na okres 251–251 p.n.e.; był to wówczas najwyższy urząd religijny dla kobiety[9]. Bilistiche była kobietą zamożną – zachowały się wzmianki o pożyczce udzielonej przez nią w 239–238 p.n.e.[6]
Poza zwycięstwem w olimpijskich wyścigach dwukonnych rydwanów w roku 264 p.n.e.[10] Flegon z Tralles w swoim Zestawieniu olimpijskich zwycięzców i czasów wzmiankuje zwycięstwo w wyścigach czterokonnych rydwanów w 268 p.n.e. kurtyzany, którą identyfikuje się jako Bilistiche[11][2]. Sponsorując własny rydwan, Bilistiche zachowywała się bardziej jak ptolemejska królowa niż jako metresa[9]. Zarówno Berenika I (zm. 279 p.n.e.) – żona Ptolemeusza I Sotera (367–283 p.n.e.) – jak i Arsinoe II (316–270 p.n.e.) – żona Ptolemeusza II Filadelfosa – i Berenika II (267/266–221 p.n.e.) – żona Ptolemeusza III Euergetesa (284–221 p.n.e.) – wystawiały swoje rydwany w wyścigach olimpijskich[9].
Według Plutarcha Bilistiche była czczona przez Aleksandryjczyków jako Afrodyta Bilistiche[4][2]. Data jej śmierci nie jest znana[6]. Według Klemensa Aleksandryjskiego Bilistiche miała po śmierci spocząć najpierw w Kanoposie, a później w świątyni Serapisa w Rakotis na przedmieściach Aleksandrii[4].
Przypisy
edytuj- ↑ Paul R. McKechnie, Philippe Guillaume: Ptolemy the second Philadelphus and his world. BRILL, 2008, s. 369. ISBN 978-90-04-17089-6. [dostęp 2016-08-11]. (ang.).
- ↑ a b c d e Mark Golden: Greek Sport and Social Status. University of Texas Press, 2009, s. 18. ISBN 978-0-292-77895-5. [dostęp 2016-08-11]. (ang.).
- ↑ Pausanias: Description of Greece: 5.8.11. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).
- ↑ a b c Paul R. McKechnie, Philippe Guillaume: Ptolemy the second Philadelphus and his world. BRILL, 2008, s. 367. ISBN 978-90-04-17089-6. [dostęp 2016-08-11]. (ang.).
- ↑ Sarah B. Pomeroy: Women in Hellenistic Egypt: From Alexander to Cleopatra. Wayne State University Press, 1990, s. 54–55. ISBN 978-0-8143-2230-7. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).
- ↑ a b c d Marjorie Lightman, Benjamin Lightman: A to Z of Ancient Greek and Roman Women. Infobase Publishing, 2008, s. 59–60. ISBN 978-1-4381-0794-3. [dostęp 2016-08-10]. (ang.).
- ↑ Sarah B. Pomeroy: Women in Hellenistic Egypt: From Alexander to Cleopatra. Wayne State University Press, 1990, s. 53. ISBN 978-0-8143-2230-7. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).
- ↑ a b Sarah B. Pomeroy: Women in Hellenistic Egypt: From Alexander to Cleopatra. Wayne State University Press, 1990, s. 55. ISBN 978-0-8143-2230-7. [dostęp 2016-08-08]. (ang.).
- ↑ a b c Beryl Rawson: A Companion to Families in the Greek and Roman Worlds. John Wiley & Sons, 2010. ISBN 978-1-4443-9075-9. [dostęp 2016-08-11].
- ↑ Foundation of the Hellenic World (FHW): Olympic Games Database. [dostęp 2016-08-10]. (ang.).
- ↑ Paul R. McKechnie, Philippe Guillaume: Ptolemy the second Philadelphus and his world. BRILL, 2008, s. 368. ISBN 978-90-04-17089-6. [dostęp 2016-08-11]. (ang.).