Białogórzyno

Białogórzyno
	wieś
	; Widok na wieś od południa
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	białogardzki
Gmina	Białogard
Wysokość	35 m n.p.m.
Liczba ludności (2007)	314
Strefa numeracyjna	94
Kod pocztowy	78-200
Tablice rejestracyjne	ZBI
SIMC	0302706
	Położenie na mapie gminy wiejskiej Białogard Białogórzyno
	Położenie na mapie Polski Białogórzyno
	Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego Białogórzyno
	Położenie na mapie powiatu białogardzkiego Białogórzyno
	54°04′25″N 16°05′25″E/54,073611 16,090278
	Multimedia w Wikimedia Commons

Białogórzyno (niem. Bulgrin) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie białogardzkim, w gminie Białogard.

W latach 1954–1957 wieś należała i była siedzibą władz gromady Białogórzyno, po jej zniesieniu w gromadzie Pomianowo. W latach 1975–1998 wieś należała do województwa koszalińskiego. W roku 2007 wieś liczyła 314 mieszkańców.

Osady wchodzące w skład sołectwa: Białogórzynko, Stajkowo, Wronie Gniazdo.

Geografia

Wieś leży ok. 11 km na północny wschód od Białogardu pomiędzy Kościernicą a miejscowością Nosówko, 1 km na zachód od rzeki Radew. Jest miejscowością wielodrożnicową z trójkątnym nawisem w centrum i z dawnym założeniem podworskim w części południowej, Zabudowa szachulcowa i murowana, pochodząca z połowy XIX wieku, końca XIX wieku i początków XX wieku.

Nazwa

Pochodzenie nazwy jest niejednoznaczne. Jej pierwotna forma jest rekonstruowana jako *Bělogorino^[3]. Może ona mieć podstawę antroponimiczną, wywodząć się od nazwy własnej *Bolegor (por. pierwszy człon poświadczonych imion Bolesław, Bolebor, drugi człon poświadczonych imion Dalegor, Cieszygor), lub topograficzną, wywodząc się od psł. *běla gora „biała góra”^[3]. Niezależnie od podstawy, nazwa powstała przez dodanie formantu -ino^[3], w dominującej na Pomorzu formie w rodzaju nijakim^[4].

Historia

Białogórzyno i okolice w 1891 r.

Wzmiankowana po raz pierwszy w 1276 roku w zapisie Balgurino^[3]. W 1456 roku Białogórzyno występuje jako lenno starej szlachty: Klankespar (Kranksparn). 12 lutego 1606 roku, po śmierci ostatniego członka tej rodziny - Henniga Kranksparna, dobra zostały przekazane przez ks. Bogusława XIII jako nowe lenno - rodzinie Ramel. W 1746 roku, po śmierci Ernesta Aleksandra v. Ramel, zgodnie z braterską umową Białogórzyno stanowił po połowie własność braci: Henniga Christiana i Caspara Friedricha von Ramel. W 1764 roku ten ostatni otrzymał cały majątek. Sprzedał go generałowi dywizji, komendantowi z Berlina von Forcade. 1 grudnia 1773 roku dobra we wsi kupił Joachim von Kleist z Niemicy. W 1811 roku kapitan Otto Georg v. Kleist sprzedał majątek podporucznikowi Carlowi Wilhelmowi Georgowi Bonin. Rodzina Boninów sprzedała je w 1847 roku radcy sądowemu Staegemannowi. Od niego Białogórzyno nabył w 1856 r. Karl Kruger, właściciel wsi Buczki, a następnie przekazał je w drodze darowizny swojemu synowi Casparowi, Emiliowi Eugenowi Kruger, aplikantowi wyższego sądu krajowego. Ten po trzech latach zbył dobra 12 października 1863 r. Ehrenfriedowi Rossow^[5].

Zabytki

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Białogórzynie

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest:

kościół rzymskokatolicki parafialny pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP^[6]^[7], szachulcowy z 1838 r., nr rej. 338 z 20 lutego 2008 r. Kościół parafialny, rzymskokatolicki należący do dekanatu Białogard, diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej. Stoi na miejscu wcześniejszej, murowanej (najprawdopodobniej średniowiecznej) świątyni, która spłonęła 8 października 1836 r. Odbudowano ją po dwóch latach jako budowlę szachulcową ze środków finansowych patrona kościoła - wdowy von Bonin, a także z pożyczki królewskiej, udzielonej przez Fryderyka Wilhelma III. Kościół usytuowany w centrum wsi, na obszarze trójkątnego nawsia, otoczony placem (część dawnego cmentarza przykościelnego - zachowane częściowo nagrobki). Świątynia jest orientowana, z prezbiterium wyodrębnionym. Wieża z 1935 r. zakończona dachem dwuspadowym^[8], tak jak część główna. Z wyposażenia z czasów budowy kościoła zachowała się empora organowa i okucia metalowe drzwi. Na uwagę zasługuje ołtarz główny o formie nawiązującej do tryptyku pochodzący z 1914 roku. (przeniesiony z kościoła w Drawsku Pomorskim). W ołtarzu malowane sceny z życia Chrystusa. W centrum pierwotnie obraz - wyobrażenie św. Józefa przeniesiony na ścianę boczną, obecnie obraz Wojciecha Sawilskiego z 1947 r., ze sceną Wniebowzięcia NMP. Dzwony z 1842 i 1925 r., z XIX wieku pochodzi świecznik wiszący, chrzcielnica z XIX/XX wieku

inne zabytki

cmentarz założony w XIX wieku o pow. 0,35 ha z cennym starodrzewem, znajduje się wśród pól na zachód od wsi
budynki mieszkalne o konstrukcji ryglowej: zagrody nr 23, 46, 62.

Gospodarka

We wsi znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Rolnicy specjalizują się w hodowli bydła i trzody chlewnej.

Leśnictwo Białogórzyno posiada gospodarczą szkółkę leśną z hodowlą sosny, świerka, buka, modrzewia, dębu, głównie na potrzeby Nadleśnictwa Białogard.

Przyroda

W okolicy siedlisko czapli siwej i łabędzia niemego.

Kultura i sport

W miejscowości znajduje się świetlica wiejska.

Ludowy Zespół Sportowy we wsi to "Radew" Białogórzyno, należący do Gminnego Zrzeszenia LZS.

Corocznie odbywa się tutaj "Turniej Piłki Nożnej Samorządowców i Służb Mundurowych".

Komunikacja

Białogórzyno leży 3 km na wschód od stacji kolejowej w Nosówku usytuowanej przy linii kolejowej nr 202 (Gdańsk - Szczecin).

Jest tutaj również przystanek komunikacji autobusowej.

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4832
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 26 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ ^a ^b ^c ^d AndrzejA. Chludziński AndrzejA., Toponimia powiatu białogardzkiego, Pruszcz Gdański: Jasne, 2021, s. 18, ISBN 978-83-61076-02-5 .
↑ MagdalenaM. Czachorowska MagdalenaM., Warianty sufiksów -in/-ino, -ow/-owo, -sk/-sko w nazwach miejscowych na tle apelatywnym, [w:] Łucja M.Ł.M. Szewczyk (red.), Polszczyzna stara i nowa, Bydgoszcz: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, 2000, s. 142, ISBN 978-83-70963-24-8 .
↑ „Starostwo Powiatowe”. Białogard.
↑ NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A). nid.pl, 2022-12-21. [dostęp 2023-05-05]. (pol.).
↑ „Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków”. Szczecin.
↑ PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 180, ISBN 978-83-7495-133-3 .

Bibliografia

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Białogard na lata 2005-2013, Białogard, UG, 2005

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 4832

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 26 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[Chl-3] AndrzejA. Chludziński AndrzejA., Toponimia powiatu białogardzkiego, Pruszcz Gdański: Jasne, 2021, s. 18, ISBN 978-83-61076-02-5 .

[4] MagdalenaM. Czachorowska MagdalenaM., Warianty sufiksów -in/-ino, -ow/-owo, -sk/-sko w nazwach miejscowych na tle apelatywnym, [w:] Łucja M.Ł.M. Szewczyk (red.), Polszczyzna stara i nowa, Bydgoszcz: Uniwersytet Kazimierza Wielkiego, 2000, s. 142, ISBN 978-83-70963-24-8 .

[5] „Starostwo Powiatowe”. Białogard.

[6] NID: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A). nid.pl, 2022-12-21. [dostęp 2023-05-05]. (pol.).

[7] „Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków”. Szczecin.

[pomorze2-8] PiotrP. Skurzyński PiotrP., Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 180, ISBN 978-83-7495-133-3 .

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]