Antoni Dobrzański (duchowny)
Antoni Dobrzański, herbu Leliwa (ur. 26 grudnia 1804 w Zahutyniu, zm. 1 stycznia 1873 w Lipinkach) – polski ksiądz rzymskokatolicki, jeden z ojców duchowych powstańców krakowskich z 1846 roku. Od 1831 proboszcz w Bączalu Dolnym, od 1853 proboszcz w Lipinkach i Wójtowej.
| Data i miejsce urodzenia |
26 grudnia 1804 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
1 stycznia 1873 |
| Proboszcz parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Lipinkach • św. Bartłomieja Apostoła w Wójtowej | |
| Okres sprawowania |
1853–1873 |
| Proboszcz parafii św. Mikołaja i Imienia Maryi w Bączalu Dolnym | |
| Okres sprawowania |
1831–1853 |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Inkardynacja | |
| Prezbiterat |
1829 |
Życiorys
edytujUrodził się 26 grudnia 1804 roku w Zahutyniu, jako syn miejscowego leśniczego. Pochodził z zubożałej rodziny szlacheckiej pieczętującej się herbem Leliwa. Chrzest święty przyjął w parafii Przemienienia Pańskiego w Sanoku, do której przynależeli wierni obrządku rzymskokatolickiego mieszkający w Zahutyniu. W 1869 roku miejscowość zamieszkiwało 32 wiernych obrządku łacińskiego. Pozostali mieszkańcy przynależeli głównie do Kościoła greckokatolickiego, którego cerkiew znajdowała się w Zahutyniu. Wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu, po ukończeniu którego w 1829 roku przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Jana Antoniego de Potoczki.
Jeszcze tego samego roku, jako wikariusz został skierowany do Dydni. W 1830 został ustanowiony wikariuszem w Żurawicy. Tam zastał go wybuch powstania listopadowego, w trakcie którego z ambony wygłaszał kazania nacechowane silnym duchem niepodległościowym. Po śmierci ks. Tomasza Królikowskiego – proboszcza w Bączalu Dolnym, w 1831 roku został mianowany administratorem tejże parafii[1]. Po trzech latach administrowania, w 1834 roku objął urząd proboszcza parafii św. Mikołaja w Bączalu Dolnym[1]. Już w okresie administratury w ramach samodoskonalenia podjął się prenumeraty kwartalnika teologicznego "Przyiaciel Chrzescianskiey Prawdy"[2].
Okres rabacji galicyjskiej i powstania krakowskiego (1846)
edytujBrał aktywny udział w zabiegach mediacyjnych w trakcie rabacji galicyjskiej na obszarze parafii rzymskokatolickiej w Bączalu Dolnym i ziemiach sąsiednich, której rezultatem było złagodzenie stopnia zaognienia pomiędzy właścicielami miejscowych dworów i ziemiaństwem a ludnością chłopską. Jak podaje ks. Stefan Dębiński w monografii: "Rok 1846 kronika dworów szlacheckich" jego plebania nie została splądrowana, jednak w wyniku ostrej wymiany zdań z włościanami "doznał okropnych przykrości"[3].
Czynnie zaangażował się w ruch konspiracyjny przed wybuchem powstania krakowskiego z 1846 roku w okolicy Biecza i Jasła. W swoich płomiennych kazaniach dążył do uświadamiania patriotycznego ludu i przysposobienia do zainicjowania ogólnonarodowego powstania[4]. Objął opieką duszpasterską uczestników tego powstania z oddziału Franciszka Wolańskiego oraz chłopów stacjonujących pod Jasłem[3].
Po upadku powstania
edytujJako duszpasterz w parafii bączalskiej wzniósł nowy, drewniany budynek organistówki. W 1848 roku dobudował do kościoła parafialnego – po jego południowej stronie murowaną kaplicę o pow. 30m2, w której został ustawiony ołtarz boczny z obrazem Matki Bożej Bączalskiej.
W 1853 został mianowany proboszczem w Lipinkach[4][5], zastępując zmarłego rok wcześniej wieloletniego duszpasterza w tej wspólnocie parafialnej ks. Józefa Piotrowskiego. Skierowany do Lipinek przyczynił się do szerszego rozpropagowania kultu łaskami słynącej figury Matki Bożej Lipińskiej z Sanktuarium Matki Bożej Wniebowziętej w tejże miejscowości. Jednocześnie został powołany na funkcję zarządcy sąsiedniej parafii w Wójtowej[6]. W okresie kiedy był proboszczem rozpoczęto prace poszukiwawcze, a następnie wydobywcze ropy naftowej w zachodniej części parafii lipińskiej (1860 rok) i staraniem J. i K. Stawiarskich zorganizowano jedną z pierwszych na świecie kopalni tego surowca. Zmarł nagle 1 stycznia 1873 roku i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lipinkach kolo Gorlic.
Przypisy
edytuj- ↑ a b DUSZPASTERZE [online], Parafia Bączal Dolny [dostęp 2018-03-17] (pol.).
- ↑ Michal Koroczynski, Przyiaciel Chrzescianskiey prawdy, Bischöfl. Dr., 1835 [dostęp 2018-03-17] (pol.).
- ↑ a b Marian Szarek, Dzieje kościoła i parafii pw. św. Mikołaja i Imienia Maryi w Bączalu Dolnym, 2017.
- ↑ a b Bolesław Łopuszański, Udział księży diecezji przemyskiej w konspiracjach galicyjskich w latach 1831-1846, 1975.
- ↑ Parafia Bączal Dolny [online], Parafia Bączal Dolny [dostęp 2018-03-17].
- ↑ Duchowni parafii Lipinki od XVI wieku – eLipinki.pl – Niezależny Internetowy Serwis Lipinek, „eLipinki.pl – Niezależny Internetowy Serwis Lipinek”, 13 września 2004 [dostęp 2018-03-17] (pol.).