Wikipedia

7 Regiment Pieszy Potockiego

Ten artykuł dotyczy 7 Regimentu Pieszego Potockiego. Zobacz też: 7 Pułk Piechoty - stronę ujednoznaczniającą.

7 Regiment Pieszy Potockiego – oddział piechoty armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.

7 Regiment Pieszy Potockiego
Historia
Państwo

 I Rzeczpospolita

Sformowanie

1776

Rozformowanie

1795

Dowódcy
Pierwszy

Jan Potocki

Ostatni

Kajetan Adam Miączyński

Działania zbrojne
Wojna w obronie Konstytucji 3 maja
Powstanie kościuszkowskie
Organizacja
Dyslokacja

Kalisz
Poznań (1786)
Łowicz (1790)

Podległość

Dywizja Wielkopolska

Żołnierze regimentu Potockiego w 1775

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Powstał w 1776 (1979[1]) wskutek spieszenia regimentu dragonii[2]. Jego status długo nie był pewny (pieszy czy konny)[3]. Długo nazywany był "Regimentem Spieszonym Dragonów", a następnie "Regimentem Pieszym szefostwa Potockiego starosty szczerzeckiego"[3].

W 1775 roku ujednolicono uzbrojenie podoficerów i szeregowych, odbierając tym pierwszym broń krótką, a oficerom pozostawiając jedynie szpady[4].

Sejm roku 1776 ułożył nowy etat wojska, zmieniając znacznie jego strukturę. Regiment miał liczyć 6 kompanii[a], w sumie 353 żołnierzy[5], a praktycznie w 1778 roku 350 głów[6] W 1786 roku także liczył 353 żołnierzy[7]. Wchodził w skład Dywizji Wielkopolskiej[8].

W 1778 przekazany został w szefostwo staroście szczerzeckiemu Franciszkowi Piotrowi Potockiemu, aż do 1793, kiedy to przejęła go Targowica.

W 1786 roku wprowadzono numeracje regimentów piechoty od 1 do 14. Regiment gwardii pozostał bez numeru[4]. Regiment otrzymał numer 7[3].

Reformy Sejmu Wielkiego zwiększyły stany polskiej piechoty w poszczególnych regimentach. Etaty z października 1789 i maja 1792 roku zakładały istnienie regimentu składającego się z dwunastu kompanii uszykowanych w trzy bataliony[9], w tym jeden grenadierski i dwa fizylierskie. W praktyce nigdy takiej organizacji nie osiągnięto. Jedynie w 1790 rozbudowano regiment o dwie kompanie[10]. W przededniu wojna w obronie Konstytucji 3 maja 7 regiment piechoty szefostwa Piotra Potockiego liczył 1158 żołnierzy[11].

Liczebność regimentu w 1792 roku wynosiła 957 osób[12], w maju 1794 liczył 1045[13], a we wrześniu 705 żołnierzy[13].

Regiment w powstaniu kościuszkowskim

edytuj

W marcu 1994 regiment liczył około 650 żołnierzy[13]. W czerwcu jednostka otrzymała 616 kantonistów. 6 lipca zasiliło szeregi regimentu dalszych 661 kantonistów. Jednostka skompletowała oba bataliony i doszła do stanu etatowego 1440 żołnierzy[1]. Uwzględniając straty, jakie poniosły dwie kompanie walczące pod Racławicami i bataliony walczące pod Chełmem i Szczekocinami, regiment już pod koniec czerwca nie miał w szeregach więcej nad 450 głów starego żołnierza[14]. Na uzbrojeniu regiment posiadał 450 karabinów[15].

Ponad siedemdziesięcioletni dowódca regimentu płk Zawisza nie wziął udziału w powstaniu. Dowodzenie przejął awansowany na pułkownika drugi major Stefan Dziembowski, a po jego odejściu płk Grabowski. Nie wziął też udziału w powstaniu ppłk Forsyth. Jego miejsce zajął awansowany 29 czerwca na podpułkownika Feliks Sobecki. Majorami byli: Florian Zaremba, potem Józef Lewański i Piotr Krajewski, a od 29 czerwca – Białobrzeski i Adam Nielepiec. Kilku niższych oficerów, przebywających na urlopie, nie powróciło do jednostki. Byli to: kpt. z kompanią Krummes i ppor. Koczanowski[14]. W regimencie służyli też kpt. z kompanią Sterzbecker, chor. Ożarowski i mjr Hebdowski[16].

Barwy regimentu

edytuj
  • po 1776: wyłogi jasnogranatowe, guziki srebrne[17]

W roku 1789 zmieniono poważnie krój i kolor mundurów piechoty. Składał on się z kurtki zimowej koloru granatowego z wyłogami niebieskimi, naramiennikami złotymi[18], Lejbika białego ze stojącym kołnierzem, w lecie koletu sukiennego w kolorze białym z wykładkami podobnymi do wyłogów, zapinanego na guziki żółte[18] od dołu do góry, długich białych spodni wkładanych do butów kroju węgierskiego, wysokich do kolan i wyciętych z tyłu, a wreszcie z kołpaka okrągłego filcowego, wysokiego na około 30 cm, z sukiennym wierzchem pąsowym, daszkiem i blachą mosiężną z orłem. Żołnierze nosili poza tym halsztuki i naramiennik z czarnej szmelcowanej blachy z nicianym kutasem, jako strój zaś koszarowy — kitle i furażerki. Mundury były o wiele wygodniejsze i pozwalały na większą swobodę ruchów. Strój oficerów różnił się barankowym czarnym obszyciem czapek i galonami. Roczny koszt umundurowania piechura (wraz z przymunderunkiem) wynosił 111 zł[19].

  • podczas insurekcji kościuszkowskiej: wyłogi niebieskie, guziki złote[17].

Żołnierze regimentu

edytuj

Regimentem dowodził zazwyczaj pułkownik. Stanowisko szefa regimentu, związane z wielkimi poborami, było najczęściej uważane za synekurę. Szefowie posiadali prawo fortragowania (przedstawiania do awansu) oficerów[20]. Do 1789 roku w sztabie służyło dziesięciu oficerów. Byli to: szef regimentu, pułkownik, podpułkownik, major (do marca 1778 było dwóch majorów), regimentskwatermistrz, adiutant, audytor i regimentsfelczer. Szefa i pułkownika w dowodzeniu kompaniami zastępowali kapitanowie sztabowi. W kompaniach do 1790 roku było dwóch kapitanów, sześciu poruczników i sześciu chorążych. Zatem w regimencie znajdowało się 24 oficerów wyłączając kapelana[10].

W 1790 roku pojawił się drugi major, trzeci kapitan z kompanią, trzeci kapitan sztabowy, siódmy i ósmy porucznik, siódmy i ósmy chorąży oraz ośmiu podporuczników i drugi adiutant. Podniosło to liczbę oficerów do 40 osób[10].

Pierwszym szefem regimentu był książę Antoni Sułkowski. Od 1778 roku stanowisko to zajmował starosta szczerzecki Franciszek Piotr Potocki. Zastąpił go w 1793 roku z nadania konfederacji targowickiej gen. Kajetan Miączyński[3].

Szefowie[2]
Pułkownicy[2]
  • Robert de Tayler (1780-1787)
  • Michał Zawisza (1789-1794)

Walki regimentu

edytuj
 

7 Regiment Pieszy Koronny uczestniczył w 1792 w VII wojnie polsko-rosyjskiej toczonej w obronie Konstytucji 3 Maja. Szef: starosta szczyrzycki Franciszek Piotr Potocki. Stan osobowy: 1350 ludzi.

Bitwy i potyczki[2]

Hierarchia regimentu

edytuj

Przez większą część swej historii nosił numer 7, który otrzymał w 1789[2]. W latach 1790-1794 kilkakrotnie zmieniał jednak numer: w latach 1790–1792 na 8., a z początkiem 1792 dokonano zmiany na numer 9., by podczas insurekcji kościuszkowskiej powrócić do numeru 7[3].

Schemat:

  • konny regiment dragonii (-1776) → regiment spieszony dragonów (1776-1789) → regiment 7 pieszy szefostwa Potockiego starosty szczerzeckiego (1789-1790) → regiment 8 pieszy Potockiego (1790-1792) → regiment 8 pieszy Potockiego(1790-1792) → regiment 9 pieszy Potockiego (1792-1794) → od 1994 regiment 7 pieszy Potockiego ↘ rozformowany w 1795

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Cztery kompanie liczyły po 57, a dwie po 56 żołnierzy[5].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Bauer 1981 ↓, s. 136.
  2. ↑ a b c d e Gembarzewski 1925 ↓, s. 28.
  3. ↑ a b c d e Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. 201.
  4. ↑ a b Wimmer 1978 ↓, s. 337.
  5. ↑ a b Wimmer 1978 ↓, s. 335.
  6. ↑ Górski 1893 ↓, s. 134.
  7. ↑ Twardowski 1894 ↓, s. 21.
  8. ↑ Górski 1893 ↓, s. 139.
  9. ↑ Nowak i Wimmer 1968 ↓, s. 354.
  10. ↑ a b c Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. 202.
  11. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 347.
  12. ↑ Bauer 1981 ↓, s. 386.
  13. ↑ a b c Ratajczyk i Teodorczyk 1987 ↓, s. 97.
  14. ↑ a b Bauer 1981 ↓, s. 137.
  15. ↑ Bauer 1981 ↓, s. 278.
  16. ↑ Bauer 1981 ↓, s. 138.
  17. ↑ a b Linder 1960 ↓, s. barwy pułkowe.
  18. ↑ a b Górski 1893 ↓, s. 185.
  19. ↑ Wimmer 1978 ↓, s. 349.
  20. ↑ Machynia i Srzednicki 1998 ↓, s. XI.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=7_Regiment_Pieszy_Potockiego&oldid=74428750”