Wikipedia

5 Batalion Celny

5 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

5 Batalion Celny
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1922

Tradycje
Rodowód

4/III batalion wartowniczy

Dowódcy
Pierwszy

mjr Zygmunt Krudowski

Organizacja
Dyslokacja

Praszka (do I 1922)[1]

Formacja

Bataliony Celne

Podległość

Główna Komenda Batalionów Celnych
2 Brygada Celna
Ministerstwo Skarbu

Multimedia w Wikimedia Commons

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 5 batalion celny powstał z 4/III batalionu wartowniczego, który stacjonował w Okręgu Generalnego „Kielce”[2]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[3]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[4].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[5]. Rozkazem tajnym nr 10 z 7 października 1921 Komendant Główny Batalionów Celnych nakazał likwidację batalionów nr 14., 17. i 18[6]. W myśl tego rozkazu 14 batalion celny miał przekazać swoją 1 kompanię do 5 batalionu celnego w Prażce[7]. W dniu 28 października wszystkie kompanie rozformowywanych batalionów winny odejść do miejsc nowego przeznaczenia[8].

W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[9]. 5 batalion celny wszedł w struktury 2 Brygady Celnej[10].

Na przełomie 1921–1922 5 batalion celny przekazał swój odcinek graniczny nowo powstałemu Inspektoratowi Straży Celnej „Praszka” i niedługo potem rozwiązany.

Służba celna

edytuj

17 maja 1921 Główna Komenda Batalionów Celnych zarządziła zmiany dyslokacyjne batalionów. 5 batalion celny miał ochraniać odcinek granicy od Bolesławca do Kamieńska. Sztab batalionu rozlokowany miał być w Prażce[11].

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[12]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[13].

Sąsiednie bataliony

14 batalion celny w Laskach ⇔ 4 batalion celny w Sosnowcu – VI 1921[14]

Kadra batalionu

edytuj
Dowódcy batalionu
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko
mjr piech. Zygmunt Krudowski[1] I 1921 – II 1922[15]

Struktura organizacyjna

edytuj
Ordre de Bataille 5 batalionu celnego w Praszce na dzień 1 stycznia i 1 lutego 1922[15]
kompania 1. Dzietrzkowice[a] 2. Praszka[b] 3. Podłęże Królewskie[c] 4. Żytniów[d]
dowódcy kpt. Antoni Pojmański por. Stanisław Porębski kpt. Franciszek Rajtar kpt. Karol Górski
placówki Chrościn[e] Kik[f] Podłęże Szlacheckie[g] Krzepice[h]
Gola[i] Przedmość[j] Kuźnica Nowa[k] Bobrowa[l]
Papiernia[m] Praszka[n] Kluczno[o] Pieńki[p]
Krupka[q] Szyszków[r] Stany[s] Jelonki[t]
Bezula[u] Wygiełdów[v] Radły[w] Prosna[x]
Grześlaki[y] Kamieńsk[z]

Uwagi

edytuj
  1. ↑ 4 kompania celna 5 bc w Dzietrzkowicach została zluzowana przez obsadę komisariatu Straży Celnej „Gola”
  2. ↑ 2 kompania celna 5 bc w Praszce została zluzowana przez obsadę komisariatu SC „Praszka”
  3. ↑ 3 kompania celna 5 bc w Podłężu Królewskim została zluzowana przez obsadę komisariatu SC „Podłęże Szlacheckie”
  4. ↑ 4 kompania celna 5 bc w Żytniowie została zluzowana przez obsadę komisariatu Straży Celnej „Jelonki”
  5. ↑ Placówka 5 batalionu celnego w Chruścinie została zluzowana przez obsadę placówki Straży Celnej „Chróścin”
  6. ↑ Placówka 5 bc w Kiku została zluzowana przez obsadę placówki SC „Kik”
  7. ↑ Placówka 5 bc w Podłężu Szlacheckim została zluzowana przez obsadę placówki SC „Podłęże Szlacheckie”
  8. ↑ Placówka 5 bc w Krzepicach została zluzowana przez obsadę placówki SC „Krzepice”
  9. ↑ Placówka 5 batalionu celnego w Goli została zluzowana przez obsadę placówki Straży Celnej „Gola”
  10. ↑ Placówka 5 bc w Przedmościu została zluzowana przez obsadę placówki SC „Przedmoście”
  11. ↑ Placówka 5 bc w Kuźnicy Nowej została zluzowana przez obsadę placówki SC „Kuźnicy Nowej”
  12. ↑ Placówka 5 bc w Bobrowej została zluzowana przez obsadę placówki SC „Bobrowa”
  13. ↑ Placówka 5 batalionu celnego w Papierni została zluzowana przez obsadę placówki Straży Celnej „Papiernia”
  14. ↑ Placówka 5 bc w Praszce została zluzowana przez obsadę placówki SC „Praszka”
  15. ↑ Placówka 5 bc w Klucznie została zluzowana przez obsadę placówki SC „Kluczno”
  16. ↑ Placówka 5 bc w Pieńkach została zluzowana przez obsadę placówki SC „Pieńki”
  17. ↑ Placówka 5 batalionu celnego w Krupce została zluzowana przez obsadę placówki Straży Celnej „Krupka”
  18. ↑ Placówka 5 bc w Szyszkowie została zluzowana przez obsadę placówki SC „Szyszkowo”
  19. ↑ Placówka 5 bc w Stanach została zluzowana przez obsadę placówki SC „Stany”
  20. ↑ Placówka 5 bc w Jelonkach została zluzowana przez obsadę placówki SC „Jelonki”
  21. ↑ Placówka 5 batalionu celnego w Bezuli została zluzowana przez obsadę placówki Straży Celnej „Mała Bezula”
  22. ↑ Placówka 5 bc w Wygiełdowie została zluzowana przez obsadę placówki SC „Wygiełdów”
  23. ↑ Placówka 5 bc w Radłach została zluzowana przez obsadę placówki SC „Radły”
  24. ↑ Placówka 5 bc w Prosnej została zluzowana przez obsadę placówki SC „Prosna”
  25. ↑ Placówka 5 bc w Grześlakach została zluzowana przez obsadę placówki SC „Grześlaki”
  26. ↑ Placówka 5 bc w Kamińsku została zluzowana przez obsadę placówki SC „Kamińsko”

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 12.
  2. ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 124.
  3. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
  4. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
  5. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
  6. ↑ Polak 1998 ↓, s. 18.
  7. ↑ Polak 1998 ↓, s. 19.
  8. ↑ Polak 1998 ↓, s. 20.
  9. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
  10. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
  11. ↑ Materiały dotyczące dyslokacji 3 bc ↓, s. 4.
  12. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
  13. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
  14. ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000
  15. ↑ a b OdeB batalionów celnych ↓, s. 5bc.

Bibliografia

edytuj
  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Bogusław Polak: Z dziejów polskich formacji granicznych 1918−1839. Studia i materiały. T. I. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909484-0-0.
  • Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
  • Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
  • Materiały dotyczące dyslokacji 3 batalionu celnego. Wytyczne władz zwierzchnich. Wykazy rozlokowania jednostek. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=5_Batalion_Celny&oldid=74852458”