Żyznów (województwo podkarpackie)
Żyznów – wieś w Polsce, położona w gminie Strzyżów powiatu strzyżowskiego w województwie podkarpackim[6][5], nad rzeką Stobnicą[7], prawym dopływem Wisłoka, przy drodze wojewódzkiej nr 989 łączącej Strzyżów z Lutczą w odległości ok. 5 km od Lutczy i 6 km od Strzyżowa.
| wieś | |
 Pałac, obecnie Dom Dziecka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
17 |
| Kod pocztowy |
38-111[4] |
| Tablice rejestracyjne |
RSR |
| SIMC |
0663456[5] |
Położenie na mapie gminy Strzyżów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu strzyżowskiego  | |
 49°48′56″N 21°50′28″E/49,815556 21,841111[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0663462 | Budy | część wsi |
| 0663479 | Gąsierówki | część wsi |
| 0663485 | Granica | część wsi |
| 0663491 | Kisielnice | część wsi |
| 0663500 | Pawłopol | część wsi |
| 0663516 | Pod Wiśnią Górą | część wsi |
| 0663522 | Podlesie | część wsi |
| 0663539 | Siwa Glina | część wsi |
| 0663545 | Zagórze | część wsi |
W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.
Wieś jest siedzibą parafii Przemienienia Pańskiego, należącej do dekanatu Strzyżów, diecezji rzeszowskiej. Parafia ma kościół parafialny murowany wybudowany w roku 1862 oraz filialny (dawna drewniana cerkiew) w Bonarówce z roku 1841[8].
Przez wieś przebiega licząca 22 km pętla szlaku rowerowego prowadząca ze Strzyżowa przez Brzeżankę, Bonarówkę, Żyznów i Godową z powrotem do Strzyżowa. Trasa prowadzi przez najwyższe wzniesień Pogórza Strzyżowsko-Dynowskiego. Atrakcją trasy są punkty widokowe na dolinę Stobnicy[9].
Znajduje się tu zabytkowy[potrzebny przypis] zespół pałacowy, zbudowany w I poł. XIX w. przez Łempickich na miejscu dworu wzmiankowanego w 1536[10]. Zachowały się w nim sklepione kolebkowo piwnice z połowy XVII w.[10] Do kompleksu należy budynek administracyjny zwany Andrzejówką, stajnia i park ze sztuczną wyspą, założony przed 1877 przez Marię Straszewską[10]. W połowie XIX w. przy dworze istniały dwa folwarki, z których jeden nosił nazwę Pawlapol[10].
W 1917 Witold Łoś sprzedał majątek powracającemu z czteroletniego kontraktu przemysłowego w Berlinie inżynierowi Stanisławowi Bylickiemu (synowi Franciszka) i jego żonie Róży z Grudzińskich[10][11].
Podczas okupacji niemieckiej z lat II wojny światowej w dworze stacjonował sztab niemiecki, natomiast właściciele zajmowali część oficyny. Stanisław Bylicki prowadził wśród chłopów akcję propagandową, a jego dzieci, Katarzyna, Maria Magdalena, Wojciech i Andrzej, należały do podziemia akowskiego. W okresie Akcji „Burza” Katarzyna i Maria prowadziły szkolenia sanitarne Wojskowej Służby Kobiet i punkt opatrunkowy[12]. Zasadzki na członków podziemia organizowane dwukrotnie w pobliżu dworu przez niemiecką żandarmerię zostały udaremnione dzięki ostrzeżeniu komendanta posterunku policji granatowej w Strzyżowie, Zygmunta Andresa ps. Krogulec, który współpracował z AK[13].
W 1944 grunty rolne majątku Bylickich o łącznej powierzchni 280 ha zostały rozparcelowane na mocy reformy rolnej[10]. W latach 1945–1948 w pałacu funkcjonowało sanatorium gruźlicze, a od 1949 mieści się tam Państwowy Dom Dziecka[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164637
- ↑ Wieś Żyznów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-04-25], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-04-25].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1630 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Żyznów (województwo podkarpackie), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 925.
- ↑ Parafia na stronie diecezji. [dostęp 2014-02-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-02)].
- ↑ Żyznów na stronie gminy
- ↑ a b c d e f g Izabela Fac: Pałac w Żyznowie. wrota.podkarpackie.pl, 8 czerwca 2010. [dostęp 2012-10-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-02)].
- ↑ Wierzbieniec i Wnęk 2024 ↓, s. 293.
- ↑ Konieczkowski 1991 ↓, s. 79–80.
- ↑ Konieczkowski 1991 ↓, s. 83–84.
Bibliografia
edytuj- Roman Konieczkowski, Strzępy wspomnień, wyd. II, Warszawa: Bellona, 1991, ISBN 83-11-07921-8.
- Wacław Wierzbieniec, Sławomir Wnęk, Wspomnienia Stanisława Ludwika Bylickiego właściciela majątku w Żyznowie z okresu II wojny światowej. Wojna z Niemcami cz. I, „Prace Historyczno-Archiwalne”, 36, 2024, s. 291–343.
Linki zewnętrzne
edytuj- Żyznów 2, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 925.