Ślepiec piaskowy

Ślepiec piaskowy
	Spalax arenarius
	Reshetnik, 1939
	; Ślepiec piaskowy na ukraińskiej monecie
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	ślepcowate
Podrodzina	ślepce
Rodzaj	ślepiec
Gatunek	ślepiec piaskowy
Synonimy
	Spalax polonicus arenarius Reshetnik, 1938;
	Spalax polonicus arenarius Reshetnik, 1938;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; zagrożony
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ślepiec piaskowy^[4] (Spalax arenarius) – gatunek ssaka z podrodziny ślepców (Spalacinae) w obrębie rodziny ślepcowatych (Spalacidae); według IUCN jest zagrożony wyginięciem^[3].

Systematyka

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisała w 1938 roku ukraińska zoolog Jewdokija Reszetnyk nadając mu nazwę Spalax polonicus arenarius^[2]. Holotyp pochodził z północno-zachodniego wybrzeża Morza Czarnego, w okolicy Hołej Prystani, w obwodzie mikołajowskim, na Ukrainie^[5].

Takson siostrzany S. zemni^[6]. Dawniej traktowany jako podgatunek lub synonim S. zemni, S. microphthalmus lub S. giganteus^[6]. Jego status gatunkowy potwierdzają cechy morfologiczne^[6]. Garnitur chromosomowy tego zwierzęcia tworzy 31 par (2n=62) chromosomów (FN=124)^[5]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[6].

Etymologia

Spalax: gr. σπαλαξ spalax, σπαλακος spalakos „kret”^[7].
arenarius: łac. arenarius „piaskowy, odnoszące się do piasku”, od arena (prawidłowo harena) „piasek”^[8].

Występowanie

Ślepiec piaskowy ma bardzo ograniczony obszar występowania, żyje wyłącznie na lewym brzegu dolnego Dniepru w obwodzie chersońskim w pobliżu ujścia do Morza Czarnego na Ukrainie^[6]^[3]^[5]. Jest gatunkiem stenotypowym, zamieszkuje średnio wilgotne gleby piaszczyste z niskim poziomem wód gruntowych. Nie spotyka się go w obszarach ruchomych piasków, na glebach alkalicznych i suchych stepach porośniętych przez ostnice, preferuje rzadko porośnięte stepy, na których rośnie piołun^[3].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 190–275 mm, ogon niewidoczny; masa ciała 380–660 g; samce są większe od samic^[9].

Zachowania

Jak inne ślepcowate, ślepiec piaskowy prowadzi podziemny tryb życia, ale jego ekologia jest słabo zbadana. Żyje samotnie, żywi się większością roślin pospolitych na jego obszarze występowania (należą do nich m.in. mikołajek polny, bylica polna i kozibród Tragopogon ucrainicum). Rozmnaża się raz do roku, kopulacja ma miejsce w marcu, a młode rodzą się w kwietniu i maju. Laktacja trwa około miesiąca^[3].

Populacja

Populacja ślepca piaskowego jest stabilna tylko w Czarnomorskim Rezerwacie Biosfery, w innych obszarach maleje w związku z zalesianiem terenów piaszczystych, prowadzonym dla ustabilizowania gleb i pozysku drewna. Liczebność dorosłych osobników ocenia się na 15–20 tysięcy. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody uznaje ślepca piaskowego za gatunek zagrożony wyginięciem, jest on także wpisany do czerwonej księgi gatunków zagrożonych Ukrainy i objęty ochroną prawną^[3].

Przypisy

↑ Spalax arenarius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Є.Г. Решітник. До систематики і географічного поширення сліпаків (Spalacidae) в УРСР. „Збірник праць Зоологічного музею АН УРСР”. 23, s. 11, 1939. Kijów. (ukr.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K. Tsytsulina & I.K.T.& I. Zagorodnyuk K. Tsytsulina & I.K.T.& I., Spalax arenarius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-05] (ang.).
↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Spalax arenarius. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 328. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).
↑ The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 138–139. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[itis-1] Spalax arenarius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Reshetnik-2] Є.Г. Решітник. До систематики і географічного поширення сліпаків (Spalacidae) в УРСР. „Збірник праць Зоологічного музею АН УРСР”. 23, s. 11, 1939. Kijów. (ukr.).

[iucn-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f K. Tsytsulina & I.K.T.& I. Zagorodnyuk K. Tsytsulina & I.K.T.& I., Spalax arenarius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2008, wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-05] (ang.).

[Cichocki&inni-4] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Spalax arenarius. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-05].

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 328. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Palmer-7] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).

[Jobling-8] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Norris-9] R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 138–139. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[4]

[3]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]