Wikipedia

Łukasz Siemiątkowski

polski działacz polityczny, konspirator, gangster

Łukasz Siemiątkowski, ps. Tasiemka, Ignac, także: Tata Tasiemka (ur. 5 października 1876 w Milanówku[1] (wg metryki urodzenia: 1 września?/13 września 1876[2]), zm. w lutym 1944 w KL Majdanek) – polski gangster, działający na warszawskiej Woli, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej od 1903 r., radny Rady Miejskiej m. st. Warszawy z listy PPS (1927−1932), konspirator w podziemiu antyniemieckim w czasie II wojny światowej.

Łukasz Siemiątkowski
Tasiemka
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

5 października 1876
Milanówek, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

luty 1944
KL Majdanek, Lublin, Polska pod okupacją, III Rzeszy

Zawód, zajęcie

działacz polityczny, konspirator, gangster

Miejsce zamieszkania

Warszawa

Narodowość

polska

Partia

PPS PPS dawna Frakcja Rewolucyjna

Życiorys

edytuj

Syn cieśli[3] Jana i Pauliny z Augustyniaków[4]. W wieku 17 lat podjął w Grodzisku Mazowieckim pracę w fabryce tkackiej, gdzie działał w organizacji socjalistycznej kolportując „bibułę”[3]. W latach 1898−1904 pracował w Tomaszowie Mazowieckim.

 
Proces przeciwko członkom gangu z warszawskiego targowiska Kercelak. Oskarżeni w asyście policjantów udają się na rozprawę

W 1904 r. przybył do Warszawy, gdzie wstąpił do PPS i podjął pracę w fabryce gumowej[3] przy ul. Okopowej 24[4]. Podjął działalność w organizacji PPS, przyjmując pseudonim „Tasiemka” pochodzący od pracy pasmanteryjnej[3]. Współuczestniczył w działaniach Organizacji Bojowej PPS[5]. W kwietniu 1906 r. brał udział w przygotowaniach do akcji uwolnienia tzw. „Dziesięciu z Pawiaka”. Od 1906 lub 1907 r. działał w Komitecie PPS Dzielnicy Powązki. W 1909 r. został członkiem Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS w Warszawie[3]. W 1911 r. był przejściowo aresztowany przez dwa miesiące z grupą działaczy PPS, lecz został zwolniony z powodu braku dowodów. Ponownie podjął działalność pod pseudonimem „Ignac”.

W okresie I wojny światowej służył w wywiadzie I Brygady[3] na zlecenie Konstancji Jaworowskiej „Jadwigi”. W ramach Pogotowia Bojowego PPS uczestniczył w połowie 1918 r. w zamachach na agenta Prymusiewicza[6]. Został aresztowany i osadzony w Cytadeli Warszawskiej. Po dwóch miesiącach został wywieziony do Modlina, gdzie przebywał z Walerym Sławkiem. 7 listopada znów został przewieziony do Warszawy, gdzie został skazany na śmierć. Trzy dni przed wykonaniem wyroku, 11 listopada 1918 r., został uwolniony.

Po odzyskaniu niepodległości Siemiątkowski podjął działalność w strukturach PPS, kierując Dzielnicą Powązki. 21 listopada 1918 r. został wybrany członkiem Tymczasowego Komitetu Wykonawczego Rady Delegatów Robotniczych w Warszawie, potem do 1919 r. był pracownikiem etatowym Warszawskiej Rady Delegatów Robotniczych[7].

W 1919 r. kandydował w wyborach do Sejmu Ustawodawczego z listy PPS w okręgu Warszawa-miasto jako zastępca posła[8]. W wyborach parlamentarnych w 1922 ponownie kandydował z tego samego okręgu do Sejmu (miejsce 16) oraz do Senatu[9]. W 1923 r. kandydował również bezskutecznie do warszawskiej Kasy Chorych.

Współpracował wówczas z innym działaczem PPS – Józefem Łokietkiem[3], który kierował Milicją PPS w okręgu warszawskim. Od 1927 do 1928 r. był członkiem Warszawskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS[10].

W listopadzie 1926 r. został wybrany na zastępcę członka Rady Kasy Chorych m. st. Warszawy[11], zaś w wyborach w maju 1927 r. do Rady Miejskiej został wybrany radnym miejskim, zaś Rajmund Jaworowski prezesem Rady Miejskiej[12]. W 1928 r. kandydował również z listy PPS na miejscu siódmym do Senatu[3][13].

Po rozłamie w PPS w 1928 r. był jednym ze współorganizatorów PPS – dawnej Frakcji Rewolucyjnej[3], wchodząc do Centralnej Rady Organizacyjnej. Po rozłamie w PPS rozpoczął działalność kryminalną. Razem ze swoją prawą ręką – Pantaleonem Karpińskim[3] – założył w 1928 r. 14-osobowy[14] gang sprawujący kontrolę nad największym warszawskim targowiskiem – Kercelakiem i wymuszał od lokalnych handlarzy opłaty „za ochronę” (haracz)[3][15]. Swoją melinę gang Siemiątkowskiego miał w kawiarni Aleksandrówka na Woli. Jednocześnie Tata Tasiemka nadal pozostawał w strukturach partyjnych, które zasilał częścią swoich „dochodów”. W 1928 r. wszczęto przeciwko niemu śledztwo z oskarżenia Bezpartyjnego Związku Tragarzy sekcji żydowskiej. Akt oskarżenia wyliczał 44 wymuszenia i inne przestępstwa dokonane przez gang Taty Tasiemki na kupcach z targowiska Karcelak[14].

 
Widok na ławę oskarżonych w czasie rozprawy. Widoczni m.in.: Łukasz Siemiątkowski (siedzi z lewej łysy), Pantaleon Karpiński (siedzi obok Ł. Siemiątkowskiego).

Wraz ze swoimi podwładnymi został aresztowany w lutym 1932 r., ale w kilka dni później zwolniono go. Proces jednak odbył się i 9 lipca Siemiątkowski został skazany na 3 lata więzienia. Winnym uznano także Karpińskiego (6 lat pozbawienia wolności) i innych oskarżonych (wyroki skazujące od 1 do 5 lat). Po wniesieniu apelacji karę zmniejszono mu do 2 lat więzienia z pozbawieniem praw publicznych i honorowych na okres 2 lat. Wyroku w całości jednak nie odbył, ponieważ 1 sierpnia 1935 r. został ułaskawiony przez Prezydenta RP, Ignacego Mościckiego, z zawieszeniem wykonania kary na okres trzech lat[16]. W 1937 r. został odznaczony Krzyżem Niepodległości, jednak z uwagi na zatajenie faktu skazania został mu on odebrany 11 lipca 1939 r.[1]

Po agresji III Rzeszy na Polskę rozpoczął działalność w polskim podziemiu, działał w PPS-WRN, organizując m.in. skoki na wagony z bronią na dworcach warszawskich. Wczesną jesienią 1942 r., wraz z synem Janem został aresztowany przez Gestapo i osadzony na Pawiaku. Stamtąd w styczniu następnego roku[4] przetransportowano go do obozu koncentracyjnego na Majdanku w Lublinie. W pierwszych dniach lutego 1944 roku zmarł na terenie obozu na tyfus plamisty[3].

Rodzina

edytuj

Żonaty, miał dzieci. Syn Jan uciekł w marcu 1943 z transportu z Majdanka do innego obozu, brał udział w powstaniu warszawskim, wywieziony do Niemiec, tam zmarł. Drugi syn Józef (ur. ok. 1904), działacz Powązkowskiego Koła Młodzieży TUR zmarł w 1932. Córka była zamężna z pracownikiem Policji Państwowej Brońskim. Być może miał jeszcze jednego syna.

Tata Tasiemka w kulturze

edytuj

Postać Siemiątkowskiego pojawia się w drugiej zwrotce przedwojennej warszawskiej przyśpiewki pt. Rum-Helka, wykonywanej m.in. przez Stanisława Grzesiuka.

Tata Tasiemka był pierwowzorem Kuma Kaplicy, bohatera powieści Król Szczepana Twardocha[17].

Tata Tasiemka jest również jedną z najważniejszych postaci drugoplanowych w serii powieści „Śmierć frajerom” Grzegorza Kalinowskiego, osadzonych w Warszawie w okresie międzywojennym[18].

Warszawski zespół post-punkowy Tasiemka został nazwany na cześć Taty Tasiemki.[19]

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Ogłoszenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 11 lipca 1939 r. o utracie Krzyża Niepodległości (M.P. z 1939 r. nr 185, poz. 459).
  2. ↑ Archiwum Państwowe w Grodzisku Mazowieckim, parafia Żuków, księga urodzeń za rok 1876.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l Doktor Łokietek i Tata Tasiemka, najsłynniejsi gangsterzy II RP, „Onet Facet”, 31 stycznia 2017 [dostęp 2017-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-02-09] (pol.).
  4. ↑ a b c l, Łukasz Siemiątkowski [online], ipsb.nina.gov.pl [dostęp 2017-02-22] (pol.).
  5. ↑ Jerzy Rawicz: Doktor Łokietek i Tata Tasiemka. Dzieje gangu. Warszawa: 1968, s. 12.
  6. ↑ Jerzy Rawicz: Doktor Łokietek i Tata Tasiemka. Dzieje gangu. Warszawa: 1968, s. 14.
  7. ↑ Rady Delegatów Robotniczych w Polsce 1918–1919. Materiały i dokumenty Tom 1. Warszawa: Książka i Wiedza, 1962, s. 56, 325.
  8. ↑ „Robotnik” Nr 14 (391) z 10 stycznia 1919 r. s. 1.
  9. ↑ „Robotnik” Nr 273 (1745) z 3 października 1922 rok. s. 1.
  10. ↑ Aleksandra Tymieniecka: Warszawska organizacja PPS 1918–1939. Warszawa: 1982, s. 111.
  11. ↑ „Robotnik” Nr 319 (3119) z 20 listopada 1926 roku, s. 6.
  12. ↑ Aleksandra Tymieniecka: Warszawska organizacja PPS 1918–1939. Warszawa: 1982, s. 113.
  13. ↑ „Robotnik” Nr 36 (3233) z 5 lutego 1928 roku, s. 1.
  14. ↑ a b Monika Piątkowska: Życie przestępcze w przedwojennej Polsce. Grandesy, kasiarze, brylanty. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 63. ISBN 978-83-01-17232-9.
  15. ↑ Ryszard Dzieszyński: Ciemna węsząca żerująca. Rzeszów: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, s. 178–179. ISBN 83-03-01133-2.
  16. ↑ Jerzy Rawicz: Doktor Łokietek i Tata Tasiemka. Dzieje gangu. Warszawa: 1968, s. 357.
  17. ↑ Szczepan Twardoch: Większość warszawskich Żydów wcale do polskości nie aspirowała – Książki i Literatura – zapowiedzi, recenzje dziennik.pl [online], kultura.dziennik.pl [dostęp 2017-12-03].
  18. ↑ Śmierć frajerom - Grzegorz Kalinowski | Książka w Lubimyczytac.pl - Opinie, oceny, ceny [online], lubimyczytac.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  19. ↑ Zaloguj się do Facebooka [online], Facebook [dostęp 2022-09-07] (pol.).

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Łukasz_Siemiątkowski&oldid=75307894”