Monety polsko-rosyjskie
Monety polsko-rosyjskie – monety nowego wzoru, bite z datami rocznymi 1832–1841, wprowadzane do obiegu w Królestwie Polskim po powstaniu listopadowym[1].
Rys historyczny
edytujDla utworzonego w 1815 r. Królestwa Polskiego, które pozostawało w unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim, wybrano system walutowy odmienny od obowiązującego w samej Rosji. Wprowadzony aktami prawnymi złoty polski równał się 30 groszom polskim. Zdecydowano o biciu monet w[2]:
- miedzi – 1 i 3 grosze polskie,
- bilonie – 5 i 10 groszy polskich,
- srebrze – 1, 2, 5, 10 złotych polskich (10-złotówki dopiero od 1818 r.), oraz w
- złocie – 25 i 50 złotych polskich, nazwanych w aktach normatywnych pojedynczym i podwójnym złotym królewskim odpowiednio.
Monety te miały napisy wyłącznie w języku polskim, a na rewersie znajdowało się godło Królestwa Polskiego będące orłem rosyjskim z umieszczonym na piersi orłem polskim[2].
Po upadku powstania listopadowego już w pod koniec 1832 r. rozpoczęto proces usuwania symboli autonomii polskiej ze znaków pieniężnych. Wprowadzono srebrne i złote monety dwunominałowe, które były jednak bite według szeregu nominałowego Królestwa Polskiego przedpowstaniowego, tj. 1, 2, 5, 10 złotych w srebrze oraz 20 złotych w złocie. Kopiejkowo-rublowe nominały tych monet to 15 kopiejek, 30 kopiejek, ¾ rubla, 1½ rubla oraz 3 ruble odpowiednio. Na nowych monetach umieszczono wyłącznie godło rosyjskie, wszystkie napisy poza nominałem złotowym były w języku rosyjskim, drugi nominał został wyrażonych w złotych a nie, tak jak przed powstaniem, w złotych polskich[3].
W roku 1835 usunięto również symbole autonomii polskiej z monet groszowych. Tak jak w przypadku monet złotowych, orzeł rosyjski został umieszczony na awersie. Napis: GROSZ POLSKI zastąpiono: GROSZem. Monety te nie miały nominału wyrażonego w kopiejkach i były bite według szeregu nominałowego obowiązującego w Królestwie Polskim przed powstaniem[3].
Ze względu na bicie w latach 1832–1841 monet groszowych i dwunominałowych złotowych z usuniętymi symbolami autonomii polskiej według szeregu nominałowego ustanowionego dla Królestwa Polskiego, w numizmatyce polskiej monety te nazywane są polsko-rosyjskimi[4][5].
W roku 1834 w przypadku monet złotowych, a w 1835 w przypadku monet groszowych, zaprzestano jakiegokolwiek bić według starych, przedpowstaniowych wzorów[3].
Z dniem 1 stycznia 1842 r[6]. ujednolicono całkowicie systemy monetarne Rosji i tzw. Królestwa Kongresowego, zabraniając emisji z aktualną datą monet wzorów 1832–1841. Mennica warszawska miała już odtąd bić jedynie monety rosyjskie (kopiejkowe i rublowe) według szeregu nominałowego obowiązującego w Cesarstwie Rosyjskim. W przypadku dwóch monet obiegowych tj. 20 i 25 kopiejek zezwolono na umieszczenie również nominału wyrażonego w groszach, co rozpoczęło w polskiej numizmatyce okres monet rosyjsko-polskich[7].
Groszowe monety polsko-rosyjskie były bite przez mennicę warszawską po roku 1841, jednak na monetach 3, 5, 10 groszy umieszczano rok 1840, a na monecie 1 grosz również rok 1839[8].
Monety polsko-rosyjskie z lat 1832–1841
edytujGroszowe monety polsko-rosyjskie były bite jedynie w mennicy warszawskiej, złotowe – zarówno w Petersburgu (litery НГ po obu stronach ogona orła) jak i Warszawie (litery MW po obu stronach ogona orła)[6].
W tabeli zestawiono nominały obiegowych monet polsko-rosyjskich z wybitymi datami rocznymi oraz mennicami, w których zostały wybite[9].
Nominał | 1832 | 1833 | 1834 | 1835 | 1836 | 1837 | 1838 | 1839 | 1840 | 1841 |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 grosz | MW | MW | MW | MW | MW | MW | MW | |||
3 grosze | MW | MW | MW | MW | MW | MW | MW | |||
5 groszy | MW | MW | MW | MW | ||||||
10 groszy | MW | MW | MW | MW | MW | MW | ||||
15 kopiejek – 1 złoty | НГ | НГ | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW |
30 kopiejek – 2 złote | MW | MW | MW | MW | MW | MW | MW | MW | ||
¾ rubla – 5 złotych | НГ | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | |
1½ rubla – 10 złotych | НГ | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | |
3 ruble – 20 złotych | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ, MW | НГ |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Czesław Kamiński , Edmund Kopicki , Katalog monet polskich 1764–1864, 1977 .
- ↑ a b Karol Plage , Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 5–6 .
- ↑ a b c Adam Kuriański , Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 15, ISBN 978-83-918397-1-3 .
- ↑ Czesław Kamiński , Janusz Kurpiewski , Katalog monet polskich 1764–1864, wyd. II poprawione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 189, ISBN 83-03-03103-1 .
- ↑ Adam Kuriański , Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 15–16, ISBN 978-83-918397-1-3 .
- ↑ a b 1841 – Królestwo Polskie 1835-1841 [online], sites.google.com [dostęp 2017-09-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-11] .
- ↑ Adam Kuriański , Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 191, ISBN 978-83-918397-1-3 .
- ↑ Jerzy Chałupski , Specjalizowany katalog monet Królestwa Polskiego 1835–1841 1 grosz, 3 grosze, 5 groszy, 10 groszy, 2011 .
- ↑ Janusz Parchimowicz , Monety polskie, 2003 .