Monety polsko-rosyjskie

Monety polsko-rosyjskie – monety nowego wzoru, bite z datami rocznymi 1832–1841, wprowadzane do obiegu w Królestwie Polskim po powstaniu listopadowym[1].

3 ruble – 20 złotych 1834 z Petersburga
1½ rubla – 10 złotych 1833
¾ rubla – 5 złotych 1835 MW
30 kopiejek – 2 złote 1836
15 kopiejek – 1 złoty 1832
10 groszy 1835
5 groszy 1840
3 grosze 1835
1 grosz 1835

Rys historyczny

edytuj

Dla utworzonego w 1815 r. Królestwa Polskiego, które pozostawało w unii personalnej z Cesarstwem Rosyjskim, wybrano system walutowy odmienny od obowiązującego w samej Rosji. Wprowadzony aktami prawnymi złoty polski równał się 30 groszom polskim. Zdecydowano o biciu monet w[2]:

  • miedzi – 1 i 3 grosze polskie,
  • bilonie – 5 i 10 groszy polskich,
  • srebrze – 1, 2, 5, 10 złotych polskich (10-złotówki dopiero od 1818 r.), oraz w
  • złocie – 25 i 50 złotych polskich, nazwanych w aktach normatywnych pojedynczym i podwójnym złotym królewskim odpowiednio.

Monety te miały napisy wyłącznie w języku polskim, a na rewersie znajdowało się godło Królestwa Polskiego będące orłem rosyjskim z umieszczonym na piersi orłem polskim[2].

Po upadku powstania listopadowego już w pod koniec 1832 r. rozpoczęto proces usuwania symboli autonomii polskiej ze znaków pieniężnych. Wprowadzono srebrne i złote monety dwunominałowe, które były jednak bite według szeregu nominałowego Królestwa Polskiego przedpowstaniowego, tj. 1, 2, 5, 10 złotych w srebrze oraz 20 złotych w złocie. Kopiejkowo-rublowe nominały tych monet to 15 kopiejek, 30 kopiejek, ¾ rubla, 1½ rubla oraz 3 ruble odpowiednio. Na nowych monetach umieszczono wyłącznie godło rosyjskie, wszystkie napisy poza nominałem złotowym były w języku rosyjskim, drugi nominał został wyrażonych w złotych a nie, tak jak przed powstaniem, w złotych polskich[3].

W roku 1835 usunięto również symbole autonomii polskiej z monet groszowych. Tak jak w przypadku monet złotowych, orzeł rosyjski został umieszczony na awersie. Napis: GROSZ POLSKI zastąpiono: GROSZem. Monety te nie miały nominału wyrażonego w kopiejkach i były bite według szeregu nominałowego obowiązującego w Królestwie Polskim przed powstaniem[3].

Ze względu na bicie w latach 1832–1841 monet groszowych i dwunominałowych złotowych z usuniętymi symbolami autonomii polskiej według szeregu nominałowego ustanowionego dla Królestwa Polskiego, w numizmatyce polskiej monety te nazywane są polsko-rosyjskimi[4][5].

W roku 1834 w przypadku monet złotowych, a w 1835 w przypadku monet groszowych, zaprzestano jakiegokolwiek bić według starych, przedpowstaniowych wzorów[3].

Z dniem 1 stycznia 1842 r[6]. ujednolicono całkowicie systemy monetarne Rosji i tzw. Królestwa Kongresowego, zabraniając emisji z aktualną datą monet wzorów 1832–1841. Mennica warszawska miała już odtąd bić jedynie monety rosyjskie (kopiejkowe i rublowe) według szeregu nominałowego obowiązującego w Cesarstwie Rosyjskim. W przypadku dwóch monet obiegowych tj. 20 i 25 kopiejek zezwolono na umieszczenie również nominału wyrażonego w groszach, co rozpoczęło w polskiej numizmatyce okres monet rosyjsko-polskich[7].

Groszowe monety polsko-rosyjskie były bite przez mennicę warszawską po roku 1841, jednak na monetach 3, 5, 10 groszy umieszczano rok 1840, a na monecie 1 grosz również rok 1839[8].

Monety polsko-rosyjskie z lat 1832–1841

edytuj

Groszowe monety polsko-rosyjskie były bite jedynie w mennicy warszawskiej, złotowe – zarówno w Petersburgu (litery НГ po obu stronach ogona orła) jak i Warszawie (litery MW po obu stronach ogona orła)[6].

W tabeli zestawiono nominały obiegowych monet polsko-rosyjskich z wybitymi datami rocznymi oraz mennicami, w których zostały wybite[9].

Nominał 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 1840 1841
1 grosz MW MW MW MW MW MW MW
3 grosze MW MW MW MW MW MW MW
5 groszy MW MW MW MW
10 groszy MW MW MW MW MW MW
15 kopiejek – 1 złoty НГ НГ НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW
30 kopiejek – 2 złote MW MW MW MW MW MW MW MW
¾ rubla – 5 złotych НГ НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW
1½ rubla – 10 złotych НГ НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW
3 ruble – 20 złotych НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ, MW НГ

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Czesław Kamiński, Edmund Kopicki, Katalog monet polskich 1764–1864, 1977.
  2. a b Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 5–6.
  3. a b c Adam Kuriański, Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 15, ISBN 978-83-918397-1-3.
  4. Czesław Kamiński, Janusz Kurpiewski, Katalog monet polskich 1764–1864, wyd. II poprawione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 189, ISBN 83-03-03103-1.
  5. Adam Kuriański, Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 15–16, ISBN 978-83-918397-1-3.
  6. a b 1841 – Królestwo Polskie 1835-1841 [online], sites.google.com [dostęp 2017-09-10] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-11].
  7. Adam Kuriański, Dwunominałowe monety z lat 1832–1850 bite dla Królestwa Kongresowego, wyd. pierwsze, Warszawa: Multi-Print, 2018, s. 191, ISBN 978-83-918397-1-3.
  8. Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet Królestwa Polskiego 1835–1841 1 grosz, 3 grosze, 5 groszy, 10 groszy, 2011.
  9. Janusz Parchimowicz, Monety polskie, 2003.