10 groszy polskich (1816–1831)
10 groszy polskich (1816–1831) – moneta dziesięciogroszowa Królestwa Kongresowego okresu autonomii, wprowadzona ukazem cara Aleksandra I z 1 grudnia 1815 r., bita w bilonie w latach 1816–1831, według systemu monetarnego opartego na grzywnie kolońskiej[1]. Moneta została wycofana z obiegu 1 stycznia 1891 r.[2]
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Typ monety | |
| Nominał |
10 groszy |
| Rocznik |
1816, 1820, 1821, 1822, 1823, 1825, 1826, 1827, 1828, 1830, 1831 |
| Emisja | |
| Mennica | |
| Nakład |
11 188 422 sztuk |
| Data emisji |
1 grudnia 1815 |
| Data wycofania |
1 stycznia 1891 |
| Opis fizyczny | |
| Masa |
2,90 g |
| Średnica |
19 mm |
| Materiał |
bilon Ag194 |
| Rant |
gładki |
| Stempel | |
Awers
edytujNa tej stronie umieszczono średni herb Królestwa Kongresowego, tzn. orła rosyjsko-polskiego – dwugłowy orzeł z trzema koronami, dużą pośrodku i dwiema małymi na głowach orła, w prawej łapie trzyma miecz i berło, w lewej jabłko królewskie, na piersi, na tle gronostajowego płaszcza, tarcza herbowa z polskim orłem[3]. Po obu stronach dużej korony rok bicia 1816, 1820–1823, 1825–1828, 1830 lub 1831. Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak intendenta mennicy w Warszawie –
- I.B. (Jakuba Benika 1816–1827),
- F.H. (Fryderyka Hungera 1827–1830) lub
- K.G. (Karola Gronaua 1830–1831)[4].
Rewers
edytujNa tej stronie umieszczono nominał „10", pod nim napis „GROSZY”, poniżej „POLS•”, całość otoczona wieńcem[5][4].
Opis
edytujMonetę bito w mennicy w Warszawie, w bilonie (próby 194), na krążku o średnicy 19 mm, masie 2,90 grama, z rantem gładkim[4][5]. Według sprawozdań mennicy w latach 1816–1831 w obieg wypuszczono 11 188 422 sztuk[6].
Stopień rzadkości poszczególnych roczników i typów monet przedstawiono w tabeli:
| Rocznik | Znak intendenta | Stopień rzadkości | Szacowana liczba egzemplarzy | Uwagi | Zdjęcie |
|---|---|---|---|---|---|
| 10 groszy polskich 1816 | I.B. | R[7] | 80 001–400 000 |
| |
| 10 groszy polskich 1820 | I.B. | R3[8] | 601–3000 | 
| |
| 10 groszy polskich 1821 | I.B. | R[9] | 80 001–400 000 | 
| |
| 10 groszy polskich 1822 | I.B. | R[10] | 80 001–400 000 | 
| |
| 10 groszy polskich 1823 | I.B. | R3[11] | 601–3000 | 
| |
| 10 groszy polskich 1825 | I.B. | R[12] | 80 001–400 000 | 
| |
| 10 groszy polskich 1826 | I.B. | R[13] | 80 001–400 000 | 
| |
| 10 groszy polskich 1827 | I.B. | R[14] | 80 001–400 000 | 
| |
| F.H. | R1[15] | 15 001–80 000 | 
| ||
| 10 groszy polskich 1828 | F.H. | R1[16] | 15 001–80 000 | 
| |
| 10 groszy polskich 1830 | F.H. | R2[17] | 3001–15 000 | 
| |
| K.G. | R1[18] | 15 001–80 000 | 
| ||
| 10 groszy polskich 1831 | K.G.[19] | ponad 400 000 | bito również monety Królestwa Polskiego 1831 | 
|
Dla roczników 1827 i 1830 istnieją monety ze dwoma różnymi znakami intendenta mennicy.
W roku 1835 monetę zastąpiono dziesięciogroszówką polsko-rosyjską[4].
Ze względu na fakt, że okres bicia monety przypada na czas rządów dwóch carów, w numizmatyce rosyjskiej moneta, w zależności od wybitej daty, zaliczana jest do dwóch odrębnych kategorii[20]:
- monet cara Aleksandra I (1816–1825) oraz
- monet cara Mikołaja I (1826–1831).
Nowe bicie
edytujIstnieją monety nowego bicia z 1857 r. z mennicy w Warszawie roczników 1832 oraz 1833, dla których monet obiegowych nie było[21].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 5-8.
- ↑ Borys Paszkiewicz, Podobna jest moneta nasza do urodnej panny. Mała historia pieniądza polskiego, Warszawa: Warszawskie Centrum Numizmatyczne, 2012, s. 200.
- ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 6,13.
- ↑ a b c d Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 88-99.
- ↑ a b Władysław Terlecki, Mennica Warszawska 1765-1965, Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum, 1970, s. 272.
- ↑ Karol Plage, Monety bite dla Królestwa Polskiego w latach 1815–1864 i monety bite dla miasta Krakowa w roku 1835 XXXVIII tablic, Warszawa: Polskie Towarzystwo Archeologiczne i Numizmatyczne Komisja Numizmatyczna, 1972, s. 43.
- ↑ 10 groszy (1816). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1820). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1821). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1822). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1823). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1825). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1826). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1827) I.B.. fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1827) F.H.. fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1828). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1830) F.H.. fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1830) K.G.. fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ 10 groszy (1831). fortresscatalogue.com. [dostęp 2023-11-01]. (pol.).
- ↑ Vladimir Bitkin, Composite Catalog of Russian Coins, 2003, s. 790,856.
- ↑ Czesław Kamiński, Edmund Kopicki, Katalog monet polskich 1764-1864, wyd. drugie, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 144-184.