Zygmunt Czyż

Zygmunt Czyż
	; Zygmunt Czyż
Data i miejsce urodzenia	8 sierpnia 1940 ; Zachoinie
Data i miejsce śmierci	26 listopada 2003 ; Rzeszów
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	malarstwo, grafika
Epoka	sztuka współczesna - Nowa figuracja
	Ważne dzieła
	Pomiędzy światłem a granicą cienia; Wiatraki;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zygmunt Czyż (ur. 8 sierpnia 1940 w Zachoiniu, zm. 26 listopada 2003 w Rzeszowie) – polski malarz, grafik, rysownik, witrażysta i projektant.

Uważany za jednego z najwybitniejszych polskich twórców współczesnych, a jednocześnie za jednego z najbardziej znaczących linorytników w historii grafiki polskiej. Jeden z czołowych przedstawicieli polskiej sztuki Nowej Figuracji^[a].

Wielokrotnie notowany w prestiżowych wydawnictwach biograficznych i o sztuce.

Życiorys

Urodził się w Zachoiniu, jako syn Genowefy i Wawrzyńca. Ukończył Liceum Sztuk Plastycznych w Jarosławiu, a następnie w latach 1958–1964 studiował na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Uzyskał dyplom w pracowni prof. Wacława Taranczewskiego w 1964 roku, również w tym roku ukończył trzyletnie Studium Pedagogiczne. Mąż Ludwiki Czyż, z którą miał 4 synów Sławomira, Artura, Norberta i Zbigniewa. W 1996 roku wskutek wypadku doznał częściowego paraliżu, od tej pory tworzył głównie akwarele. Zmarł w Rzeszowie w 2003. Został pochowany na tamtejszym cmentarzu Wilkowyja^[1].

Działalność społeczna

Był jednym z pomysłodawców i inicjatorów aukcji „Bliźniemu Swemu”, na rzecz podopiecznych Towarzystwa Pomocy im. Brata Alberta. W 1990 roku podarował pierwszą pracę, co było zaczątkiem późniejszych charytatywnych aukcji „Bliźniemu swemu”.

Od 1980 współpracował z „Solidarnością” Regionu Rzeszowskiego, działał w niej w latach 1980–1981 i w podziemiu. Projektował liczne plakaty, znaczki, ulotki itp., zajmował się kolportażem wydawnictw podziemnych, organizował niezależne spotkania i wystawy, w latach 1982–1989 był członkiem Grupy Niezależnych Twórców. Od maja do grudnia 1985 roku rozpracowywany przez Wydział III Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Rzeszowie – w ramach SOS Kontakt.

Twórczość

Zygmunt Czyż uprawiał twórczość w wielu dziedzinach. Najczęściej poświęcał się malarstwu sztalugowemu i grafice warsztatowej. Prace artysty określane były mianem traktatu filozoficznego na temat istnienia, proponowały wizję innego świata, zgłębiały tajemnicę egzystencji człowieka^[b].

Wachlarz jego twórczości obejmował również inne obszary jak rysunek, malarstwo architektoniczne, projektowanie witraży czy projektowanie graficzne. Na swoim koncie artystycznym posiada wybitne realizacje o tematyce sakralnej – m.in. witraże i ołtarz w katedrze rzeszowskiej oraz cykl obrazów sakralnych w rzeszowskim kościele Świętego Krzyża. Wykonał polichromie w rzeszowskim zamku.

Wybrane dzieła

Nr	Tytuł	Czas powstania	Technika
1.	Cykl: Otwarte okno – chmury	1977	linoryt
2.	Cykl: Pomiędzy światłem a granicą cienia XVIII	1983	linoryt
3.	Cykl: Pomiędzy światłem a granicą cienia XX	1987	linoryt
4.	Czytająca list	1990	olej
5.	Cykl: Wiatraki III	1995	linoryt

Członkostwo

Był aktywnym członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków, a w latach 1976–1983 członkiem Rady Artystycznej Okręgu Rzeszowskiego, Societe Internationale des Graveurs sur Bois XYLON w Zurychu

Grobowiec Zygmunta Czyża

Wystawy

W swoim dorobku ma ponad 40 wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Brał udział w ponad 50 ogólnopolskich wystawach malarstwa i grafiki, 60 wystawach międzynarodowych oraz wystawach sztuki polskiej za granicą m.in. w:

III Międzynarodowym Biennale Grafiki w Bradford – 1972,
Międzynarodowej Wystawie Grafiki w Rizal – 1972,
„Sport w Sztukach Pięknych” Madryt i Barcelona – 1974,
XYLON 8 – 1979, 9 – 1984, 11 – 1990,
IV, V, XI, XII Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie,
III, V Międzynarodowej Wystawie Sztuki Miniaturowej – Toronto,
III Międzynarodowym Triennale Grafiki – Fredrikstad – 1989,
Międzynarodowej Aukcji Grafiki – Jokohama – 1992,
V Biennale Grafiki – Wakayama – 1993,
I Międzynarodowej Wystawie Grafiki – Maastricht.

Tablica upamiętniająca Zygmunta Czyża na Starym Cmentarzu w Rzeszowie

Nagrody i wyróżnienia

Otrzymał ponad 30 nagród i wyróżnień, w tym m.in.:

Nagrodę na I Międzynarodowej Wystawie Grafiki – Rizal,
I nagrodę równoważną – VI Quadrienale Drzeworytu i Linorytu Polskiego,
Wyróżnienie Ministra Obrony Narodowej w dziedzinie plastyki,
Odznakę Ministra Kultury i Sztuki – Zasłużony Działacz Kultury,
Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki – Ogólnopolska Wystawa Grafiki – Poznań,
Nagrodę Marynarki Wojennej – II Polsko–Fiński Konkurs Grafiki Marynistycznej,
Nagrodę PR i TV „Wawrzyn 92",
Nagrodę Prezydenta Miasta Rzeszowa.

Zbiory

Prace artysty znajdują się w licznych zbiorach w Polsce, Europie i świecie m.in. w:

Maitland City Gallery (Australia),
Instytucie Polsko – Kanadyjskim w Montrealu,
Muzeum Malmö,
Galerii Blaue – Rizal,
w zbiorach miejskich we Vreden, Berlinie, Winterthur, Szczecinie, Łodzi, Krakowie, Gdańsku oraz w Rzeszowie,
Muzeum Narodowego w Warszawie i Urzędu Wojewódzkiego w Szczecinie, Krakowie, Kielcach, Białymstoku,
Ministerstwa Kultury i Sztuki,
oraz w zbiorach prywatnych w kraju i za granicą m.in. Kanadzie, Francji, Japonii, Włoszech, USA, Brazylii i Szwajcarii.

Publikacje

Prace Zygmunta Czyża były publikowane w wielu prestiżowych wydawnictwach biograficznych oraz albumach o sztuce współczesnej m.in. Okolice Sztuki – 1983, Kto jest kim w Polsce – 1984 i 1989, Prestige de la Painture et de la Sculpture d’Aujord’hui dens le Monde – 1990, Who’s Who in International Art – 1991/1992 i 1994/1995, Quand L’art. Du XX siècle etait concu par des inconnus – L’historie du Salon d’Automne de 1903 a nos jours – 1992, Czterej Mistrzowie i ich pracownie: malarstwo i rysunek ze zbiorów Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – 2007, Artyści Podkarpacia – 2010, Artyści Polscy o Papieżu – 1996.

Uwagi

↑ Wynika to bezpośrednio z pozycji Zygmunta Czyża, jaką sobie ugruntował m.in. licznymi nagrodami w latach siedemdziesiątych, kiedy to był jednym z najistotniejszych twórców zarówno techniki, jak i nurtu oraz jednym z pierwszych, który tworzył w technice linorytu barwnego w Polsce, świadczy o tym m.in. bogata adnotacja oraz reprodukcja w jednym z najważniejszych w tamtym czasie wydawnictw w tej dziedzinie, znajdując się wśród ścisłego grona największych nazwisk polskiej grafiki – „Współczesna grafika polska”, Arkady, Warszawa 1975, sygn. 050509.
↑ Prestige de la Painture et de la Sculpture d’Aujord’hui dens le Monde, wydawca Les Editions Art et Images du Monde, Paryż 1990,

Przypisy

↑ Zygmunt Czyż. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2022-11-18].

Bibliografia

Zygmunt Czyż: grafika i malarstwo: wystawa zorganizowana z okazji XXXV-lecia twórczości, BWA Rzeszów, Dom Sztuki, 1999 ISBN 83-908694-8-9, ISBN 978-83-908694-8-3.
Czterej Mistrzowie i ich pracownie: malarstwo i rysunek ze zbiorów Muzeum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Danuta Saul, Wyd. Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, 2007, ISBN 83-87651-00-1, ISBN 978-83-87651-00-8.
„Artyści podkarpacia”, Antoni Adamski, Wydawnictwo Libra, 2010, ISBN 978-93-891835-6-9.
„Artyści Polscy o Papieżu”, Janina Jaworska – Wydawnictwo Jedność – Kielce 1996, ISBN 83-85957-72-3.
„Współczesna grafika polska”, Irena Jakimowicz, Arkady, Warszawa 1975, sygn. 050509
„Grafika polska – laureaci wystaw międzynarodowych 1950-2000 ISBN 83-88890-22-0, ISBN 978-83-88890-22-2.

Linki zewnętrzne

Strona artysty
profil malarza w bazie Biura Wystaw Artystycznych w Rzeszowie
profil malarza serwisie informacyjnym Urzędu Wojewódzkiego w Rzeszowie. rzeszow.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-16)].
profil malarza w Encyklopedii Solidarności

[1] Wynika to bezpośrednio z pozycji Zygmunta Czyża, jaką sobie ugruntował m.in. licznymi nagrodami w latach siedemdziesiątych, kiedy to był jednym z najistotniejszych twórców zarówno techniki, jak i nurtu oraz jednym z pierwszych, który tworzył w technice linorytu barwnego w Polsce, świadczy o tym m.in. bogata adnotacja oraz reprodukcja w jednym z najważniejszych w tamtym czasie wydawnictw w tej dziedzinie, znajdując się wśród ścisłego grona największych nazwisk polskiej grafiki – „Współczesna grafika polska”, Arkady, Warszawa 1975, sygn. 050509.

[3] Prestige de la Painture et de la Sculpture d’Aujord’hui dens le Monde, wydawca Les Editions Art et Images du Monde, Paryż 1990,

[2] Zygmunt Czyż. grobonet.erzeszow.pl. [dostęp 2022-11-18].

[a]

[1]

[b]