Zofia Stefanowska-Treugutt

Zofia Stefanowska-Treugutt
	; Zofia Stefanowska w USA, 1989
Data i miejsce urodzenia	9 marca 1926 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	27 kwietnia 2007 ; Warszawa
Miejsce spoczynku	cmentarz Powązkowski w Warszawie
Narodowość	polska
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zofia Stefanowska-Treugutt, pseudonim Zosia (ur. 9 marca 1926 w Warszawie, zm. 27 kwietnia 2007 tamże) – historyk literatury polskiej, badaczka literatury romantycznej, redaktor kwartalnika „Pamiętnik Literacki”, profesor zwyczajny. Autorka wielu prac naukowych. Córka znanego warszawskiego lekarza, pułkownika Antoniego Stefanowskiego. Jej mężem był Stefan Treugutt, historyk literatury (autor książek o Juliuszu Słowackim) i teatrolog. Mieli dwójkę dzieci – Jana Treugutta oraz Ewę Werpachowską.

Członkostwo w AK

W czasie II wojny światowej uczestniczyła w tajnych kompletach, należała do Armii Krajowej; podczas powstania warszawskiego służyła jako sanitariuszka Batalionu „Zośka”. Brała udział w walkach w obronie cmentarzy wolskich, na Starym Mieście (Stawki, Sapieżyńska, Franciszkańska), Śródmieściu (dokąd ze Starego Miasta przedostała się kanałami) i Czerniakowie. Tam odznaczyła się bohaterstwem, jako jedyna biegnąc pod ostrzałem do śmiertelnie rannego Andrzeja Romockiego ps. „Morro”. Za udział w powstaniu została odznaczona między innymi Krzyżem Walecznych (1989), oraz Warszawskim Krzyżem Powstańczym.

Praca naukowa

Uczennica historyka literatury i krytyka literackiego Wacława Borowego, ceniona edytorka, autorka nowatorskich rozpraw o twórczości Adama Mickiewicza i Cypriana Norwida. W latach 1945–1950 studiowała filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie pod opieką Wacława Borowego uzyskała tytuł magistra na podstawie rozprawy Listy Słowackiego jako źródło sądów o poecie. W 1964 uzyskała stopień doktora na podstawie rozprawy Człowiek rozsądny i człowiek szalony w »Dziadach« wileńskich Mickiewicza, której promotorem był Kazimierz Wyka. W 1965 habilitowała się na podstawie książki Historia i profecja. Studium o »Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego«. W styczniu 1976 roku podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej^[1].

Grób historyków literatury Stefana Treugutta i Zofii Stefanowskiej-Treugutt oraz symboliczny grób jej ojca - lekarza i legionisty Antoniego Stefanowskiego, zamordowanego w Katyniu, na Starych Powązkach w Warszawie

Profesor Instytutu Badań Literackich PAN w Warszawie oraz wykładowca Instytutu Filologii Polskiej Akademii Podlaskiej w Siedlcach w latach 1994–1996. Prowadziła również wykłady na Uniwersytecie Jagiellońskim i zajęcia z edytorstwa na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego (2000–2004). Wydała książki Historia i profecja. Studium o Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1962; praca habilitacyjna), Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu (1976; tu wykład habilitacyjny o Wielkiej improwizacji Mickiewicza), Strona romantyków. Studia o Norwidzie (1993). Była, obok Zbigniewa Jerzego Nowaka i Czesława Zgorzelskiego, redaktorem naczelnym nowej, jubileuszowej (od roku 1998) edycji popularno-krytycznej Dzieł Adama Mickiewicza (Warszawa, „Czytelnik”)). Od 1991 roku pełniła funkcję redaktora naczelnego wydania krytycznego Mickiewicza (inne niż wydanie „Czytelnika”). Wznowiła też we własnym opracowaniu edytorskim rozprawy Wacława Borowego: książkę O poezji polskiej w wieku XVIII (1978) i w dwóch tomach Studia i szkice literackie (1983). Opracowała do wydania wybór studiów Wiktora Weintrauba Mickiewicz - mistyczny polityk i inne studia o poecie (1998). Razem z Januszem Tazbirem redagowała serię książek Życiorysy historyczne, literackie i legendarne. Promotorka dwóch przewodów doktorskich.

Członek Zarządu Głównego Towarzystwa Literackiego im. Mickiewicza, ponadto członek Komitetu Nauk o Literaturze PAN, Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauk, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego oraz Towarzystwa Naukowego KUL. Działała jako wiceprezes Ogólnopolskiego Komitetu Mickiewiczowskiego, który przygotowywał jubileusz 200-lecia urodzin poety (1998).

W styczniu 2007 została odznaczona Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego Kazimierza Ujazdowskiego^[2].

Jej grób znajduje się na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (pod murem V-grób 64/65)^[3].

Publikacje (wybrane)

Mickiewicz a Lamennais w latach 1830-1834, powielacz PAN, Warszawa 1956
Historia i profecja. Studium o «Księgach narodu i pielgrzymstwa polskiego» Adama Mickiewicza, PIW, Warszawa 1962 (wyd. 2: Wydawnictwo Literackie, Kraków 1998)
Próba zdrowego rozumu. Studia o Mickiewiczu, PIW, Warszawa 1976 (wyd. 2 zmienione: Rytm, Warszawa 2001)
Strona romantyków. Studia o Norwidzie, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1993

Przypisy

↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
↑ Gloria Artis dla badaczy polskiej literatury. PAP - Nauka w Polsce, 2007-01-15. [dostęp 2012-12-14].
↑ Cmentarz Stare Powązki: ŚWIATOPOŁK CZETWERTYŃSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .

Linki zewnętrzne

Wystawa w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL przedstawiająca sylwetkę i twórczość Zofii Stefanowskiej-Treugutt
Roman Werpachowski. Wspomnienie o Zofii Stefanowskiej-Treugutt. „Alma Mater”. 96, 2007-11. Uniwersytet Jagielloński.

[1] Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.

[Gloria_Artis-2] Gloria Artis dla badaczy polskiej literatury. PAP - Nauka w Polsce, 2007-01-15. [dostęp 2012-12-14].

[3] Cmentarz Stare Powązki: ŚWIATOPOŁK CZETWERTYŃSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .

[1]

[2]

[3]