Wikipedia

Zjednoczona Prawica (koalicja rządowa)

polska koalicja rządowa, która rządziła w okresie od 16 listopada 2015 do 13 grudnia 2023 roku
Nie mylić z: Zjednoczona Prawica. Zobacz też: Zjednoczona Prawica (Izrael).

Zjednoczona Prawica, ZP – polska koalicja rządowa[d] o charakterze prawicowym powołana po wyborach parlamentarnych w 2015 roku, a następnie po wyborach przeprowadzonych 4 lata później. Rządziła w okresie od 16 listopada 2015 do 13 grudnia 2023 roku[e][6][7][8][9]. W skład niej wchodziły dwie partie polityczne: Prawo i Sprawiedliwość i Suwerenna Polska (wcześniej Solidarna Polska)[10], która 12 października 2024 połączyła się z PiS-em[11][12][13][14].

Polska
Godło RP
Ten artykuł jest częścią serii:
Ustrój i polityka
Polski
System prawny
Władza ustawodawcza
Władza wykonawcza
Władza sądownicza
Kontrola państwowa
Finanse
Samorząd terytorialny
Partie polityczne
Wybory
Polityka zagraniczna
Zjednoczona Prawica
Państwo

 Polska

Skrót

ZP

Lider

Jarosław Kaczyński

Prezes

Jarosław Kaczyński, p.o. Patryk Jaki[a]

Data założenia

2015

Data rozwiązania

2023[b]

Adres siedziby

Ul. Nowogrodzka w Warszawie

Partie
członkowskie

Prawo i Sprawiedliwość, Suwerenna Polska (do 2024 roku), Porozumienie (do 2021 roku), Partia Republikańska (od 2021 do 2023 roku)[c]

Ideologia polityczna

konserwatyzm, narodowy konserwatyzm, konserwatyzm społeczny, chrześcijańska demokracja, republikanizm, liberalny konserwatyzm, narodowy katolicyzm, prawicowy populizm, eurosceptycyzm[1]

Poglądy gospodarcze

państwo dobrobytu, solidaryzm, interwencjonizm, wolny rynek

Liczba członków

ok. 50 tys.

Członkostwo
międzynarodowe

Partia Europejskich Konserwatystów i Reformatorów

Grupa w Parlamencie
Europejskim

Europejscy Konserwatyści i Reformatorzy

Młodzieżówka

Forum Młodych PiS (Prawo i Sprawiedliwość), Forum Młodych Suwerennej Polski (Suwerenna Polska)

Obecni posłowie
190/460
[2]
Obecni senatorowie
34/100
[3]
Obecni eurodeputowani
20/53
[4]
Obecni radni wojewódzcy
239/552
[5]

Do 2021 roku do tej koalicji wchodziło jeszcze Porozumienie[15][16]. W tym samym roku Partia Republikańska (która 16 grudnia 2023 roku została połączona z partią Prawo i Sprawiedliwość[17]) weszła w skład Zjednoczonej Prawicy.

Zjednoczona Prawica stworzyła cztery samodzielne rządy: rząd Beaty Szydło, pierwszy, drugi oraz trzeci rząd Mateusza Morawieckiego[7][18][19][20][f].

W wyborach parlamentarnych, samorządowych oraz do Parlamentu Europejskiego kandydaci Zjednoczonej Prawicy startowali z list Prawa i Sprawiedliwości[21][22][23][24][25][26][27]. W wyborach prezydenckich w 2015 i 2020 roku kandydatem koalicji na stanowisko Prezydenta RP był Andrzej Duda[28][29][30][31].

Historia

edytuj

2015–2022

edytuj

Koalicja została powołana po wyborach w Polsce w 2015 roku w celu powołania nowego rządu. W tamtych wyborach zdobyła większość w obu izbach parlamentu, przeganiając tym samym poparciem wcześniej rządzące Platformę Obywatelską i Polskie Stronnictwo Ludowe (Koalicję PO-PSL i obradujący rząd Ewy Kopacz)[32]. W tym samym roku Prezesem Rady Ministrów reprezentującym Zjednoczoną Prawicę była Beata Szydło (na miejsce wcześniej urzędującego rządu Ewy Kopacz powstała rada ministrów Beaty Szydło)[20], a od 2017 roku Mateusz Morawiecki (pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego)[8].

W wyborach w Polsce w 2019 roku koalicja zdobyła największe w jej historii poparcie, osiągając tym samym 43,59% wszystkich głosów. To wzrost o 6,01 punktów procentowych względem wyborów przeprowadzonych 4 lata wcześniej. W tych samych wyborach straciła ona większość w Senacie, lecz zachowała ją w Sejmie. Od tego samego roku zaczął funkcjonować drugi rząd Mateusza Morawieckiego.

Partią polityczną z największym poparciem znajdującą się w opozycji wobec rządów Zjednoczonej Prawicy przez cały okres sprawowania przez nią władzy była Platforma Obywatelska (od 2019 wchodząca w skład Koalicji Obywatelskiej)[32][33]

Od 2023

edytuj

W październikowych wyborach Zjednoczona Prawica straciła większość w Sejmie, uzyskując 194 mandaty (do większości trzeba 231 miejsc w izbie niższej)[g][34], co uniemożliwiło jej tworzenie rządu. 6 listopada Prezydent RP Andrzej Duda desygnował Mateusza Morawieckiego na premiera[35], który został zaprzysiężony 27 listopada[20]. 11 grudnia odbyło się głosowanie nad wotum zaufania: „za” było 190 posłów, „przeciw” – 266 i nikt się nie wstrzymał od głosu. Wotum zaufania nie udzielono[36]. Tego samego dnia odbyło się głosowanie nad wyborem przewodniczącego PO Donalda Tuska na Prezesa Rady Ministrów, w którym ZP głosowała przeciw. Wynik to: 248 ,,za", 201 ,,przeciw"[37]. Następnego dnia została wybrana Rada Ministrów (takie same były wyniki głosowania)[38]. 13 grudnia został zaprzysiężony trzeci rząd Donalda Tuska[39], przez co ZP przeszła do opozycji.

W wyborach samorządowych w 2024 roku Zjednoczona Prawica uzyskała najwyższy wynik w skali ogólnokrajowej do sejmików województw (34,27% głosów) spośród innych komitetów, zdobywając 239 radnych[5].

W wyborów do Parlamentu Europejskiego w tym samym roku ZP zajęła 2. miejsce (za Koalicją Obywatelską) z wynikiem 36,16%, co przełożyło się na 20 mandatów[40][41].

Rządy Zjednoczonej Prawicy

edytuj

Rządy w państwie (2015-2023)

edytuj
Osobne artykuły: Rząd Beaty Szydło, Pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego, Drugi rząd Mateusza Morawieckiego i Trzeci rząd Mateusza Morawieckiego.

Zjednoczona Prawica stworzyła swój pierwszy rząd po wyborach parlamentarnych w 2015 roku. Wtedy zdobyła większość w Sejmie oraz Senacie[32]. W grudniu 2017 roku zaczął funkcjonować pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego, który zastąpił rząd Beaty Szydło[19]. Po wyborach parlamentarnych w 2019 roku również miała władzę i ponad połowę posłów, lecz straciła większość w Senacie[33]. Wybory parlamentarne w 2023 roku przyniosły Zjednoczonej Prawicy koniec jej rządów, które przejęła ówczesna opozycja[34].

Rządy w poszczególnych województwach

edytuj
Osobny artykuł: wybory samorządowe w Polsce w 2024 roku.

Sejmiki województw

edytuj

W wyborach samorządowych w 2024 roku Zjednoczona Prawica ma samodzielną większość w czterech sejmikach województw: podkarpackim, świętokrzyskim, małopolskim oraz lubelskim[42][43][44][45].

Marszałkowie województw

edytuj

Marszałkowie województw: świętokrzyskiego, podkarpackiego, małopolskiego oraz lubelskiego są członkowie partii wchodzących w skład Zjednoczonej Prawicy (w przypadku tego pierwszego jest to członek OdNowa Rzeczpospolitej Polskiej, a dla trzech pozostałych - członkowie PiS)[46][47][48][49].

Program

edytuj

Zagadnienia ustrojowe

edytuj

Większość polityków Zjednoczonej Prawicy sprzeciwia się między innymi legalizacji stosowania: metody in vitro, aborcji, eutanazji, narkotyków, kary śmierci, czy rejestracji związków i małżeństw jednopłciowych[50][51][52]. Nie popiera większej integracji Polski w strukturach Unii Europejskiej[53], lecz również nie planuje opuszczać tej organizacji międzynarodowej. Szanuje utrzymanie wszystkich dotychczasowych (konserwatywnych) tradycji[1].

Kwestie gospodarcze

edytuj

Zjednoczona Prawica popiera programy socjalne. Standardowym przykładem jest funkcjonujący od 1 kwietnia 2016 roku Program Rodzina 500 plus. W 2023 roku posłowie oraz senatorowie koalicji wsparli waloryzację 500 plus na 800 plus[54]. Według części stron internetowych i politologów ZP popiera gospodarczy socjalizm (również słowa premiera Polski z ramienia Zjednoczonej Prawicy, Mateusza Morawieckiego wskazują, że poglądy jego rządu są bliskie ideologii socjalistycznej[55][56])[1][57].

Prezydent i premierzy RP

edytuj

Premierzy reprezentujący ZP

edytuj
Imię i nazwisko rząd Od Do
Beata Szydło[7] rząd Beaty Szydło[7] 16 listopada 2015[7] 11 grudnia 2017[18]
Mateusz Morawiecki[18][19][20] rząd Mateusza Morawieckiego (pierwszy, drugi i trzeci rząd Mateusza Morawieckiego)[19][18][20][9][f] 11 grudnia 2017[18] 13 grudnia 2023[8][9]

Prezydent RP wywodzący się z ZP

edytuj
Prezydent Od Do
Andrzej Duda 6 sierpnia 2015[58] obecnie[58][59][h]

Liczba członków

edytuj

Liczba członków wchodzących w skład Zjednoczonej Prawicy

Prawo i Sprawiedliwość Suwerenna Polska Partia Republikańska
Rok Liczba członków Liczba członków Liczba członków
2002 2 600[60] partia jeszcze nie istniała[61] partia jeszcze nie istniała[62]
2004 6 500[63]
2006 13 000[64]
luty 2010 22 000[65]
30 listopada 2012 około 21 750[66] około 5 000[67]
2015 30 000[68] dane nie są podawane[69]
kwiecień 2018 ponad 34 500
grudzień 2018 ponad 37 400[70]
styczeń 2020 40 000[71]
styczeń 2021 45 000[72]
listopad 2022 44 996[69] dane nie są podawane[69]
czerwiec 2023 48 000[73]

Poparcie w wyborach

edytuj

Wybory parlamentarne

edytuj
Osobne artykuły: Wybory parlamentarne w Polsce w 2015 roku, Wybory parlamentarne w Polsce w 2019 roku i Wybory parlamentarne w Polsce w 2023 roku.
Startowała

jako Komitet Wyborczy

Wybory Sejm +/- Senat +/- Rząd
Głosy Mandaty
Liczba % +/- Liczba Liczba
Prawa i Sprawiedliwości[21][22][23] 2015 5 711 687[32] 37,58 (1.)[32]  
235/460
[32] 		 
61/100
[32] 		  Większość
2019 8 051 935[33] 43,59 (1.)[33]   6,01'
235/460
[33] 		 
48/100
[33] 		  13' Większość
2023 7 640 854[34] 35,38 (1.)[34]   8,21'
194/460
[34][i] 		  41'
34/100
[34] 		  14' Opozycja

Wybory prezydenckie

edytuj
Osobne artykuły: Wybory prezydenckie w Polsce w 2015 roku i Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku.
Wybory Kandydat I tura II tura Uwagi
Głosów % Głosów %
2015 Andrzej Duda 5 179 092[74] 34,76 (1.)[74] 8 719 281[58] 51,55 (1.)[58] Wygrana z Bronisławem Komorowskim[74][58][75]
2020 Andrzej Duda* 8 450 513[76] 43,50 (1.)[76] 10 440 648[59] 51,03 (1.)[59] Wygrana z Rafałem Trzaskowskim[76][59][75]

*Poparty przez ZP kandydat niezależny

Wybory samorządowe

edytuj
Osobne artykuły: Wybory samorządowe w Polsce w 2018 roku i Wybory samorządowe w Polsce w 2024 roku.
Wybory Sejmiki Rady powiatów Rady gmin Prezydenci,

burmistrzowie,

wójtowie

Głosy Mandaty Głosy Mandaty Mandaty Mandaty
% +/- Liczba +/- % +/- Liczba +/- Liczba +/- Liczba +/-
2018 34,13[77][78]  
254/552
[78][79] 		  30,46[78] - 2114[78][79][80] - 5808[78][79][80] - 234[78] -
2024 34,27[5]   0,14'
239/552

[5]

  15' 29,94[81]   0,52' 2080[81]   34' 3069[82]   2739' 105[83]   129'

Wybory do Parlamentu Europejskiego

edytuj
Osobne artykuły: Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2019 roku i Wybory do Parlamentu Europejskiego w Polsce w 2024 roku.
Wybory Głósy Mandaty
Liczba % +/- Liczba +/-
2019 6 192 780[4][84] 45,38 (1.)[4][84]  
27/52
[4][85] 		 
2024 4 253 169[40][41] 36,16 (2.)[40][41]   9,22'
20/53
   7'

Elektorat

edytuj

Według sondażu exit poll zorganizowanym po wyborach parlamentarnych w 2023 roku głosowanie na Zjednoczoną Prawicę deklarowały przede wszystkim osoby w podeszłym wieku, mieszkańcy wsi i małych miast oraz osoby z podstawowym i zawodowym wykształceniem (ma największe poparcie również u osób ze średnim wykształceniem). U osób, które skończyły uczelnie, przegrywa z Koalicją Obywatelską[86][87].

Kompozycja

edytuj
Ugrupowanie polityczne Ideologia

polityczna

Lider Pozycja polityczna Posłowie Senatorowie Posłowie do PE Radni sejmików województw
Prawo i Sprawiedliwość konserwatyzm, eurosceptycyzm, chrześcijańska demokracja, solidaryzm, prawicowy populizm[50][51][52][53][1] Jarosław Kaczyński[88] Prawica
188/460
[89][90][34]
34/100
[91][34]
20/52
[4]
233/552
[5]

W klubie parlamentarnym Prawa i Sprawiedliwości (reprezentacji Zjednoczonej Prawicy w parlamencie Rzeczypospolitej Polskiej) zasiadają również 7 posłów oraz 4 senatorów, którzy nie należą do żadnej partii politycznej. Posłowie, którzy jednocześnie są członkami ugrupowań: Kukiz’15, OdNowa RP i Polskie Sprawy, które nie wchodzą w skład koalicji, lecz parlamentarzyści ugrupowań prowadzonych przez Pawła Kukiza, Marcina Ociepę oraz Mateusza Niemca zostali wybrani z list Prawa i Sprawiedliwości[92].

Aktualni przedstawiciele w samorządzie

edytuj

Mandaty w sejmikach województw

edytuj
Sejmik Mandaty Rząd
dolnośląski
15/36
[5][93] 		Opozycja
śląski
20/45
[5][94] 		Opozycja
opolski
10/30
[5][95] 		Opozycja
kujawsko-pomorski
11/30
[5][96] 		Opozycja
lubelski
21/33
[5][42] 		Większość
lubuski
10/30
[5][97] 		Opozycja
łódzki
16/33
[5][98] 		Opozycja
małopolski
21/39
[5][43] 		Większość
mazowiecki
21/51
[5][99] 		Opozycja
podkarpacki
21/33
[5][44] 		Większość
podlaski
15/30
[5][100] 		Opozycja
pomorski
10/33
[5][101] 		Opozycja
świętokrzyski
16/30
[5][45] 		Większość
warmińsko-mazurski
11/30
[5][102] 		Opozycja
wielkopolski
15/39
[5][103] 		Opozycja
zachodniopomorski
10/30
[5][104] 		Opozycja
Mandaty ogółem
239/552

[5]

Prezydenci miast

edytuj
Prezydent miasta Miasto Data powołania źródło
Lucjusz Nadbereżny Stalowa Wola 28 listopada 2014 [105][106][107]
Marcin Witko Tomaszów Mazowiecki 8 grudnia 2014 [108][109][110]
Michał Urgoł Jastrzębie-Zdrój 2024 [111]
Tomasz Hapunowicz (elekt) Siedlce 2024 [112]

Marszałkowie województw

edytuj

Aktualnie (po wyborach samorządowych w 2024 roku) Zjednoczona Prawica rządzi w czterech województwach, a w pozostałych dwunastu jej radni wojewódzcy znajdują się w opozycji.

Marszałek Województwo Data powołania Źródło
Jarosław Stawiarski lubelskie 21 listopada 2018 [49]
Łukasz Smółka małopolskie 4 lipca 2024 [48]
Władysław Ortyl podkarpackie 27 maja 2013 [47]
Renata Janik (OdNowa RP) świętokrzyskie 6 maja 2024 [46]

Głosowania nad wotum zaufania dla rządów ZP

edytuj
Rząd Data głosowania Wynik Czy przyznano Źródło
Rząd Beaty Szydło 18 listopada 2015   236'

  18'

  202'

Tak [113]
Pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego 12 grudnia 2017   243'

  0'

  192'

Tak [114]
Drugi rząd Mateusza Morawieckiego 19 listopada 2019   237'

  2'

  214'

Tak [115]
4 czerwca 2020   235'

  2'

  219'

Tak [116]
Trzeci rząd Mateusza Morawieckiego 11 grudnia 2023   190'

  0'

  266'

Nie [117][118][119]

Zobacz też

edytuj

Uwagi

edytuj
  1. ↑ P.Jaki przewodzi prezydium, które kieruje Suwerenną Polską w związku z chorobą Zbigniewa Ziobry, założyciela i pierwotnego prezesa tej partii).
  2. ↑ koniec rządów ZP (dojście do władzy przez ówczesną opozycję, która stworzyła swój koalicyjny rząd. Potem kontynuowana poprzez rejestrowanie przez PiS i Suwerenną Polskę wspólny komitet wyborczy oraz zakładanie wspólnych klubów (parlamentarnych i radnych) w samorządach i parlamencie.
  3. ↑ 16 grudnia 2023 roku podjęto uchwałę o połączeniu Partii Republikańskiej z PiS.
  4. ↑ W wyborach występuje jako koalicja wyborcza, bo startuje z jednego komitetu wyborczego (KW Prawo i Sprawiedliwość)
  5. ↑ Po stracie władzy przez Zjednoczoną Prawicę nadal istniała, lecz jako wspólny klub parlamentarny SP, PiS-u i do grudnia 2024 Partii Republikańskiej
  6. ↑ a b Trzeci rząd Mateusza Morawieckiego nie dostał od Sejmu wotum zaufania
  7. ↑ Posiadała lecz największy klub parlamentarny w Sejmie X kadencji[34]
  8. ↑ Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda wygrał dwie kadencje z rzędu
  9. ↑ Łącznie z przedstawicielami partii Kukiz'15, którzy startowali z KW Prawo i Sprawiedliwość. Stworzyli oni w Sejmie X kadencji własne koło poselskie Kukiz'15

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d Parties and Elections in Europe [online], parties-and-elections.eu [dostęp 2023-12-19].
  2. ↑ Kluby i koła [online], Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [dostęp 2024-09-22] (pol.).
  3. ↑ Kluby i koła [online], Senat Rzeczypospolitej Polskiej (pol.).
  4. ↑ a b c d e Wybory do Parlamentu Europejskiego 2019 [online], pe2019.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Wybory samorządowe 2024 [online], wybory2024.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-10] (pol.).
  6. ↑ Od kiedy rządzi PiS? | Od kiedy? [online], 25 grudnia 2022 [dostęp 2023-12-04] (pol.).
  7. ↑ a b c d e Zaprzysiężenie nowego rządu: Prezydent powoła premier Beatę Szydło i Radę Ministrów [online], wnp.pl [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  8. ↑ a b c Wynik wotum zaufania. Czas na nowego premiera [online], gazetaprawna.pl, 11 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  9. ↑ a b c Zaprzysiężenie rządu Donalda Tuska. Prezydent Andrzej Duda: Zapewniam o woli współpracy [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-02-03] (pol.).
  10. ↑ Mateusz Morawiecki ministrem sportu i premierem. Andrzej Duda powołał nowy rząd [online], Onet Wiadomości, 15 listopada 2019 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  11. ↑ W jedności siła [online], pis.org.pl, 12 października 2024 [dostęp 2024-10-12] (pol.).
  12. ↑ Tomasz Grodecki: Kulisy Zjednoczenia PiS i SP. Decyzja zapadła jednogłośnie. Ziobro, Jaki i Witek wiceprezesami. niezalezna.pl, 12 października 2024. [dostęp 2024-10-12].
  13. ↑ Rzecznik PiS o kongresie: zmiany mają służyć jeszcze lepszemu realizowaniu polityki w służbie naszych obywateli. pap.pl, 12 października 2024. [dostęp 2024-10-12].
  14. ↑ W jedności siła. pis.org.pl, 12 października 2024. [dostęp 2024-10-12].
  15. ↑ Porozumienie na razie zostaje w koalicji rządowej. Stawia jednak PiS ultimatum [online], Businessinsider, 7 sierpnia 2021 [dostęp 2023-12-15] (pol.).
  16. ↑ Prezydent Powołał rząd [online], Oficjalna Strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, 16 listopada 2015 [dostęp 2024-03-13] (pol.).
  17. ↑ Prezes PiS potwierdza spore zmiany w Zjednoczonej Prawicy. Mówi o "zamachu na demokrację" [online], Onet Wiadomości, 16 grudnia 2023 [dostęp 2023-12-19] (pol.).
  18. ↑ a b c d e Mateusz Morawiecki powołany na premiera oraz ministra rozwoju i finansów - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów - Portal Gov.pl [online], Kancelaria Prezesa Rady Ministrów [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  19. ↑ a b c d "Beata Szydło została zrezygnowana". Upokorzona premier wzbudza litość nawet wśród opozycji [online], Noizz, 8 grudnia 2017 [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  20. ↑ a b c d e Rząd Morawieckiego zostanie zaprzysiężony w poniedziałek, ale budżet złoży już rząd Tuska [online], gazetaprawna.pl, 23 listopada 2023 [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  21. ↑ a b PKW | Wybory do Sejmu RP i Senatu RP [online], parlament2015.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-27].
  22. ↑ a b Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 2019 r. [online], sejmsenat2019.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-27] (pol.).
  23. ↑ a b Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w 2023 r. [online], wybory.gov.pl [dostęp 2023-12-19] (pol.).
  24. ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2024-02-03].
  25. ↑ Wybory do Parlamentu Europejskiego 2019 [online], pe2019.pkw.gov.pl [dostęp 2024-02-03] (pol.).
  26. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-03-19] (pol.).
  27. ↑ Wybory do Parlamentu Europejskiego 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-06-21] (pol.).
  28. ↑ PKW | www.prezydent.2015.pkw.gov.pl [online], prezydent2015.pkw.gov.pl [dostęp 2024-02-03].
  29. ↑ Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 2020 r. [online], prezydent20200510.pkw.gov.pl [dostęp 2024-02-03] (pol.).
  30. ↑ Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 2020 r. [online], prezydent20200510.pkw.gov.pl [dostęp 2024-02-03] (pol.).
  31. ↑ Andrzej Duda > Money.pl [online], www.money.pl [dostęp 2024-02-03].
  32. ↑ a b c d e f g PKW | Wybory do Sejmu RP i Senatu RP [online], parlament2015.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-13].
  33. ↑ a b c d e f Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej 2019 r. [online], sejmsenat2019.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  34. ↑ a b c d e f g h i Wybory parlamentarne 2023. Oficjalne wyniki. Jaki podział mandatów? [online], gazetaprawna.pl, 17 października 2023 [dostęp 2023-12-02] (pol.).
  35. ↑ Jak zapowiedział, tak zrobił. Prezydent desygnował na premiera Mateusza Morawieckiego [online], Businessinsider, 13 listopada 2023 [dostęp 2024-01-20] (pol.).
  36. ↑ Wotum zaufania dla rządu Mateusza Morawieckiego. Wynik głosowania w Sejmie [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-01-20] (pol.).
  37. ↑ Telewizja Polska S.A, Wybór Donalda Tuska na premiera. Kto głosował „za”, a kto był „przeciw”? [online], www.tvpparlament.pl [dostęp 2024-02-28] (pol.).
  38. ↑ Sejm zadecydował. Oto nowy skład Rady Ministrów [online], www.gazetaprawna.pl, 12 grudnia 2023 [dostęp 2024-02-28] (pol.).
  39. ↑ Rafał Mrowicki, Zaprzysiężenie rządu Donalda Tuska. Transmisja na żywo [online], wiadomosci.wp.pl, 13 grudnia 2023 [dostęp 2024-02-17] (pol.).
  40. ↑ a b c Wybory do Parlamentu Europejskiego 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  41. ↑ a b c Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 czerwca 2024 r. o wynikach wyborów posłów do Parlamentu Europejskiego przeprowadzonych w dniu 9 czerwca 2024 r. [online], pkw.gov.pl, 10 czerwca 2024 [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  42. ↑ a b Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  43. ↑ a b Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  44. ↑ a b Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  45. ↑ a b Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  46. ↑ a b Zapowiadała, że zostanie marszałkiem i nim została [online], 6 maja 2024 [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  47. ↑ a b Władysław Ortyl po raz kolejny marszałkiem województwa podkarpackiego - gospodarkaPodkarpacka.pl [online], gospodarkapodkarpacka.pl [dostęp 2024-09-20].
  48. ↑ a b Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Zarząd [online], www.malopolska.pl [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  49. ↑ a b Skład zarządu – Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie [online] [dostęp 2024-09-20] (pol.).
  50. ↑ a b Aborcja w programach wyborczych. Które partie popierają legalizację, a które zakaz? [online], oko.press [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  51. ↑ a b PiS chce całkowitego zakazu in vitro. Projekt ustawy został złożony [online], gazetaprawna.pl, 25 czerwca 2012 [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  52. ↑ a b Zaskakujący gest PiS wobec LGBT: Więzienie za homofobię [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  53. ↑ a b Karolina Lewicka, Dlaczego PiS nie lubi Unii Europejskiej? [4 POWODY] [online], Newsweek, 7 czerwca 2016 [dostęp 2023-12-04] (pol.).
  54. ↑ Adam Zygiel, Tak głosowali ws. 800 plus. Jedna posłanka KO się zbuntowała [online], wiadomosci.wp.pl, 7 lipca 2023 [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  55. ↑ Mateusz Morawiecki: robotnicza myśl socjalistyczna jest głęboko obecna w filozofii Prawa i Sprawiedliwości - Andrzej Turczyn [online], trybun.org.pl, 22 lipca 2019 [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  56. ↑ Premier: będziemy walczyć o sprawiedliwą transformację energetyczną i środowiskową [online], www.pap.pl [dostęp 2024-02-13].
  57. ↑ Krzysztof Kolany, "Polski ład" nie przyniesie nam dobrobytu [online], Bankier.pl, 24 maja 2021 [dostęp 2024-01-17] (pol.).
  58. ↑ a b c d e PKW | www.prezydent.2015.pkw.gov.pl [online], prezydent2015.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-13].
  59. ↑ a b c d Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w 2020 r. [online], prezydent20200628.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  60. ↑ Paszkiewicz 2004 ↓, s. 114.
  61. ↑ Katarzyna Kijakowska, Solidarna Polska - program ugrupowania, liderzy, współpraca z PiS [online], depesza.fm [dostęp 2023-12-27] (ang.).
  62. ↑ Powstała Partia Republikańska – nowa siła polityczna Adama Bielana. Na sali Jarosław Kaczyński [online], Wprost, 20 czerwca 2021 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  63. ↑ Paszkiewicz 2004 ↓, s. 116.
  64. ↑ Paszkiewicz 2004 ↓, s. 214.
  65. ↑ Polacy nie garną się do partii. Zyskuje tylko PO [online], TOK FM, 8 lutego 2010 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  66. ↑ Polskie partie to fikcja [online], www.rmf24.pl [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  67. ↑ Kurski wyreżyseruje kongres Solidarnej Polski - Wiadomości - polskieradio.pl [online], polskieradio24.pl [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  68. ↑ Sławomir Skomra, Jak wstąpić do PiS? Coraz więcej chętnych, by stać się członkiem partii rządzącej [online] [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  69. ↑ a b c Zapytaliśmy partie o to, ilu mają członków. Liderem wciąż PSL, na podium też PiS i PO [online], gazetapl, 25 grudnia 2022 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  70. ↑ PiS rośnie w siłę. Szeregi poszerzone o kilka tys. osób [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  71. ↑ Topnieją szeregi Platformy Obywatelskiej. Duży przyrost działaczy PiS [online], Onet Wiadomości, 1 lutego 2020 [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  72. ↑ Polacy zapisują się do partii. Do jakiej najchętniej? [online], wydarzenia.interia.pl [dostęp 2023-12-26] (pol.).
  73. ↑ PiS nie jest największą partią w Polsce. “Liczy się tylko kartel czterech” [online], wiadomosci.radiozet.pl, 1 czerwca 2023 [dostęp 2024-02-12] (pol.).
  74. ↑ a b c PKW | www.prezydent.2015.pkw.gov.pl [online], prezydent2015.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-13].
  75. ↑ a b Prezydenci III Rzeczypospolitej Polskiej - Zintegrowana Platforma Edukacyjna [online], zpe.gov.pl [dostęp 2024-01-27].
  76. ↑ a b c Wybory Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej 2020 r. [online], prezydent20200510.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-13] (pol.).
  77. ↑ w, Wyniki wyborów samorządowych 2018. Kto wygrał w województwach? [online], Newsweek, 21 października 2018 [dostęp 2023-12-09] (pol.).
  78. ↑ a b c d e f Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2024-04-14].
  79. ↑ a b c Wybory samorządowe 2018: zbiorcze wyniki wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw [online], infor.pl [dostęp 2023-12-09] (ang.).
  80. ↑ a b Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2023-12-19].
  81. ↑ a b Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  82. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  83. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], samorzad2024.pkw.gov.pl [dostęp 2024-09-22] (pol.).
  84. ↑ a b Redakcja, Oficjalne wyniki wyborów do europarlamentu. Zwycięstwo PiS [online], www.polityka.pl, 2019 [dostęp 2024-02-03] (pol.).
  85. ↑ Oni przenoszą się do Parlamentu Europejskiego. Oto oficjalna lista nowych europosłów [online], naTemat.pl [dostęp 2024-02-02] (pol.).
  86. ↑ Im wyższe wykształcenie, tym większa niechęć do PiS? Ta matematyka nie jest taka prosta… [online], www.gazetaprawna.pl, 18 października 2023 [dostęp 2024-01-15] (pol.).
  87. ↑ Wyniki sondażowe exit poll: opozycja ma szansę na przejęcie władzy [online], TVN24, 15 października 2023 [dostęp 2024-02-03] (pol.).
  88. ↑ Władze, Ludzie [online], Prawo i Sprawiedliwość - Internetowy Serwis Informacyjny [dostęp 2024-01-14].
  89. ↑ Aktualni posłowie - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], sejm.gov.pl [dostęp 2023-12-14].
  90. ↑ Wybory 2023: Ilu posłów ma PiS, ilu Suwerenna Polska? Ilu PSL, ilu Polska 2050? [online], Rzeczpospolita [dostęp 2023-12-27] (pol.).
  91. ↑ Rozkład miejsc w sali posiedzeń listopad 2023 r. [online], Senat Rzeczypospolitej Polskiej [dostęp 2023-12-14] (pol.).
  92. ↑ Wybory do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej w 2023 r. [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-02-03] (pol.).
  93. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  94. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  95. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  96. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  97. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  98. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  99. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  100. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  101. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  102. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  103. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  104. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-04-14] (pol.).
  105. ↑ PKW | Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2024-05-07].
  106. ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2024-05-07].
  107. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-05-07] (pol.).
  108. ↑ PKW | Samorząd 2014 [online], samorzad2014.pkw.gov.pl [dostęp 2024-05-07].
  109. ↑ Wybory samorządowe 2018 [online], wybory2018.pkw.gov.pl [dostęp 2024-05-07].
  110. ↑ Wybory samorządowe 2024 [online], pkw.gov.pl, 9 kwietnia 2024 [dostęp 2024-05-07] (pol.).
  111. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-05-07] (pol.).
  112. ↑ Wybory Samorządowe 2024 [online], wybory.gov.pl [dostęp 2024-05-07] (pol.).
  113. ↑ Głosowanie nr 21 na 1. posiedzeniu Sejmu - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], sejm.gov.pl [dostęp 2024-02-12].
  114. ↑ Głosowanie nr 1 na 54. posiedzeniu Sejmu - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], sejm.gov.pl [dostęp 2024-02-12].
  115. ↑ Głosowanie nr 15 na 1. posiedzeniu Sejmu - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-02-12].
  116. ↑ Głosowanie nr 78 na 12. posiedzeniu Sejmu - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-02-12].
  117. ↑ Głosowanie nr 102 na 1. posiedzeniu Sejmu - Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [online], www.sejm.gov.pl [dostęp 2024-02-12].
  118. ↑ Posłowie zdecydowali! Oto wyniki głosowania nad votum zaufania dla rządu Mateusza Morawieckiego | Niezalezna.pl [online], niezalezna.pl [dostęp 2024-02-13].
  119. ↑ Wotum zaufania dla rządu Mateusza Morawieckiego. Wynik głosowania w Sejmie [online], Rzeczpospolita [dostęp 2024-02-13] (pol.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zjednoczona_Prawica_(koalicja_rządowa)&oldid=75188242”