Batalion „Bełt”

Batalion „Bełt” – jednostka wojskowa Armii Krajowej działająca w okresie okupacji niemieckiej w Polsce w strukturach Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Batalion powstał na bazie VI Zgrupowania WSOP i brał udział w walkach w czasie powstania warszawskiego w podobwodzie Śródmieście Południowe.

Okres konspiracji

Batalion został zorganizowany na przełomie 1940 i 1941 w III rejonie obwodu Śródmieście, który obejmował wówczas Śródmieście, Powiśle i Stare Miasto. Początkowo tworzono go na bazie 331 kompanii, do której w 1943 dołączyła 332 kompania. Do batalionu włączono również pluton saperów. Liczył wówczas 180 żołnierzy. W lipcu 1944 oddział stanowił VI Zgrupowanie Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Nazwę batalionu przyjęto od pseudonimu komendanta oddziału plut. Erwina Brenneisena „Bełt”.

Teren operacyjny batalionu obejmował ulice: Al. Jerozolimskie – Poznańską – Lwowską – Nowowiejską – Suchą – Wawelską – Raszyńską do Al. Jerozolimskich.

W okresie poprzedzającym wybuch powstania, wiosną 1944, prowadzono penetrację i rozpoznanie obiektów zajmowanych przez nieprzyjaciela na terenie działalności batalionu, m.in. gmachów Ministerstwa Komunikacji na ul. Chałubińskiego i budynku Gimnazjum im. J. Słowackiego na ul. Wawelskiej.

Ordre de Bataille VI Zgrupowania WSOP 31 lipca 1944

Dowódca – plut. inż. Erwin Brenneisen „Bełt Antoni”;
I zastępca – por. rez. Stefan Bigelmajer „Strzemiński”;
II zastępca – por. rez. piech. Adam Krajewski „Zych”;
Oficer wyszkolenia – ppor. Wacław Żochowski „Stokłosa”;
Oficer saperów – ppor. rez. sap. Józef Łowiński „Byliński”, „Stanisław”;
Oficer sztabu – por. Lewanda Franciszek;

31 Kompania WSOP – dowódca ppor. rez. Kazimierz Przecławski „Budzisz Ignacy”
- Pluton 311 – ppor. Mieczysław Veidt „Manowski”
- Pluton 312 – NN
32 Kompania WSOP – dowódca por. rez. Ignacy Łyskanowski „Skiba Włodzimierz”;
- Pluton 321 – dowódca por. rez. Juliusz Normark „Szwed”;
- Pluton 322 – dowódca ppor. rez. Bronisław Glancer „Bronisławski”;

Organizacja w czasie powstania

Dowódca – plut./ppor. cz.w. Erwin Brenneisen „Bełt”;
I zastępca – por. rez. Stefan Bigelmajer „Strzemiński” (od 14 września dowódca batalionu);
II zastępca – por. rez. piech. Adam Krajewski „Zych”
1 kompania – dowódca por. Ignacy Łyskanowski „Skiba Włodzimierz”;
2 kompania – dowódca por. Kazimierz Przecławski „Budzisz”;
3 kompania – dowódca ppor. Zenon Wiktorczyk „Wik” (włączona 18 sierpnia ze składu Batalionu „Iwo”);

Szlak bojowy

Teren działań batalionu obejmował Al. Jerozolimskie po stronie nieparzystej, od ul. Marszałkowskiej do placu Trzech Krzyży przez ul. Bracką i Nowy Świat. Najważniejszym zadaniem było uniemożliwienie przemarszów nieprzyjaciela przez Al. Jerozolimskie oraz budowa i obrona przekopu łącznikowego na osi północ – południe w celu zapewnienia łączności między obu częściami Śródmieścia. W obronie przekopu toczono ciężkie walki w pierwszej połowie sierpnia.

Szczególnie ciężkie walki batalion prowadził we wrześniu w celu odbicia budynków Szkoły Pożarnictwa na Nowym Świecie. Obiekt miał ważne znaczenie strategiczne ponieważ zamykał Niemcom dostęp do placu Trzech Krzyży.

W drugiej połowie września nasiliły się niemieckie ataki z rejonu Dworca Głównego wzdłuż ul. Nowogrodzkiej i Al. Jerozolimskich dążące do podzielenia Śródmieścia na dwie części. Na odcinku zniszczono trzy „goliaty” i spalono cztery czołgi. Do końca powstania Niemcy nie zdołali uzyskać przejścia przez Al. Jerozolimskie.

Bibliografia

Lesław Bartelski, Powstanie warszawskie, Warszawa 1981.
Stanisław Komornicki, Na barykadach Warszawy, Warszawa 1981.
Oddziały Powstania Warszawskiego, Warszawa 1984.
Powstanie warszawskie 1944. Wybór dokumentów, Tom 2, część I, Warszawa 2001 ISBN 83-88185-39-X