Zbigniew Stepek
Zbigniew Stepek (ur. 3 maja 1932 w Rzeszowie[1][2], zm. 17 sierpnia 1973 w Himalajach Lahul) – polski prozaik, reporter, alpinista. W 1956 ukończył polonistykę na KUL, był autorem słuchowisk radiowych, w latach 1958–1966 kierownikiem redakcji literackiej Radia Lublin. Autor m.in. powieści "Most" opublikowanej w 1972 r. oraz wydanej pośmiertnie książce "Charchira" (1974) o wyprawie w Ałtaj Mongolski z 1969 roku. Zginął w lawinie lodowej wraz z Andrzejem Grzązkiem w Himalajach Lahul, w drodze na szczyt CB12. Ich ciał nie odnaleziono. Na cmentarzu w Lublinie przy ulicy Lipowej, nieopodal siedziby Radia Lublin, znajduje się płyta symbolicznie upamiętniająca Zbigniewa Stepka.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 sierpnia 1973 |
| Zawód, zajęcie |
alpinista, prozaik, |
Alpinizm
edytujWspinaczki w Tatrach i przynależność do Klubu Wysokogórskiego podjął w okresie studiów. W 1967 był w Alpach, gdzie m.in. wszedł na Mont Blanc. Wspinał się także w Pirinie (1968, nowa droga na Dżengał 2730 m, pn.-zach. żlebem), w górach Rumunii (nowa droga na pn.-wsch. ścianie Moldoveanu, 1972)[1][2]. W 1969 kierował lubelską wyprawą w Ałtaj Mongolski, w trakcie której zdobył dwa dziewicze samodzielne szczyty, nazwane przez wyprawę Lublin (3450) i Wielka Jurta (3750)[3][2]. W 1971 uczestniczył w Krakowsko-Wrocławskiej Wyprawie w Hindukusz[4], w trakcie której wszedł m.in. na trzy dziewicze szczyty pięciotysięczne (Sakhe Sangi 5273 m w rejonie Lunkho oraz Kohe Sangi ok. 5500 i Kohe Dandan ok. 5150 w rejonie Zebak)[5]. W latach 1966–1970 był prezesem Koła Lubelskiego Klubu Wysokogórskiego (przed powstaniem PZA).
Wyprawa w Himalaje Lahul
edytujW 1973 zorganizował i kierował lubelską wyprawą w Himalaje Lahul (Himalaje Zachodnie), która dostała zgodę władz indyjskich na działania w najwyższym zakolu rzeki Chandry (górny odcinek rzeki Chenab) w pobliżu miejscowości Batal, a jej celami głównymi były szczyty 6-tysięczne z CB12 na czele (6252 m). Była to faktycznie pierwsza polska powojenna wyprawa w Himalaje, ale w rozumieniu przyjętym dosłownie, ściśle geograficznie. W tym okresie Polacy mieli już doświadczenie i sukcesy w masywach typu himalajskiego, i to wyższych o 1000–1500 m co do wartości bezwzględnych i z o wiele większymi wysokościami względnymi, m.in. w Karakorum (Kunyang Chhish 7852 m, zdobyty w 1971 r.) i w Hindukuszu (od 1960 roku i drugiego wejścia na Noszak 7492 m, po wejścia ścianami w 1972 r. i pierwsze wejście zimowe na Noszak w lutym 1973).
Wypadek i jego oddźwięk
edytujZbigniew Stepek zginął wraz z partnerem na lodospadzie lodowca Batal[6] w drodze na szczyt CB12 (6252 m). 17 sierpnia, po pokonaniu wysokiego na 400 m lodospadu w górę i tym samym rozpoznaniu możliwości wejścia na ów szczyt, położony w głębi doliny, ok. godz. 17:45[6] rozpoczęli zejście drogą wejścia. Gdy obniżyli się około 100 m, powyżej nich ruszyła druga tego dnia lawina lodowa z bariery seraków[6], zasypując trasę. Zdarzenie obserwowało dwóch wspinaczy czekających w obozie poniżej lodospadu, ale teren wciąż był zagrożony kolejnymi lawinami i przed zmrokiem mogli tylko nawoływać, po czym zeszli do bazy wysuniętej zawiadomić resztę wyprawy. W tym czasie trzech innych najsilniejszych wspinaczy wyprawy zdobyło (16 sierpnia) inną trasą szczyt CB13A, ok. 6180 m i do bazy wysuniętej zeszli następnego dnia wieczorem (to jest w dniu wypadku). Poszukiwania i lustrację terenu rozpoczęto następnego dnia rano, bezskutecznie. W trakcie dalszych poszukiwań, ponowionych z inicjatywy alpinistów hinduskich i przy współudziale czworga Polaków z wyprawy[6][7], przeszło 2 tygodnie po wypadku odnaleziono jedynie czekan jednego ze wspinaczy.
Wydarzenie to stało się inspiracją do powstania utworu Cień wielkiej góry Budki Suflera, wydanego w 1975 roku, jako utwór tytułowy debiutanckiego albumu tego zespołu. Wyprawa i wypadek stały się też kanwą wydanej w 1976 r. książki o charakterze reportażu autorstwa Romualda Karasia, który m.in. zebrał relacje członków wyprawy oraz korespondencję zaginionych z najbliższymi.
Przypisy
edytuj- ↑ a b Alojzy Leszek Gzella: Zbigniew Stepek. Taternik nr 3/1974, s.137-138 (pdf). [dostęp 2017-10-17].
- ↑ a b c Jan i Małgorzata Kiełkowscy: Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom VI, Ludzie Gór. Katowice: Stapis, 2013, s. 416. ISBN 978-83-61050-89-6. (pol.).
- ↑ Zdzisław Czarnecki, Zbigniew Stepek Stepek: Lubelska Wyprawa w Góry Mongolii – lato 1969. Taternik nr 2/1970, s.74-80 (pdf). [dostęp 2017-10-17].
- ↑ Stanisław Biel, Jerzy Wala: Krakowsko-wrocławska wyprawa w Hindukusz. Taternik nr 4/1972, s. 149-154 (pdf). [dostęp 2017-10-17].
- ↑ Jerzy Wala: Teren działania. Wykaz przejść (s. 160). Taternik nr 4/1972, s. 154-160 (pdf). [dostęp 2017-10-17].
- ↑ a b c d Teresa Rubinowska, Zdzisław J. Czarnecki: Wyprawa rekonesansowa w Himalaje Zachodnie. Taternik nr 1/1975 s.10-11 (pdf). [dostęp 2017-10-17].
- ↑ Romuald Karaś: Himalajska tragedia. Warszawa: Czytelnik, 1976, s. 99-112.
Bibliografia
edytuj- Alojzy Leszek Gzella: Zbigniew Stepek]. Taternik nr 3/1974, s.137-138 pdf [data dostępu=2017-10-17].
- Teresa Rubinowska, Zdzisław J. Czarnecki: Wyprawa rekonesansowa w Himalaje Zachodnie. Taternik nr 1/1975, s. 10-11.
- Romuald Karaś: Himalajska tragedia, Czytelnik, Warszawa 1976, s. 128.
- Wielka Encyklopedia Gór i Alpinizmu, tom VI, Ludzie Gór, hasło Zbigniew Stepek. Stapis, Katowice 2013, ISBN 978-83-61050-89-6.
- Zbigniew Stepek: Most, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1972.
- Zbigniew Stepek: Charchira, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1974.
Linki zewnętrzne
edytuj- Ewa Zielińska: Mongolia 1969 – wyprawa Lubelskiego Koła Klubu Wysokogórskiego [historiasportu.umcs.lublin.pl, datowane 4.03.2014, dostęp 2017-10-17]
- Ewa Zielińska: Zbigniew Stepek (1932-1973) – dziennikarz i alpinista, [historiasportu.umcs.lublin.pl/, datowane 23.10.2013, dostęp 2017-10-17].
- Małgorzata Domagała: Dramat sprzed 40 lat. To była pierwsza polska wyprawa w Himalaje [lublin.wyborcza.pl, datowane 8.04.2013, dostęp 2017-10-17].