Zamek w Węgorzewie

Zamek w Węgorzewie – najstarszy zabytek Węgorzewa. Tereny dzisiejszego Węgorzewa zamieszkiwały do czasu podboju tych ziem przez Krzyżaków plemiona Galindów, którzy na wyspie Węgorapy w pobliżu jeziora Mamry wybudowali gród Angetete. Gród ten został zniszczony przez Krzyżaków, którzy w jego miejscu zbudowali w 1312 roku drewniany gródek położony 2 km od dzisiejszego zamku nad wypływem Węgorapy z Jeziora Mamry. Gródek ten nazywany Angerburg został spalony przez litewskiego księcia Kiejstuta zimą 1365 roku.

Zamek w Węgorzewie

nr rej. 436 (O/55) z 17 września 1957
Dziedziniec zamku w Węgorzewie
Państwo	Polska
Miejscowość	Węgorzewo
Adres	ul. Zamkowa 7
Typ budynku	zamek
Styl architektoniczny	gotyk, barok
Kondygnacje	1
Rozpoczęcie budowy	1398
Ukończenie budowy	1398
Ważniejsze przebudowy	XVII wiek, XIX wiek
Zniszczono	1656, 1945 (wnętrze, mury ocalały)
Odbudowano	lata 80. XX wieku
Pierwszy właściciel	zakon krzyżacki
Kolejni właściciele	Urząd Miasta w Węgorzewie, Tanake Bud sp. z o.o.
Obecny właściciel	Leszek Szumełda
Położenie na mapie Węgorzewa Zamek w Węgorzewie
Położenie na mapie Polski Zamek w Węgorzewie
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zamek w Węgorzewie
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego Zamek w Węgorzewie
Położenie na mapie gminy Węgorzewo Zamek w Węgorzewie
54°12′38,04″N 21°44′30,10″E

Historia

Faza gotycka

Nową warownię w miejscu dzisiejszego zamku wybudował w 1398 roku komtur Królewca Werner von Tettingen i przeznaczył ją na siedzibę podległego sobie prokuratora. Zamek znajdował się na wyspie i miał kształt nieregularnego pięcioboku. Zabudowa składała się z dwóch lub trzech murowanych skrzydeł flankowanych na narożach trzema cylindrycznymi wieżami. Czwarta wieżyczka znajdowała się w obrębie dziedzińca i miała charakter łącznika komunikacyjnego. Od strony wschodniej znajdowało się niewielkie przedzamcze. Po prowadzonej z Polską Wojnie trzynastoletniej Krzyżacy w 1469 roku zastawili zamek braciom Hansowi i Anzelmowi von Tettau jako gwarancję wypłacenia żołdu, następnie zamek był w rękach różnych właścicieli do 1525 roku, gdy po sekularyzacji Zakonu ponownie stał się własnością państwową i siedzibą książęcego starosty. Z inwentarzy z XV i XVI wieku wynika, że w tym czasie na zamku mieściła się kaplica św. Katarzyny oraz browar, spiżarnia, piekarnia, kuchnia i zbrojownia. Przy zamku znajdował się także młyn.

Faza barokowa

Widok zamku w 1684 r. (po prawej)

W 1656 roku zamek został zniszczony przez sprzymierzonych z Polską Tatarów, którymi dowodził Subchan Gazi aga, w związku z czym podczas odbudowy przebudowano go na rezydencję barokową o niewielkich już wartościach militarnych. Kształt zamku po przebudowie zamku ukazują widoki miasta z 1684 i 1717 roku. W 1 połowie XVIII wieku generał H.H. Katt zburzył młyn na przedzamczu i wybudował nowy przekopując nowy kanał. Wybito też szereg nowych okien. W latach 1734 i 1736 na zamku przebywał król Stanisław Leszczyński, skąd udał się na wygnanie do Francji. W 1752 roku władze przeznaczyły zamek na biura sądu miejskiego i ziemskiego. Przejściowo umieszczono też w zamku więzienie.

Zamek w XIX wieku

W 1807 roku podczas kampanii napoleońskiej na zamku mieścił się szpital dla żołnierzy. W czerwcu 1807 roku Węgorzewo i zamek zajęły wojska polskie generałów Jana Henryka Dąbrowskiego i J. Zajączka. W 1835 roku zamek spłonął, w związku z czym 10 lat później został przebudowany na sąd. W trakcie tej przebudowy całkowicie zatarto jego historyczną formę.

Po 1945 roku

Widok zamku w 2018 r.

24 stycznia 1945 roku wnętrze zostało spalone przez Armię Czerwoną, jednak mury XIV-wieczne ocalały. W początkach lat 80. XX wieku został odbudowany z przeznaczeniem na bibliotekę miejską, siedzibę Rady Miejskiej i Urząd Stanu Cywilnego.

Zamek został sprzedany przez samorząd w 2000 roku za kadencji burmistrza Władysława Anchima za kwotę 805 tys. zł. Obecnie jest niedostępny dla turystów. W trakcie prowadzonej przebudowy na hotel nadbudowano znacznie dach i umieszczono w nim dwa rzędy lukarn.

Bibliografia

• Mieczysław Haftka, "Zamki Krzyżackie w Polsce. Szkice z dziejów", Muzeum Zamkowe w Malborku, 1999, s. 341-344, ISBN 83-86206-27-6