Mamry

	Informacje w projektach siostrzanych
	<img src="//up.wiki.x.io/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/15px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="122" data-file-height="117"> Definicje słownikowe w Wikisłowniku

Mamry
	; Jezioro Dargin, jedna z części jeziora Mamry
	Położenie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Region	Kraina Wielkich Jezior Mazurskich
Wysokość lustra	115,8 – 116,3 m n.p.m.
	Morfometria
Powierzchnia	9851,0 – 10282,4 ha
Wymiary; • max długość; • max szerokość	; 20 km; 12 km
Głębokość; • średnia; • maksymalna	; 9,8 m ; 43,8 m
Objętość	1 003 367 500 m³
	Hydrologia
Klasa jakości wody	II (w roku 2005)
Rzeki zasilające	Radzieja, Sapina
Rzeki wypływające	Węgorapa
Rodzaj jeziora	morenowe, polodowcowe
	Położenie na mapie Polski Mamry
	Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Mamry
	Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego Mamry
	Położenie na mapie gminy Węgorzewo Mamry
	54°10′21″N 21°41′54″E/54,172500 21,698333
	Multimedia w Wikimedia Commons

Mamry (niem. Mauersee) – jezioro w północno-wschodniej Polsce, woj. warmińsko-mazurskim, w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich.

Mamry to jezioro polodowcowe morenowe^[2] i drugie pod względem powierzchni jezioro w Polsce.

Dno jeziora jest zróżnicowane z licznymi zagłębieniami i wypłyceniami, przy czym część północna jest wyraźnie głębsza, dno porastają roślinność wynurzona i łąki podwodne złożone z ramienic. Brzegi jeziora przeważnie niskie i podmokłe, w części porośnięte lasem.

Położenie

Według urzędowego spisu opracowanego przez Komisję Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych (KNMiOF) nazwa Mamry^[3], odpowiada jedynie jezioru nazywanemu Mamry Północne^[1]^[4]

Mamry mają trzy wydzielone części^[3]:

Część publikacji pod nazwą Mamry opisuje cały kompleks złożony z 6 połączonych ze sobą jezior^[5]: Mamry Północne (lub właściwe), Kirsajty, Kisajno, Dargin, Święcajty, Dobskie^[2].

W kompleksie jezior znajdują się 33 wyspy o łącznej powierzchni 213 ha, część z nich na jeziorach Mamry i Kisajno tworzy rezerwat ornitologiczny. Największa z nich – Upałty – jest największą w Krainie Wielkich Jezior. Z Mamr wypływa rzeka Węgorapa.

Historia

W przeszłości jeziora kompleksu Mamr tworzyły oddzielne zbiorniki wodne połączone strumieniami. Poziom wody w jeziorach podniósł się w XVI – XVII w. o kilka metrów. Na podniesienie poziomu wody w kompleksie Mamr miały wpływ: umacnianie brzegów jezior w szczególności w pobliżu Węgorzewa, budowa zapory na Węgorapie, która zwiększała właściwości obronne zlokalizowanego w Węgorzewie zamku krzyżackiego oraz poprawiała funkcjonalność tutejszego młyna^[6]. Pod wodą znalazły się m.in.: dawna droga do kościoła z Kalu do Węgielsztyna, niektóre osady i cmentarze pruskie. W latach 1765–1772 oddano do użytku kanał, który połączył Mamry z jeziorem Niegocin^[6].

Zagospodarowanie

Przez jezioro prowadzi trasa żeglugowa z Węgorzewa przez Giżycko, Mikołajki do Pisza i Rucianego-Nidy.

Dane morfometryczne

Powierzchnia zwierciadła wody całego kompleksu Mamr według różnych źródeł wynosi od 9851,0 ha^[5] do 10282,4 ha^[7].

Zwierciadło wody położone jest na wysokości 115,8 m n.p.m.^[5] lub 116,2^[1]^[4] lub też 116,2–116,3 m n.p.m.^[7]. Średnia głębokość jeziora wynosi 9,8 m^[7] lub 11 m^{[potrzebny przypis]}, natomiast głębokość maksymalna – 43,8 m^[1]^[2]^[4]^[7].

Zlewnia jeziora wynosi 620,6 km², a zlewnia bezpośrednia – 700 ha^[8].

Jakość wód

Na podstawie badań przeprowadzonych w 2005 roku wody jeziora Mamry Północne (Właściwe) zaliczono do II klasy czystości^[1] i II kategorii podatności na degradację^[1]. W roku 1999 wody jeziora również zaliczono do wód II klasy czystości^[4]^[5].

Badania przeprowadzone w latach 1990 i 1993 wskazywały na pierwszą klasę czystości wód jeziora Mamry^[1].

Hydronimia

Nazwę Mamry ustalono urzędowo w 1949 roku w miejsce niemieckiej – Mauer See^[9].

Panorama jeziora Mamry

Wyspy na jeziorze Mamry

Mamry właściwe (północne):

1. Upałty
2. Mała Kępa (Wyspa Piramidalna)
3., 4. Wyspy Gniłe
5. Sosnówka
6. wyspa bez nazwy koło półwyspu Kurka
7. kępa bez nazwy koło półwyspu Kurka

Dargin:

13., 14. Poganckie Kępy
15. Ilma

Jezioro Dobskie:

16. Ilmy Wielkie
17. Wysoki Ostrów (Wyspa Kormoranów)
18. Lipka
19. Gilma
20. Wyspa Heleny
21., 22. kępy bez nazwy

Kirsajty:

11. Wyspa Sidorkowa
12. Ostrowik

Kisajno:

23. Dębowa Górka
24. Wielka Kiermuza
25. Wyspa Czapla
26. Wyspa Olchowa
27. Wyspa Muszla
28. Wyspa Ptasia
29. Górny Ostrów
30. Sosnowy Ostrów
31. Świtałowy Ostrów
32. Duży Ostrów
33. Woś
34, 35. Wronie Kępy
36, 37. kępy bez nazwy

Święcajty:

8. Wyspa Kocia
9. Wyspa Bezimienna (Wyspa Tartaczna)
10. Wyspa Ptasia

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2005. s. 41 (44). [dostęp 2011-05-29].
↑ ^a ^b ^c Najnowsza encyklopedia powszechna A – Z. Kraków: Zielona Sowa, 2005, s. 550. ISBN 83-7389-938-3.
↑ ^a ^b Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 203, ISBN 83-239-9607-5 .
↑ ^a ^b ^c ^d Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 1999. s. 60–61. [dostęp 2011-05-29].
↑ ^a ^b ^c ^d Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 347. ISBN 83-232-1732-7.
↑ ^a ^b Bartłomiej GrzegorzB.G. Sala Bartłomiej GrzegorzB.G., Największe jeziora Polski, Wydanie I, Warszawa: Wydawnictwo CM, 2022, s. 23-36, ISBN 978-83-67240-00-0 [dostęp 2023-10-15] .
↑ ^a ^b ^c ^d Według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 347. ISBN 83-232-1732-7.
↑ Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2010 roku. WIOŚ Olsztyn, s. 32, za: IMGW.
↑ Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 2).

Linki zewnętrzne

Jezioro Mamry w informatorze turystyczno-przyrodniczym www.jezioro.com.pl. jezioro.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
Mamry, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 85 .

[raport2005-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2005. s. 41 (44). [dostęp 2011-05-29].

[encyklopedia-2] Najnowsza encyklopedia powszechna A – Z. Kraków: Zielona Sowa, 2005, s. 550. ISBN 83-7389-938-3.

[hydronimy2-3] Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 203, ISBN 83-239-9607-5 .

[raport1999-4] Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 1999. s. 60–61. [dostęp 2011-05-29].

[Choinski2006-5] Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 347. ISBN 83-232-1732-7.

[:0-6] Bartłomiej GrzegorzB.G. Sala Bartłomiej GrzegorzB.G., Największe jeziora Polski, Wydanie I, Warszawa: Wydawnictwo CM, 2022, s. 23-36, ISBN 978-83-67240-00-0 [dostęp 2023-10-15] .

[IRS-7] Według IRŚ za Adam Choiński: Katalog jezior Polski. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2006, s. 347. ISBN 83-232-1732-7.

[8] Raport o stanie środowiska województwa warmińsko-mazurskiego w 2010 roku. WIOŚ Olsztyn, s. 32, za: IMGW.

[9] Rozporządzenie Ministra Administracji Publicznej z dnia 11 lutego 1949 r. (M.P. z 1949 r. nr 17, poz. 225, s. 2).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]