Wikipedia

Zagłębiowska Masa Krytyczna

cykliczne wydarzenie rowerowe

Zagłębiowska Masa Krytyczna – inicjatywa społeczna działająca na rzecz udogodnień dla rowerzystów i poprawy bezpieczeństwa w ruchu miejskim, organizowana co roku jako „manifestacja obecności rowerzystów w regionie”[1]. Jest to regionalna demonstracja ogólnoświatowego nieformalnego ruchu o ogólnej nazwie Masa Krytyczna, zarazem jest to największa tego typu impreza w regionie[1] i jedna z najliczniejszych manifestacji rowerowych w Polsce. W 2017 roku odbyła się 10. jubileuszowa edycja, podczas której padł rekord frekwencji – w imprezie uczestniczyło ponad 4000 rowerzystów[2]. W 2018 rozdanych zostało 5000 kamizelek co stanowi też przybliżoną liczba uczestników[3][4].

Zagłębiowska Masa Krytyczna
Ilustracja
Start Zagłębiowskiej Masy Krytycznej w Sosnowcu
Państwo

 Polska

Miejscowość

Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Będzin, Czeladź

Data

3 maja

Uczestnicy

4500

brak współrzędnych
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Oficjalne logo wektorowe SVG Zagłębiowskiej Masy Krytycznej
Oficjalne logo Zagłębiowskiej Masy Krytycznej
XI Zagłębiowska Masa Krytyczna przed startem w Sosnowcu
XI Zagłębiowska Masa Krytyczna przed startem
Sosnowiec, Pomnik Jana Kiepury w kamizelce odblaskowej
Pomnik Jana Kiepury w kamizelce XI Zagłębiowskiej Masy Krytycznej
XI Zagłębiowska Masa Krytyczna, Będzin
Będzin, XI Zagłębiowska Masa Krytyczna
Sosnowiec; Uczestnicy XI edycji tuż przed startem w Sosnowcu
Sosnowiec; Uczestnicy XI edycji tuż przed startem w Sosnowcu

Opis i historia

edytuj

Co roku trasa przejazdu jest zmieniana i obejmuje wszystkie lub wybrane miasta Zagłębia Dąbrowskiego[5]. Długość trasy waha się między 13 a 17 km[5]. Zbiórka i start uczestników pozostają niezmiennie w Sosnowcu na Placu Powstańców Styczniowych[a] przy Dworcu PKP Sosnowiec Główny[6], gdzie od 2011 roku na 2-3 godziny przed startem rozdawane są wśród uczestników kamizelki odblaskowe[5]. Meta jest zmienna i często jest łączona z jubileuszami, lub imprezami towarzyszącymi jak koncerty (Konopians[7], ZiggiePiggie[8], Yardee Sound) czy festiwale (Rozpoczęcie Sezonu Rowerowego[9], Dębowy Maj Festiwal[10], 660-lecie nadania praw miejskich Będzina[4]). Na mecie na uczestników zwykle czeka poczęstunek[10][11][12][13] oraz losowanie nagród, w tym rowerów[5] fundowanych przez sponsorów i zagłębiowskie miasta[14][12][13][15][16]; w 2018 rok z okazji 11 edycji wylosowano 11 rowerów wśród uczestników[6]. W 2020 roku wydarzenie odbyło się 20 września, co było poniekąd nawiązaniem do pierwszej edycji ale głównie związane było z ograniczeniami związanymi z pandemią COVID-19; Z tego powodu został zmieniony charakter przejazdu, który zamiast jednolitego peletonu przybrał formę bardziej indywidualną przejazdu w małych grupach. Nie zostały też zamykane drogi publiczne, a przejazd odbywał się głównie drogami rowerowymi według trasy sugerowanej. Nowością był także pakiet startowy, rozdawany każdemu uczestnikowi, a także forma wprowadzonego w 2017 roku pit-stop'u w Będzinie[17]. W 2024 w trakcie 17 edycji prowadzona była akcja znakowania rowerów[18].

Pierwsze edycje organizowane były głównie przez ludzi związanych z Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego[19]. Organizację imprezy wspierały także Klub Turystyki Rowerowej „Cykloza”[20] czy Klub Rowerowy Ghostbikers, nierozłącznie jednak główną postacią związaną z organizacją imprezy od pierwszej edycji jest Rafał Siciński[6] – sosnowiecki aktywista rowerowy.

Cele i działalność

edytuj

Głównym celem imprezy jest uczynienie miast Zagłębia przyjaznym rowerzystom, tak by można było w nich swobodnie i bezpiecznie poruszać się rowerem turystycznie, ale przede wszystkim w ramach codziennej komunikacji[16], a podstawowe postulaty Zagłębiowskiej Masy Krytycznej to:

  • zwrócenie uwagi na obecność rowerów w mieście, o czym często zapominają urzędnicy podejmując decyzje,
  • wykorzystywanie asfaltu jako podstawowej nawierzchni dróg rowerowych,
  • powstanie spójnej sieci wygodnych i bezpiecznych dróg rowerowych, przejezdnych dla wszystkich typów rowerów oraz towarzyszącej im infrastruktury (np. parkingi),
  • utrzymywanie głównych ciągów rowerowych w stanie przejezdności przez cały rok[21].

Każdego roku w trakcie ZMK poruszany jest też wybrany aspekt jazdy na rowerze: widoczność na drodze[22], bezpieczeństwo zaparkowanych rowerów[16], wzajemny szacunek użytkowników ruchu[23], kultura jazdy[24] czy walka z kompromisowym podejściem do budowy infrastruktury rowerowej[25].

Oddziaływanie masy

edytuj

Po 11 latach funkcjonowania imprezy, zagłębiowskie miasta doczekały się infrastruktury rowerowej w postaci turystycznych tras rowerowych, dróg rowerowych, ułatwień w postaci przejazdów, a także wielu dedykowanych parkingów[26][2][8]. Przy okazji imprezy pada dużo obietnic i zapowiedzi inwestycji w infrastrukturę rowerową[27][28].

Osobny artykuł: Transport rowerowy w Sosnowcu.

Kalendarium

edytuj
  • 27 września 2008 roku – pierwsza Zagłębiowska Masa Krytyczna[29][30];
  • 2009 – po raz pierwszy rozdawane były gadżety dla uczestników[31];
  • 2010 – po raz pierwszy pojawiły się rowery losowane wśród uczestników przejazdu[32];
  • 2011 – po raz pierwszy rozdawane były uczestnikom odblaskowe kamizelki – przejazd odbył się pod hasłem: „Bądź widoczny po zmroku na drodze”;
  • 2012 – piąta edycja, od której co roku niezmiennie datą przejazdu jest 3 maja[14];
  • 2017 – dziesiąta, jubileuszowa edycja ZMK[33] z pitstopem w Będzinie, gdzie czekała na uczestników woda, serwis rowerowy i fotobudka[12]
  • 2020 - po raz pierwszy od 2012 roku, z powodu pandemii Masa Krytyczna odbyła się we wrześniu[34]

Galeria

edytuj
  •  
    Prezydenci miast Zagłębia Dąbrowskiego na starcie w Sosnowcu
  •  
    Przed starem - czoło peletonu
  •  
    Organizator: Rafał Siciński; Punkt wydawania kamizelek;
  •  
    Peleton XI edycji podczas przejazdu przez Będzin
  •  
    Uczestniczy XI edycji podczas przejazdu przez Będzin obok góry zamkowej
  •  
    Finisz VIII Zagłębiowskiej Masy Krytycznej w Dąbrowie Górniczej w pobliżu plaży miejskiej zbiornika Pogoria III
  •  
    Meta X - jubileuszowej Zagłębiowskiej Masy Krytycznej na rynku w Czeladzi
  •  
    Zbiórka uczestników na Placu Stulecia podczas XI edycji w 2018 roku
  •  
    Koncert zespołu Konopians na mecie II Zagłębiowskiej Masy Krytycznej, 26 kwietnia 2009 r.
  •  
    IV edycja Zagłębiowska Masa Krytyczna na ulicach Będzina
  •  
    X Zagłębiowska Masa Krytyczna podczas startu w Sosnowcu, 3 maja 2017 r.
  •  
    Przejazd w okolicy Sosnowieckiego osiedla Środula
  •  
    Pomnik Jana Kiepury w kamizelce XI edycji
  •  
    Uczestnicy XI Zagłębiowskiej Masy Krytycznej
  •  
    Uczestnicy XI Zagłębiowskiej Masy Krytycznej pod Dworcem PKP Sosnowiec Główny
  •  
    IV Zagłębiowska Masa Krytyczna - przejazd w okolicach Parku Środula w Sosnowcu
  •  
    Pit-stop podczas 13-tej edycji w 2020 roku: pieczenie kiełbasy na ogniu.
  •  
    Przedstawiciele śląskich organizacji rowerowych podczas 13-edycji ZMK
  •  
    Kolejka do punktu wydawania pakietów startowych podczas 13-tej edycji.
  •  
    14 Zagłębiowska Masa Krytyczna
  •  
    14 Zagłębiowska Masa Krytyczna
  •  
    14 Zagłębiowska Masa Krytyczna
  •  
    Finał XV Zagłębiowskiej Masy Krytycznej na Rynku w Czeladzi.

Edycje

edytuj
Edycja Data przejazdu Liczba uczestników Długość Meta Hasło
I 27 września 2008[29][30] 250[31][16] 17 km[35] Czeladź – Rynek[30]
II 25 kwietnia 2009[31] 1000[36] 17 km Czeladź – Rynek[7]
III 24 kwietnia 2010[37] 1500[16] 17 km[37] Czeladź – Rynek[32] „Parkujemy rowery w Zagłębiu”[8]
IV 30 kwietnia 2011[38] 1300[22] 13,5 km[22] Dąbrowa Górnicza – Plac Wolności[22] „Bądź widoczny po zmroku na drodze”
V 3 maja 2012[14] 1500[39] 13 km[39] Dąbrowa Górnicza – Pogoria III[39][14]
VI 3 maja 2013[40] 1600[10] 13 km[40] Dąbrowa Górnicza – Pogoria III[40]
VII 3 maja 2014[10] 1700[41][13] 14 km[15][10] Dąbrowa Górnicza – Pogoria III[15]
VIII 3 maja 2015[13] 2500[41][11] 14 km[9] Dąbrowa Górnicza – Pogoria III[9]
IX 3 maja 2016[11] 3200[41] 14 km[42][11] Dąbrowa Górnicza – Pogoria III[42][11]
X 3 maja 2017 4000[12][6] 17 km[41] Czeladź – Rynek[41][6]
XI 3 maja 2018[6] 5000[3][4] 14 km[6] Będzin – Park Dolna Syberka[6] „Napraw sobie rower po drodze”[43]
XII 3 maja 2019[44] 4200[45] 14 km[44] Będzin – Park Dolna Syberka[44]
XIII[45][46] 20 września 2020[45][46] 1750[24] od 13,3 km Dąbrowa Górnicza - Pogoria III[24] „Zachowuj się na rowerze”[24]
XIV[47] 19 września 2021[47] > 2000[48] 14 km[49] Będzin – Plaża Miejska[49]
XV[47] 3 maja 2022[23] < 3000[50] 10,8 km[23] Czeladź – Rynek[47] „Szanujmy się na drodze”[23]
XVI[47] 3 maja 2023[25] ~ 3500[51][52] 7 km[25] Będzin[47] — Park Dolna Syberka(inne języki)[25] „Velostrady bez kompromisów”[25]
XVII[53] 3 maja 2024[53] ~ 3000[54] 11,5 km[55] Będzin[55] — Plaża Miejska

Uwagi

edytuj
  1. ↑ pod nazwą Plac Powstańców Styczniowych od 2023 r.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Dominika Kardynał, Święto rowerzystów. XI Zagłębiowska Masa Krytyczna [online], TVP Katowice, 3 maja 2018 [dostęp 2018-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-03] (pol.).
  2. ↑ a b Tomasz Szymczyk: Gigantyczna X Zagłębiowska Masa Krytyczna. Zobaczcie! ZDJĘCIA. Dziennik Zachodni. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-13)]. (pol.).
  3. ↑ a b Martyna Mikołajczyk, Zagłębiowska Masa Krytyczna pobiła kolejny rekord!, „TVS.pl”, 3 maja 2018 [dostęp 2018-05-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-03] (pol.).
  4. ↑ a b c Marcin Wielgus, Zagłębiowska Masa Krytyczna: Padł rekord frekwencji! [GALERIA], „ESKA Info Śląsk”, 3 maja 2018 [dostęp 2018-05-04] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-04] (pol.).
  5. ↑ a b c d Zagłębiowska Masa Krytyczna – WikiZagłębie [online], wikizaglebie.pl [dostęp 2021-12-07].
  6. ↑ a b c d e f g h Piotr Purzyński: 5000 kamizelek na XI Zagłębiowską Masę Krytyczną. "Idziemy na rekord". Wyborcza.pl Sosnowiec, 2018-03-22. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-14)]. (pol.).
  7. ↑ a b Już w Sobotę Druga Zagłębiowska Masa Krytyczna - Zagłębiowska Masa Krytyczna. Zagłębiowska Masa Krytyczna, 2009-04-24. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  8. ↑ a b c Magdalena Nowacka: Sosnowiec trzeci raz organizuje Zagłębiowską Masę Krytyczną. Nasze Miasto - Sosnowiec, 2010-04-16. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  9. ↑ a b c Zdjęcia: Arkadiusz Ławrywianiec: Zagłębiowska Masa Krytyczna 2015 [ZDJĘCIA + WIDEO]. DziennikZachodni.pl, 2015-05-03. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  10. ↑ a b c d e wallace /: 7 Zagłębiowska MASA Krytyczna – Klub Rowerowy GHOSTBIKERS. GhostBikers.pl, 2014-04-20. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  11. ↑ a b c d e 9 Zagłębiowska Masa Krytyczna – Klub Rowerowy GHOSTBIKERS. ghostbikers.pl. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  12. ↑ a b c d Rekordowa Zagłębiowska Masa Krytyczna na ulicach Będzina - OSiR Będzin. osir.bedzin.pl. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  13. ↑ a b c d 8 Zagłębiowska Masa Krytyczna startuje w niedzielę. 41-200.pl. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-10)]. (pol.).
  14. ↑ a b c d olo81: 5 Zagłębiowska MASA Krytyczna - Zagłębiowska Masa Krytyczna. Zagłębiowska Masa Krytyczna. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  15. ↑ a b c Administrator: VII Zagłębiowska Masa Krytyczna. Kurier Miejski. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  16. ↑ a b c d e Zbliża się Zagłębiowska Masa Krytyczna. „TVS”, 2011-04-15. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z adresu 2018-04-01]. (pol.). 
  17. ↑ Zagłębiowska Masa Krytyczna. W tym roku impreza rowerowa będzie wyglądać inaczej [online], Radio Piekary, 17 września 2020 [dostęp 2020-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-21] (pol.).
  18. ↑ Wszyscy chętni mogli oznakować swoje rowery. – Katowice Dziś [online] [dostęp 2024-05-05] (pol.).
  19. ↑ Aktualności: Zagłębiowska Masa Krytyczna. FdZD - Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego (Stowarzyszenie Regionalne), 2008-09-25. [dostęp 2018-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-03)]. (pol.).
  20. ↑ Zagłębiowska Masa Krytyczna i kręcenie poprzedzające. „Niejeżdżenie boli. Dosłownie.”, 2017-05-03. [dostęp 2018-04-03]. [zarchiwizowane z adresu 2018-04-15]. 
  21. ↑ Zagłębiowska Masa Krytyczna. Zagłębiowska Masa Krytyczna. [dostęp 2018-04-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-15)]. (pol.).
  22. ↑ a b c d Zal. 4. Zagłębiowska Masa Krytyczna. „Będzin NaszeMiasto.pl”, 2011-04-30. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.). 
  23. ↑ a b c d Zagłębiowska Masa Krytyczna – WikiZagłębie [online], wikizaglebie.pl [dostęp 2022-02-23].
  24. ↑ a b c d Rafał Siciński (red.), 13 Zagłębiowska Masa Krytyczna [online], Facebook: Zagłębiowska Masa Krytyczna, 21 września 2020 [dostęp 2020-09-21] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-21] (pol.).
  25. ↑ a b c d e Wojciech Todur, Zagłębiowska Masa Krytyczna pojedzie po raz 16. Na mecie będzie czekała pomidorowa z ryżem [online], Sosnowiec | Wyborcza.pl, 3 kwietnia 2023 [dostęp 2023-04-03] (pol.).
  26. ↑ Sosnowiec: To będzie prawdziwa rowerowa rewolucja! Aż 25 km nowych tras. „TVS”, 2017-07-03. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z adresu 2018-04-01]. (pol.). 
  27. ↑ VIII Zagłębiowska Masa Krytyczna. Rekord frekwencji pobity [ZDJĘCIA i WIDEO]. Sosnowiec Wyborcza.pl, 2015-05-03. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-15)].
  28. ↑ Mateusz Załęski. Rowerem przez Zagłębie. Przed nami dziesiąta edycja Zagłębiowskiej Masy Krytycznej. „Twoje Zagłębie”, 2017-05-02. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z adresu 2017-07-10]. (pol.). 
  29. ↑ a b Adrian Kołodziejczyk: Pierwsza Zagłębiowska Masa Krytyczna. Kalendarz NGO.pl, 2008-09-24. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-03)].
  30. ↑ a b c Zagłębiowska Masa Krytyczna. Forum Rowerowe - Największe w Polsce, 2008-09-09. [dostęp 2018-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-03)]. (pol.).
  31. ↑ a b c Grzegorz Koniec: II Zagłębiowska Masa Krytyczna. bikestats, 2009-04-11. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-13)]. (pol.).
  32. ↑ a b Zagłębiowska Masa Krytyczna jedzie po raz trzeci (24 kwietnia). „Polska Na Rowery”, 2010-04-09. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z adresu 2018-04-01]. (pol.). 
  33. ↑ Kamil Zatoński: X Zagłębiowska Masa Krytyczna. Start w Sosnowcu, finał w Czeladzi |. Radio Piekary, 2017-04-27. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)]. (pol.).
  34. ↑ Piotr Purzyński, XIII Zagłębiowska Masa Krytyczna przełożona z powodu epidemii koronawirusa [online], sosnowiec.wyborcza.pl, 3 kwietnia 2020 [dostęp 2020-08-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-19].
  35. ↑ olo81: I Zaglebiowska Masa Krytyczna Za Nami - Zagłębiowska Masa Krytyczna. zmk.wikidot.com, 2008-11-18. [dostęp 2018-04-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-22)]. (pol.).
  36. ↑ CONCEPT Intermedia www.concept.net.pl: Zagłębiowska Masa Krytyczna. Straż Miejska w Dąbrowie Górniczej, 2010-04-24. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-14)]. (pol.).
  37. ↑ a b Trzecia Zagłębiowska Masa Krytyczna. Sosnowiec.pl, 2010-04-19. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  38. ↑ Daria Sąsiadek: 4. Zagłębiowska Masa Krytyczna. wiadomosci.ngo.pl, 2011-04-28. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)].
  39. ↑ a b c TOS, PAS, zal/mat. prasowe. 5. Zagłębiowska MASA Krytyczna 2012. „Dąbrowa Górnicza NaszeMiasto.pl”, 2012-04-30. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z adresu 2018-04-10]. (pol.). 
  40. ↑ a b c olo81: 6 Zagłębiowska MASA Krytyczna. bikestats, 2013-05-03. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-19)]. (pol.).
  41. ↑ a b c d e Katarzyna Ziółkowska. Rowerzyści pokazali siłę. To była X Zagłębiowska Masa Krytyczna - slask.eskainfo.pl. „ESKA Info”, 2017-05-03. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z adresu 2017-05-03]. 
  42. ↑ a b IX Zagłębiowska Masa Krytyczna. Cztery rowery do wygrania. SOSNOWIEC Wyborcza.pl, 2016-04-15. [dostęp 2018-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-15)].
  43. ↑ Piotr Purzyński: Zagłębiowska Masa Krytyczna otrzyma w prezencie cztery stacje naprawy rowerów. Sosnowiec Wyborcza.pl. [dostęp 2018-04-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-06)]. (pol.).
  44. ↑ a b c Mateusz Załęski, Zagłębiowska Masa Krytyczna 2019 ponownie wyruszy z Sosnowca do Będzina [online], Twoje Zagłębie, 14 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-20] (pol.).
  45. ↑ a b c Zagłębiowska Masa Krytyczna [online], ZMK strona oficjalna [dostęp 2020-01-26].
  46. ↑ a b Fanpage Zagłębiowskiej Masy Krytycznej [online], 19 sierpnia 2020.
  47. ↑ a b c d e f Redakcja, Rafał Siciński: kiedy pojawiają się dobrze wykonane trasy rowerowe, rowerzystów przybywa. Oficer rowerowy z Sosnowca radzi [online], Dziennik Zachodni, 7 kwietnia 2021 [dostęp 2021-04-09] (pol.).
  48. ↑ l (ilustr.), 14. Zagłębiowska Masa Krytyczna za nami - Sosnowiec informacje [online], sosnowiecki.pl [dostęp 2021-09-25].
  49. ↑ a b Piotr Sobierajski, Zagłębiowska Masa Krytyczna 2021. Rowerzyści przejechali z Sosnowca na plażę miejską w Będzinie [online], Dziennik Zachodni, 20 września 2021 [dostęp 2021-09-25] (pol.).
  50. ↑ Zagłębiowska Masa Krytyczna pojechała po raz 15. Prawie 3 tysiące osób na rowerach [ZDJĘCIA] - zdjęcie nr 1 [online], gazetapl [dostęp 2022-05-03] (pol.).
  51. ↑ 16 Zagłębiowska Masa Krytyczna [online], www.facebook.com [dostęp 2023-05-07] (pol.).
  52. ↑ Zagłębiowska Masa Krytyczna pojechała po raz 16. W Sosnowcu na prośbę policji pod prąd [ZDJĘCIA] [online], sosnowiec.wyborcza.pl [dostęp 2023-05-07] (pol.).
  53. ↑ a b NaZagłębiu: 17 Zagłębiowska Masa Krytyczna 2024
  54. ↑ 17 Zagłębiowska Masa Krytyczna zakończona [online], Profil Facebook Zagłębiowska Masa Krtyczyna, 3 maja 2024 [dostęp 2024-05-05] (pol.).
  55. ↑ a b Wojciech Todur, Wraca Zagłębiowska Masa Krytyczna. Trasa została wydłużona [online], sosnowiec.wyborcza.pl, 19 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-21] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Zagłębiowska_Masa_Krytyczna&oldid=75021835”