Wyspa Heard
Wyspa Heard (ang. Heard Island) – bezludna wyspa położona w południowej części Oceanu Indyjskiego[a] ok. 450 km na południowy wschód od Wysp Kerguelena. Od 1947 razem z Wyspami McDonalda i Shag należy do Australii jako terytorium zależne Wyspy Heard i McDonalda.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Terytorium zewnętrzne | |
| Akwen | |
| Powierzchnia |
368 km² |
| Populacja • liczba ludności |
|
Położenie na mapie Oceanu Indyjskiego  | |
 53°06′S 73°30′E/-53,100000 73,500000
| |
| |
Historia
edytujWyspa Heard została nazwana na cześć kapitana Johna Hearda, dowódcy statku Oriental, który odkrył ją 25 listopada 1853. Doniesienia o odkryciu w latach 30. XIX wieku są uważane za wątpliwe[1]. Pomiędzy 1854 a 1877 rokiem na wyspę przypływali łowcy fok, głównie amerykańscy, którzy pozyskiwali foczy tłuszcz. Ponad 40 statków odbyło przeszło 100 wypraw na Heard, doprowadzając mirungi południowe (tzw. słonie morskie) z tej wyspy na skraj wyginięcia. Sporadyczne wizyty łowców fok i wielorybników miały miejsce jeszcze na początku XX wieku. Od tamtej pory na wyspę przypływają głównie naukowcy[2].
Geografia i geologia
edytujMa ona powierzchnię 368 km². Wyspę w większości tworzy masyw Big Ben, stożek aktywnego wulkanu. Jego najwyższy szczyt to Mawson Peak (2745 m n.p.m.); jest to najwyższa góra w terytoriach należących do Australii (jest wyższa niż Góra Kościuszki na kontynencie). Drugi mniejszy stożek wulkaniczny tworzy półwysep Laurens, ze szczytem Mount Dixon (700 m n.p.m.)[3]. Prócz tego osady utworzyły kosę Elephant Spit po wschodniej stronie wyspy i przesmyk Nullarbor łączący wyspę z półwyspem Laurens[4]. 70% wyspy pokrywają lodowce, a dalsze 2% stała pokrywa śnieżna. Lodowce wyspy Heard mają małą miąższość i są wrażliwe na zmiany klimatu. Od lat 40. XX wieku obszar pokryty przez lód skurczył się o 11%; podobny efekt jest obserwowany na Wyspach Kerguelena, odległych o ok. 400 km na północny zachód[5][6].
Wyspa jest jedną z niewielu wynurzonych części podwodnego Wyniesienia Kergueleńskiego, wulkanicznego płaskowyżu powstałego na zrębie mikrokontynentu około 90 milionów lat temu. Wyspa formowała się w trzech epizodach: początkowo powstały białe i różowe wapienie, skały osadowe odłożone pod powierzchnią morza; następnie utworzyła się tzw. formacja Drygalskiego, w której dominują skały wulkaniczne, w tym lawa poduszkowa i wreszcie (w ciągu ostatniego miliona lat) wulkanizm zbudował stożki tworzące większą część wyspy[3]. Ostatnia erupcja wulkanu miała miejsce w styczniu 2016 roku[7].
Przyroda
edytujU wybrzeży swoje zimowisko mają drapieżne foki zwane lampartami morskimi. Na wyspie występuje endemiczny podgatunek pochwodzioba czarnodziobego (Chionis minor nasicornis) i kormorana niebieskookiego (Phalacrocorax atriceps nivalis) oraz endemiczne bezkręgowce[6].
Uwagi
edytuj- ↑ Umowną granicą Oceanu Południowego jest równoleżnik 60° S, przebiegający na południe od tej wyspy. Jednakże leży ona na południe od strefy konwergencji antarktycznej, która jest naturalną granicą wód antarktycznych.
Przypisy
edytuj- ↑ About Heard Island. [w:] Heard Island and McDonald Islands [on-line]. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
- ↑ History. [w:] Heard Island and McDonald Islands [on-line]. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
- ↑ a b Geology. [w:] Heard Island and McDonald Islands [on-line]. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
- ↑ Geomorphology. [w:] Heard Island and McDonald Islands [on-line]. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
- ↑ Glaciology. [w:] Heard Island and McDonald Islands [on-line]. Australian Antarctic Division, Department of the Environment, 2005-02-28. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
- ↑ a b Heard and McDonald Islands. UNESCO. [dostęp 2016-05-01]. (ang.).
- ↑ Badacze obserwują erupcję wulkanu Big Ben na Heard Island. Wulkany świata Blog, 2016-01-31. [dostęp 2016-04-03].