Wysocko (województwo podkarpackie)
Wysocko – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie jarosławskim, w gminie Laszki[5][4].
| wieś | |
.jpg) Pałac Zamoyskich w Wysocku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
593[2] |
| Strefa numeracyjna |
16 |
| Kod pocztowy |
37-512[3] |
| Tablice rejestracyjne |
RJA |
| SIMC |
0605849[4] |
Położenie na mapie gminy Laszki  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego  | |
 49°59′12″N 22°49′56″E/49,986667 22,832222[1]
| |
Wieś Wysoczko należąca do miasta Jarosławia[6] położona była na przełomie XVI i XVII wieku w powiecie przemyskim ziemi przemyskiej województwa ruskiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa przemyskiego.
W miejscowości znajduje się pałac należący przed laty do Jana III Sobieskiego. Obok pałacu znajduje się park, który jest licznie odwiedzany przez turystów oraz mieszkańców. Sam Jan III Sobieski zasadził tam ponad 200 drzew. Obecnie w pałacu mieści się Dom Pomocy Społecznej.
Położenie
edytujWieś Wysocko leży w zachodniej części Gminy Laszki. Geograficznie należy do Kotliny Sandomierskiej i Doliny Sanu. Rzeka San jest zachodnią granicą wsi Wysock i Gminy Laszki. Przez teren wsi przepływa rzeka Szkło, prawobrzeżny dopływ rzeki San. Od południowej strony granicą wsi jest starorzecze rzeki Szkło.
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0605855 | Węgry | część wsi |
| 0989318 | Wysocko-Osada | część wsi |
Historia
edytujPierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1447. Położony w ziemi przemyskiej Wysock początkowo był własnością Jana z Tarnowa herbu Leliwa. Następnie miejscowość należała między innymi do nieznanego z imienia Ossolińskiego i do królowej Marysieńki, która odziedziczyła ją po swym pierwszym mężu ordynacie Janie Zamoyskim i często bywała w wybudowanym tu przez siebie pałacu. Częstym gościem był w Wysocku także król Jan III Sobieski. W czasie bytności dworu królewskiego Wysock pełnił funkcje stołeczne, między innymi goszczono tu posła króla Francji. Wieś została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672[8]. Następnie majątek krótko był własnością Rakoczego, a w 1712 jego właścicielami zostali Adam Mikołaj i Elżbieta Sieniawscy. W latach 1724–1734 w Wysocku powstał nowy pałac ufundowany przez Marię Zofię z Sieniawskich, zaprojektowany przez Giovanniego Spazzio. W tym czasie powiększono założony przez królową Marysieńkę park - jeden z piękniejszych w stylu francuskim w południowo-wschodniej części Polski w jej obecnych granicach. Następnym właścicielem dóbr został August Czartoryski po ślubie z Marią Sieniawską, kolejnym był ich syn, Adam Kazimierz Czartoryski, a od 1812 jego córka Maria Czartoryska księżna Wirtemberska. Od lat 40. XIX w. dobra wysockie należały do rodziny Zamoyskich, najpierw do Zdzisława Jana Zamoyskiego (1810-1855) potem do jego syna Stefana Zamoyskiego (1837-1899), a po jego śmierci w imieniu spadkobierców dobrami zarządzał jego syn, Zygmunt Zamoyski (1875-1931)[9].
.jpg)
Zabytki
edytuj- Pałac z lat 20. XVIII wieku według projektu Giovanniego Spazzio. Od końca II wojny światowej pałac jest siedzibą DPS.
- Aleja Lipowa – z czasów Jana III Sobieskiego.
- Kuźnia (obecnie w stanie ruiny) – murowana, pochodząca z XIX wieku wraz ze stajnią z tego okresu.
- Park Dworski założony w XVII wieku i powiększony w wieku następnym. W parku znajduje się kamienny obelisk z 1883 roku.
- Cerkiew greckokatolicka z 1889 roku, obecnie użytkowana jako kościół rzymskokatolicki.
- Zabytkowa studnia wiejska i drewniany dom wiejski (nr 5).
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 153474
- ↑ Wieś Wysocko w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-06], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1573 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 3.
- ↑ Atlas historyczny Rzeczypospolitej Polskiej wydany z zasiłkiem Akademii Umiejętności w Krakowie, [T. 1] , Epoka przełomu z wieku XVI-ego na XVII-sty. Dział II-gi. "Ziemie Ruskie" Rzeczypospolitej, Dział opracowany przez Aleksandra Jabłonowskiego [...], k. 2.
- ↑ Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 181.
- ↑ Księga Adresowa Polski 1928 rok
Linki zewnętrzne
edytuj- Wysocko na stronie gminy
- Wysocko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 119.
- Mapa Wysocka - geoportal
- Dom Pomocy Społecznej w Wysocku