Wikipedia

Wyścig Tatrzański 1927

samochodowo-motocyklowy wyścig górski

Wyścig Tatrzański – samochodowo-motocyklowy wyścig górski zorganizowany w Polsce 14 sierpnia 1927 roku na trasie długości 7,5 km między Łysą Polaną a Morskim Okiem; pierwszy z serii Wyścigów Tatrzańskich i pierwszy polski wyścig górski. Sklasyfikowano 19 samochodów i 11 motocykli, w klasyfikacji ogólnej zwyciężył Henryk Liefeldt na samochodzie wyścigowym Austro-Daimler.

Wyścig Tatrzański – Hanka Schielowa na samochodzie Tatra

Organizacja

edytuj
Osobny artykuł: Wyścig Tatrzański.
 
Finiszujący motocyklista
 
Motocykl z wózkiem na trasie wyścigu

Wyścig Tatrzański w 1927 roku był pierwszym w Polsce wyścigiem górskim[1]. Pomysłodawcą i organizatorem wyścigu oraz twórcą regulaminu był Krakowski Klub Automobilowy (K.K.A). Rozegrano go na fragmencie szosy Zakopane – Morskie Oko (drogi Oswalda Balzera) o długości 7,5 km, ze startem przy 21 km i metą przy 28,5 km od Zakopanego[2]. Do udziału dopuszczono samochody turystyczne, wyścigowe i motocykle (solo i z wózkami), podzielone na kategorie pod względem pojemności silnika[a]. Samochody turystyczne musiały być „normalnego typu katalogowego” i być wyposażone m.in. w sztywne błotniki, dach – „budę z materiału nieprzemakalnego” i szybę przednią. Obsada musiała odpowiadać liczbie miejsc w samochodzie, względnie nieobsadzone miejsca miały być wypełnione balastem[2]. W przypadku samochodów określony był minimalny czas jazdy (samochody turystyczne: od 11 do 19 minut, zależnie od kategorii, samochody wyścigowe: od 9 do 13 minut)[2].

Zgłosiło się około 50 zawodników, lecz nie wszyscy wzięli udział w wyścigu[1][b]. Zgłosiło się także kilku zawodników zagranicznych, jak Niemiec Ernst von Wentzel-Mosau i Szwajcar (mieszkający w Polsce) dr Robert Vetterli[3][4]. Najliczniejszym modelem samochodu był turystyczny Austro-Daimler ADM o pojemności silnika 2994 cm³ i mocy 100 KM, na których jechali zawodnicy Adam Potocki, Bitschan, Szwarcsztajn i Albinowski[1][5]. Do przyznania było 8 nagród dla motocykli i 24 dla samochodów[6].

Przebieg

edytuj
 
Zwycięzca Wyścigu Tatrzańskiego w 1927 – Henryk Liefeldt w wyścigowym Austro-Daimlerze

Wyścig rozegrano 14 sierpnia 1927 roku. Same zawody rozpoczęły się z opóźnieniem z uwagi na złą organizację dowozu widzów autobusami Zakopiańskiej Spółki Samochodo­wej[6]. Zawodnicy startowali pojedynczo, od motocykli przez samochody turystyczne do samochodów wyścigowych. Warunki były utrudnione przez deszcz padający tego dnia, który powodował, że trasa była śliska[6]. Sklasyfikowano 11 motocykli i 19 samochodów, w tym tylko dwa wyścigowe[6]. Siódmy startujący zawodnik Gabryś na motocyklu Harley-Davidson przewrócił się na przedostatnim wirażu, lecz ukończył wyścig[6]. Pasażer Tadeusza Rudawskiego, startującego jako czternasty motocyklem Indian z wózkiem bocznym, wychylił się i wypadł na zakręcie, raniąc się w twarz, przez co nie ukończyli oni wyścigu[6]. Zawodnik Krauze rozbił natomiast swój samochód Rolland-Pilain na barierce[6]. Wśród sklasyfikowanych zawodników były dwie kobiety: Hanka Schielowa na Tatrze i Janina Wrońska na motocyklu BSA z wózkiem[6][7].

Najlepszy czas ogółem (6 min 48,6 s) uzyskał Henryk Liefeldt na wyścigowym samochodzie Austro-Daimler, zdobywając między innymi trzy nagrody przechodnie: Automobilklubu Polskiego za najlepszy czas dnia, Miasta Krakowa za najlepszy czas samochodu wyścigowego, oraz firmy Bosch za najlepszy czas dnia osiągnięty na świecach tej firmy[6]. Drugi wynik – i zarazem najlepszy dla samochodów turystycznych, uzyskał niemiecki zawodnik von Wentzel-Mosau na Mercedesie z silnikiem 7 l, zdobywając m.in. nagrodę przechodnią K.K.A. za najlepszy czas samochodu turystycznego (7 min 2 s)[6]. Kolejne czasy osiągnęli: Stanisław Szwarcsztajn (Austro-Daimler, 7 min 40 s), Szwajcar Robert Vetterli (Bugatti 1,4 l z kompresorem[5], 7 min 44,4 s) i Jan Ripper (Lancia, 7 min 45,2 s) – wszyscy na samochodach turystycznych[6]. Z uwagi na dużą liczbę nagród, oprócz zwycięzców poszczególnych kategorii otrzymywali je też zawodnicy z niektórych dalszych miejsc. Hanka Schielowa zwyciężyła w swojej kategorii i zdobyła też nagrodę fundowaną przez Jerzego Judkiewicza, jako jedyna kobieta w kategorii samochodowej[6].

Wyniki

edytuj
Klasyfikacja ogólna:[c]
Klasa, pojemność
silnika[d] 		M-ce Kierowca Samochód Czas Prędkość średnia
Samochody turystyczne (C) i wyścigowe (D)
D 2994 cm³[1] 1. Henryk Liefeldt Austro-Daimler 6 min 48,6 s 66,176 km/h
C 7000 cm³ 2. Ernst von Wentzel-Mosau[3] Mercedes-Benz[e] 7 min 2 s 63,981 km/h
C 2994 cm³ 3. Stanisław Szwarcsztajn[8] Austro-Daimler ADM[1] 7 min 40 s 58,769 km/h
C 1500 cm³ 4. Robert Vetterli[8] Bugatti 7 min 44,4 s 58,141 km/h
C 2370 cm³[1] 5. Jan Ripper[5] Lancia 7 min 45,2 s 58,064 km/h
C 2994 cm³ 6. Paweł Bitschan Austro-Daimler ADM 7 min 51,2 bd.
C 2994 cm³ 7. Adam Potocki[5] Austro-Daimler ADM 7 min 51,6 s bd.
D 990 cm³[1] 8. Kapliński Fiat 509[5] 7 min 59,4 s bd.
C 3600 cm³[1] 9. Zakrzeński Chrysler 8 min 24,8 s 58,064 km/h
C 1530 cm³[1] 10. Bronisław Frühling[8] Steyr 8 min 31,4 s bd.
C 2994 cm³ 11. Albinowski Austro-Daimler ADM 8 min 56 s bd.
C 6800 cm³[1] 12. Muentz Cadillac 9 min 18 s bd.
C 990 cm³ 13. Kirszyn (a. Kirschner[5]) Fiat 509[5] 10 min 4,6 s 44,659 km/h
C 1490 cm³[1] 14. Romer (a. Rommer)[1] Fiat 503[5] 10 min 28 s bd.
C 1500 cm³ 15. Kirszyn[f] (a. Kirschner[5]) Fiat 10 min 37 s bd.
C 1340 cm³[1] 16. Bukowiecki Fiat 10 min 56,4 s bd.
C 1000 cm³ 17. Hanka Schielowa[7] Tatra 12 min 0,8 s 37,229 km/h
C 1000 cm³ 18. Adam Dygat Tatra 12 min 15,4 s bd.
C 1000 cm³ 19. Tadeusz Koziański[8] Tatra 12 min 22,2 s bd.
Motocykle (A):
1000 cm³ 1. Miśkiewicz Harley-Davidson 8 min 54 s 50,562 km/h
1000 cm³[1] 2. Naormiakowski Harley-Davidson 9 min 3 s bd.
1000 cm³ 3. Gabryś Harley-Davidson 9 min 27 s bd.
350 cm³[1] 4. Kustanowicz FN 9 min 40 s bd.
350 cm³[1] 5. Li­tyński AJS 9 min 44 s bd.
bd. 6. Łysek Motosacoche 9 min 58 s bd.
500 cm³[5] 7. Stiller Motosacoche 10 min 27 s bd.
350 cm³[1] 8. Gargul AJS 13 min 51 s bd.
Motocykle z wózkami (B):
1000 cm³ 1. Zagórowski Indian 10 min 6 s 44,554 km/h
350 cm³ 2. Zandowski FN 10 min 28 s bd.
350 cm³ 3. Janina Wrońska[9] BSA 13 min 15 s bd.

Odbiór

edytuj

Pierwszy Wyścig Tatrzański był imprezą pionierską i borykał się z niedociągnięciami, jak zła organizacja dowozu widzów z Zakopanego i wadliwe działanie służby mierzącej czas, która zmieniała podawane wyniki aż do ich ostatecznego ustalenia w Warszawie, niemniej zawody zostały entuzjastycznie ocenione w ówczesnej prasie[6]. Krakowski Klub Automobilowy zyskał pochwały za wzorową organizację leżącą po jego stronie[1]. „Przegląd Samochodowy i Motocyklowy” określił go wręcz jako pierwszą w Polsce prawdziwą imprezę sportową z zakresu automobilizmu na skalę europejską[6]. Z uwagi na powodzenie imprezy, zdecydowano przeprowadzić ją też w roku kolejnym, już jako wyścig międzynarodowy[4].

Zawody częściowo transmitowało Polskie Radio, co stanowiło pionierskie przedsięwzięcie polskiej radiofonii, aczkolwiek transmisja trwała jedynie w godzinach od 13.30 do 15.30, nie obejmując całych przedłużających się zawodów – wynik został oceniony jako „średnio udany”, lecz prowadził do uzyskania doświadczeń na przyszłość[5][10]. Na skutek niegroźnego wypadku samochodu ze sprzętem, nie doszło natomiast do zapowiadanej transmisji wieczornicy góralskiej z Zakopanego[10].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Podział na kategorie z uwagi na pojemność skokową silnika: Klasa A – motocykle: kat. I do 175 cm³, II do 250 cm³, III do 350 cm³, IV do 500 cm³, V do 750 cm³, VI do 1000 cm³, VII ponad 1000 cm³; klasa B – motocykle z wózkami: kat. I do 350 cm³, II do 600 cm³, III do 1000 cm³, IV ponad 1000 cm³; klasa C – samochody turystyczne: kat. I ponad 8000 cm³, II od 5000 do 8000 cm³, III od 3000 do 5000 cm³, IV od 2000 do 3000 cm³, V od 1500 do 2000 cm³, VI od 1100 do 1500 cm³, VII od 750 do 1100 cm³, VIII od 500 do 750 cm³; klasa D – samochody wyścigowe: kat. I powyżej 8000 cm³, II od 5000 do 8000 cm³, III od 3000 do 5000 cm³, IV od 2000 do 3000 cm³, V od 1500 do 2000 cm³, VI od 1000 do 1500 cm³, VII od 750 do 1000 cm³. Samochody zaopatrzone w kompresor przesuwano o dwie kategorie wyżej. (Regulamin „Wyścigu Tatrzańskiego”).
  2. ↑ Według Wyścig Tatrzański. „RAdjo”. Nr 34, s. 3, 1927.  do wyścigu zgłosiło się 18 samochodów i 18 motocykli (w tym motocyklistka Loteczkowa), lecz lista tam podana w dużej mierze nie pokrywa się z zawodnikami, którzy faktycznie wzięli udział w wyścigu – w rzeczywistości wystartowało co najmniej 20 samochodów, a także inni motocykliści (na podstawie Bolesław J. Kachel W Tatrach i B. J. K. Wielki wyścig tatrzański).
  3. ↑ Wyniki według: Bolesław J. Kachel. W Tatrach. „Przegląd Samochodowy i Motocyklowy”. s. 22-23.  (z przeliczeniem ułamków zwykłych na dziesiętne), z uwzględnieniem dodatkowych informacji z B. J. K. Wielki wyścig tatrzański. „Szofer Polski”. s. 6-7.  oraz brzmienia imion i nazwisk zawodników według komunikatów automobilklubu i innych źródeł.
  4. ↑ Brak jest dostępnych informacji o podziale samochodów na kategorie i zwycięzcach kategorii – podział w: B. J. Kachel, W Tatrach według pojemności nie pokrywa się z klasami z regulaminu. Podane rzeczywiste pojemności silników za B. J. K. Wielki wyścig tatrzański lub przybliżone za B. J. Kachel, W Tatrach. Przydział samochodów do kategorii mógł być inny niż wynikający z pojemności w przypadku wyposażenia w sprężarkę.
  5. ↑ Mercedes o poj. silnika 6,8 l i mocy 140 KM (Wyścig Tatrzański. „RAdjo”. Nr 34, s. 3, 1927. )
  6. ↑ Zawodnikiem była pani Kriegerowa, kierowcą był Kirszyn.

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r B. J. K. Wielki wyścig tatrzański. „Szofer Polski”. Nr 17, s. 6-7, 1 września 1927. 
  2. ↑ a b c Regulamin „Wyścigu Tatrzańskiego”. „Auto”. Nr 8. VI, s. wkładka, sierpień 1927. 
  3. ↑ a b Wentzel-Mosau, Ernst Günther von. Mercedes-Benz. [dostęp 2020-06-20].
  4. ↑ a b Marjan Krynicki. Międzynarodowy Wyścig Tatrzański. „Auto”. Nr 9. VII, s. 413-416, wrzesień 1928. 
  5. ↑ a b c d e f g h i j k Wyścig Tatrzański. „RAdjo”. Nr 34. II, s. 3, 21 sierpnia. 
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Bolesław J. Kachel. W Tatrach. „Przegląd Samochodowy i Motocyklowy”. Nr 22. II, s. 21-23, wrzesień 1927. 
  7. ↑ a b (Zdjęcia z pierwszego w Polsce...). „Ilustrowana Kronika Tygodniowa Gazety Porannej”. Nr 34, s. 4, 22 sierpnia 1927. Lwów. 
  8. ↑ a b c d Imię i nazwisko według Spis licencji sportowych, wydanych przez Automobilklub Polski od 27.IV. - l.VII.1927.. „Auto”. Nr 8. VI, s. wkładka, sierpień 1927. 
  9. ↑ Imię według Wyścig Tatrzański. „Samochód”. Nr 48, s. 6-7, 31 sierpnia 1930. 
  10. ↑ a b S. Radjo w Tatrach. „RAdjo”. Nr 34. II, s. 2, 21 sierpnia. 


Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wiki.x.io/w/index.php?title=Wyścig_Tatrzański_1927&oldid=74063771”