Wspakultura

Wspakultura – pojęcie występujące w filozofii kulturalizmu Jana Stachniuka, oznaczające przeciwieństwo kultury ujętej jako kolejna po ładzie naturalnym płaszczyzna rozwoju Wszechświata. Wspakultura jest równoznaczna z ustaniem bądź cofnięciem się w rozwoju procesu kulturowego.

Wspakultura posiada sześć cech. Wyrastają one z tzw. kikutów, czyli izolowanych członów, składających się w całości na człowieka. Są to:

z kikuta biologii ludzkiej:

• Personalizm (osobniactwo) – stawianie interesów jednostki ponad wspólnotę, do której należy;
• Wszechmiłość – solidarność ze wszystkim, co żyje, kochanie wszystkich oznaczające wszak nieważność czegokolwiek;

z kikuta woli tworzycielskiej:

• Moralizm – jałowe doskonalenie się wewnętrzne, skutkujące obojętnością na świat zewnętrzny;
• Spirytualizm – umieszczenie celu człowieka w zaświatach;

z kikuta woli instrumentalnej:

• Nihilizm – negacja świata kultury;
• Hedonizm – dążenie wyłącznie do szczęścia osobistego.

Można więc odczytać dzieje różnych cywilizacji ludzkich jako zmagania się kultury z wspakulturą.

Wszystkie sześć cech składa się na wspakulturę totalną. Wspakultura pozbawiona spirytualizmu oraz nihilizmu jest określana jako wspakultura kadłubowa lub laicka i zalicza się do niej m.in. ateizm czy wolnomyślicielstwo.

Bibliografia

• Antoni Wacyk: Mit polski – Zadruga. Wyd. I. Wrocław: Wydawnictwo Toporzeł, 1991, seria: Książnica Zadrugi. ISBN 83-85559-14-0.
• Stanisław Potrzebowski: Słowiański ruch Zadruga. Szczecin: Wydawnictwo Triglav, 2016. ISBN 978-83-62586-96-7. Brak numerów stron w książce