Budynek dawnej łaźni miejskiej we Wrocławiu

Łaźnia miejska
	nr rej. 347/Wm
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Adres	ul. Teatralna 10-12
Styl architektoniczny	secesja
Architekt	Wilhelm Werdelmann
Rozpoczęcie budowy	1895
Ukończenie budowy	1897
Ważniejsze przebudowy	1907, 1925–1927
Pierwszy właściciel	Breslauer Hallenschwimmbad AG
Kolejni właściciele	Miejskie Zakłady Kąpielowe, Wrocławskie Centrum SPA
Obecny właściciel	Wrocławskie Centrum SPA
	Położenie na mapie Wrocławia Łaźnia miejska
	Położenie na mapie Polski Łaźnia miejska
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Łaźnia miejska
	51°06′20,308″N 17°02′04,747″E/51,105641 17,034652
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Budynek dawnej łaźni miejskiej we Wrocławiu przy ul. Teatralnej (dawniej: Łaźnia Miejska oraz Miejskie Zakłady Kąpielowe we Wrocławiu) – kompleks budynków i obiektów wyposażonych w baseny pływackie i łaźnie oraz inne urządzenia do hydroterapii i balneologii. Został wybudowany pod koniec XIX wieku według projektu architekta Wilhelma Werdelmanna, profesora Szkoły Rzemiosł Artystycznych w Barmen (dziś część Wuppertalu).

Historia i architektura budynku

W 1894 prezes Wrocławskiego Towarzystwa Pływackiego G. Kallenbach i miejski radca sanitarny dr E. Kobierski powołali Towarzystwo Akcyjne Łaźnia Wrocławska, mające na celu zdobycie środków na wybudowanie w mieście krytej pływalni umożliwiającej całoroczne korzystanie z wodnych zabiegów leczniczych i sanitarnych. Udziałowcami Towarzystwa byli, m.in.: wrocławski wydawca Heinrich von Korn, miejski konserwator zabytków Hans Lutsch, chirurg Jan Mikulicz-Radecki i miejski radca budowlany Richard Plüddemann. Nowy obiekt powstać miał w kwartale ulic ograniczonych dzisiejszymi ulicami Teatralną (Zwingerstraße) od południa, Menniczą (Kleine Groschengasse) od północy i nieistniejącą dziś Strażacką (Wehnergasse) od wschodu w miejscu, gdzie wcześniej znajdowała się łaźnia publiczna Jäkela. Rozpisany konkurs na projekt architektoniczny rozstrzygnięto – spośród 44 nadesłanych prac – w maju 1895; we wrześniu tego samego roku rozpoczęto prace budowlane, które zakończono po niespełna dwóch latach, uroczyście otwierając 14 czerwca 1897 budynek (dziś znajduje się on w południowo-zachodniej części współczesnego kompleksu) zawierający oprócz pływalni (jest to dzisiejszy basen nr 1) łaźnię parową, oddział wanien higieniczno-leczniczych, restaurację oraz pomieszczenia gospodarcze i pomocnicze.

Dziesięć lat później, 1 marca 1907, przystąpiono do rozbudowy obiektu. Powstał wówczas, otwarty uroczyście w obecności Karoliny, księżnej Saksonii-Meiningen 19 października 1908, drugi basen pływacki przeznaczony dla kobiet, znajdujący się w południowo-wschodniej części współczesnego kompleksu, oraz charakterystyczna wieża wodna; do czasu zakończenia, 1 kwietnia 1909, tego etapu rozbudowy, zmodernizowano też i rozbudowano oddział łaźni tureckich oraz pomieszczenia techniczno-gospodarcze (filtry, pralnię, maszynownię).

Następna faza rozbudowy nastąpiła w latach 1925–1927. Dodane wówczas dwa piętra mieszczą dziś oddział kąpieli wannowych, solarium i bufet. Projekt tej przebudowy wykonał architekt Herbert Eras. W 1928 basen pływacki nr 1 dostosowano do rozgrywania zawodów sportowych (ma on 25 metrów długości, głębokość od 1,15 do 2,95 m i mieści 5 torów). W roku 1953 Marek Petrusewicz ustanowił tu z czasem 1:10,9 rekord świata w pływaniu w stylu klasycznym na „krótkim basenie” na dystansie 100 metrów^[a].

W latach 1929–1930 dobudowano pływalnię przeznaczoną dla młodzieży z dwoma kolejnymi basenami (jeden dla dziewcząt, drugi dla chłopców), umieszczonymi na dwóch kondygnacjach.

Podczas oblężenia Festung Breslau obiekty Łaźni Miejskiej uległy uszkodzeniom na tyle umiarkowanym, że już latem 1945 można było rozpocząć w nich działalność. Podczas remontu w latach 1960–1962 zniszczona została znaczna część wystroju architektonicznego pomieszczeń. W roku 1976 wyłączono z użytkowania basen nr 4 (w jego niecce zainstalowano filtry). W 1977 cały obiekt wpisany został do krajowego rejestru zabytków.

Uwagi

↑ Na tym samym wrocławskim basenie, co Petrusewicz, trenował niemiecki pływak Walter Bathe, który w 1910 w Budapeszcie z czasem 1:17,8 ustanowił rekord świata na 100 metrów stylem klasycznym. Bathe uzyskał jeszcze potem dwa złote medale na igrzyskach olimpijskich w Sztokholmie w 1912. W maju 2008 wmurowano w ścianę wrocławskiej Łaźni Miejskiej tablice pamiątkowe poświęcone obu pływakom.

Bibliografia

Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, 2000
artykuł Henryka Klameckiego opublikowany w „Kalendarzu Wrocławskim 1989”
Tablice dla mistrzów z Breslau i Wrocławia, „Gazeta Wyborcza”

Linki zewnętrzne

[Bathe-1] Na tym samym wrocławskim basenie, co Petrusewicz, trenował niemiecki pływak Walter Bathe, który w 1910 w Budapeszcie z czasem 1:17,8 ustanowił rekord świata na 100 metrów stylem klasycznym. Bathe uzyskał jeszcze potem dwa złote medale na igrzyskach olimpijskich w Sztokholmie w 1912. W maju 2008 wmurowano w ścianę wrocławskiej Łaźni Miejskiej tablice pamiątkowe poświęcone obu pływakom.

[a]