Wojciech Lachowicz
Wojciech Lachowicz, lub Adalbert Lachowicz[1] (ur. 29 marca 1889 w Jagielnicy, zm. 16 września 1943 w okolicach Jagielnicy) – polski lekarz, wójt gminy Jagielnica, następnie burmistrz Czortkowa, działacz społeczny, kapitan lekarz Wojska Polskiego, polityk, senator V kadencji w II Rzeczypospolitej, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
 Wojciech Lachowicz | |
| Data i miejsce urodzenia |
29 marca 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 września 1943 |
| Senator V kadencji (II RP) | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUczył się w c. k. gimnazjach w Buczaczu (w 1900 ukończył Ib klasę[2], w 1902 – IIIb[3], w 1903 – IVb[4]), Stanisławowie (w 1905 ukończył Vb klasę[5], w 1906 – VIb[6]) i Tarnopolu (w tym ostatnim w 1908 ukończył VIII klasę, złożył egzamin dojrzałości[7]). Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1914, obronił doktorat w zakresie nauk medycznych w 1921.
W 1910 został powołany do służby wojskowej w wojsku austriackim. W ramach tej służby ukończył wojskowy kurs sanitarny w Grazu w 1910. W czasie I wojny światowej przebywał w niewoli rosyjskiej. Będąc w niewoli pracował w szpitalu w Krzemieńcu (od 30 września 1914) i Kijowie, następnie w szpitalu jenieckim w Mamadyszu i obozie jenieckim w Kożuchowie pod Moskwą. W okresie od 2 kwietnia 1918 do 1 grudnia 1919 pracował jako lekarz w gimnazjum polskim w Płoskirowie, w grudniu 1919 przyjechał do Krakowa. Zgłosił się ochotniczo do wojska polskiego. Od 20 sierpnia 1920 służył w Kompanii Zapasowej Sanitarnej nr 5 w Krakowie, od 1 kwietnia 1921 – w szpitalu polowym nr 601 w Pińsku (na stanowisku ordynatora oddziału wewnętrznego, a następnie chirurgicznego i wenerycznego). Od 10 sierpnia 1921 służył na stanowisku zastępcy naczelnego lekarza 18 Pułku Artylerii Polowej. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 116. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych, grupa lekarzy[8]. W 1923 został przeniesiony do rezerwy. Posiadał przydział w rezerwie do 5 Batalionu Sanitarnego w Krakowie[9].
Do 1931 pracował jako lekarz szkolny w Czortkowie (m.in. w Państwowym Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Czortkowie, uczył tam higieny[10]), a następnie jako lekarz szkolny i komisarz. Piastował stanowisko wójta gminy Jagielnica, później – burmistrza Czortkowa. Pełnił wiele funkcji społecznych: był prezesem oddziału Związku Strzeleckiego, Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, opiekunem Związku Oficerów Rezerwy, organizatorem kursów dokształcających, mleczarni okręgowej i sklepu kółka rolniczego oraz działaczem PCK w powiecie czortkowskim. W wyniku jego starań w Jagielnicy powstał gmach Urzędu Gminnego i zelektryfikowano gminę.
W 1938 został senatorem V kadencji (1938–1939). Był wybrany z województwa tarnopolskiego[11]. Pracował w trzech komisjach: administracyjno-samorządowej, prawniczej i skarbowej.
W 1939 został aresztowany przez NKWD. W 1940 zwolniono go w wyniku próśb miejscowej ludności. W połowie września 1943 roku został uprowadzony ze swojego domu w Jagielnicy. Ślad po nim zaginął, prawdopodobnie został zamordowany. Według Witryny Edukacyjnej Kancelarii Senatu sprawcą czynu była "uzbrojona banda bolszewicko-ukraińska"[12]. Zdaniem Grzegorza Hryciuka, Damiana Karola Markowskiego, Stanisława Nicieji, Henryka Komańskiego i Szczepana Siekierki Wojciech Lachowicz padł ofiarą ukraińskich nacjonalistów[13][14][15][16][17].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Srebrny Krzyż Zasługi (11 listopada 1936)[18]
- Sprawiedliwy wśród Narodów Świata – przyznany pośmiertnie medal i dyplom Instytutu Jad Waszem za uratowanie w 1941 roku rodziny żydowskiego lekarza Ignatza Josipovitza[19].
Życie rodzinne
edytujBył synem Wojciecha i Anny z domu Świeżewskiej. Żonaty. Miał córkę Irenę, po mężu Bernaczek[11].
Przypisy
edytuj- ↑ Stanisław Matuszewski: Dziesięciolecie Państwowego Gimnazjum im. Jul. Słowackiego w Czortkowie (1918–1928). W: Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Czortkowie za rok szkolny 1927/28. Czortków: 1928, s. 12.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazjum w Buczaczu za rok szkolny 1900. Stanisławów, 1900, s. 50.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Buczaczu za rok szkolny 1902. Lwów, 1902, s. 52.
- ↑ IV. Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazjum w Buczaczu za rok szkolny 1903. Stanisławów, 1903, s. 59.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Stanisławowie za rok szkolny 1904/5. Stanisławów, 1905, s. 56.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum z wykładowym językiem polskim w Stanisławowie za rok szkolny 1905–6. Stanisławów, 1906, s. 83.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Wyższego Gimnazyum w Tarnopolu za rok szkolny 1908. Tarnopol, 1908, s. 115–116.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 317.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1153, 1230.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Czortkowie za rok szkolny 1927/28. Czortków: 1928, s. 11, 12-13, 30-31.
- ↑ a b Biblioteka sejmowa – Parlamentarzyści RP: Wojciech Lachowicz. [dostęp 2020-06-27].
- ↑ Wojciech Lachowicz. Witryna edukacyjna Kancelarii Senatu. [dostęp 2020-06-27].
- ↑ Grzegorz Hryciuk, Straty ludności w Galicji Wschodniej w latach 1939-1945 [w:] Polska-Ukraina: trudne pytania, tom 6, Warszawa 2000, s. 285
- ↑ Damian Karol Markowski, W cieniu Wołynia. „Antypolska akcja” OUN i UPA w Galicji Wschodniej 1943-1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023, ISBN 978-83-08-08166-2, s. 92
- ↑ Stanisław Nicieja, Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych, t. XIX, Opole 2023, s. 227-228, ISBN 978-83-8332-007-6.
- ↑ Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, Wrocław 2006, ISBN 83-89684-61-6, s. 189
- ↑ Mord w Jagielnicy pow. Czortków woj. tarnopolskie na osobie senat. Dra Lachowicza i nauczyciela Stachurskiego, 15/16.IX. Mordu dokonali miejscowi ludzie, przybrani w czapki ukraińskiej milicji. Ślady prowadzą do leżącej obok Tłustego wsi Myszków. (...) Po każdym popełnionym morderstwie puszcza się w obieg plotki o rzekomych bandach bolszewickich i im przypisuje się morderstwa. - napisano w raporcie Komitetu Ziem Wschodnich za I połowę listopada 1943. Cyt. za. Lucyna Kulińska, Dzieje Komitetu Ziem Wschodnich na tle losów ludności polskich Kresów w latach 1943-1947. Tom II. Kraków 2001, ISBN 83-858-27-72-2, s. 322
- ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 470 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ Historia pomocy - Lachowicz Wojciech. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-02-13]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.