Witold Sienkiewicz (1920–1990)
Witold Sienkiewicz ps. Edward Szumski, Margis (ur. 12 lutego 1920 w Wilnie, zm. 13 stycznia 1990) - pułkownik Służby Bezpieczeństwa PRL, dyrektor Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (wywiad cywilny).
| |
 pułkownik
| |
| Data i miejsce urodzenia |
12 lutego 1920 |
|---|---|
| Data śmierci |
13 stycznia 1990 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1941–1961 |
| Formacja | |
| Stanowiska |
instruktor Wydziału Propagandy CK Litwy |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca |
funkcjonariusz aparatu bezpieczeństwa PRL |
| Odznaczenia | |
        
| |
Życiorys
edytujSyn Feliksa i Stefani. W 1933 r. ukończył drugą klasę Gimnazjum Jezuitów w Wilnie, następnie uczęszczał na kursy wieczorowe, gdzie w 1938 r. zdał maturę. Od 1939 lub 1940 roku[1] do 1946 roku członek Komsomołu i WKP(b); od 1946 r. w PPR, następnie w PZPR.
W latach 1935–1941 pracował jako robotnik, najpierw w mleczarni „M. Joffe” w Wilnie a później jako monter w elektrowni w Wilnie[2][3]. W 1941 r. pracował jako robotnik w kołchozach w Czuwaskiej ASRS[4].
W czasie II wojny światowej został skierowany (10.09.1941) do organizowanych w ZSRR Polskich Sił Zbrojnych w Tockoje. Po dezercji z Polskich Sił Zbrojnych został żołnierzem Armii Czerwonej. Służył jako żołnierz 222. pułku artylerii 16. Strzeleckiej Dywizji Litewskiej. W 1942 r. został słuchaczem Szkoły Specjalnej nr 2 w Moskwie, gdzie przeszedł przeszkolenie w zakresie dywersji. Po zakończeniu szkolenia, jako kierowniki grupy dywersyjnej, został zrzucony na Wileńszczyznę w celu organizowania sowieckich oddziałów partyzanckich. Używał w tym czasie pseudonimów Edward Szumski i Margis. Był sekretarzem Wileńskiego Podziemnego KP KPL i redaktorem pisma „Za Wolność”. W Wileńskiej Brygadzie Partyzanckiej im. A. Mickiewicza pełnił funkcję zastępca dowódcy oddziału ds. politycznych[4].
W latach 1944-1946 był instruktorem Wydziału Propagandy CK Litewskiej SRR. Od grudnia 1946 roku pełnił funkcję instruktora Wydziału Zagranicznego KC Polskiej Partii Robotniczej. Od lipca 1948 do marca 1950 pracował jako II sekretarz KW PPR/PZPR w Łodzi[3]. 1 czerwca 1950 roku objął stanowisko dyrektora Departamentu VII (odpowiadającego wówczas za wywiad cywilny i wojskowy) Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Od 10 grudnia 1954 zastępca Władysława Dworakowskiego, ówczesnego Przewodniczącego Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego, następnie od 28 listopada 1956 do 31 lipca 1961 pełnił funkcję dyrektora Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (wywiadowczego)[5]. Ze służby został zwolniony z dniem 31 VII 1961 r. Objął stanowisko przewodniczącego Zarządu Federacji Klubów Sportowych „Gwardia”. W 1972 roku został prezesem Polskiego Związku Bokserskiego i pełnił tę funkcję do 1982 r[4].
Pochowany na Powązkach Wojskowych (kwatera A16-8-11)[6].
Ordery i odznaczenia
edytujBył odznaczony[7]:
- Orderem Sztandaru Pracy I kl. (1959)[8],
- Orderem Sztandaru Pracy II kl.,
- Medalem Zwycięstwa i Wolności 1945,
- Krzyżem Partyzanckim,
- Medalem 10-lecia Polski Ludowej,
- Medalem 30-lecia Polski Ludowej,
- Medalem 40-lecia Polski Ludowej,
- Odznaką „10 Lat w Służbie Narodu”,
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej” (1959)[9]
- Orderem Czerwonej Gwiazdy,
- Medalem „Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej”,
- Medalem „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”.
Awanse
edytujW organach bezpieczeństwa państwa otrzymał stopnie[4]:
- 1950 – kapitan,
- 1950 – podpułkownik,
- 1954 – pułkownik.
Przypisy
edytuj- ↑ Wywiad cywilny 2017 ↓.
- ↑ Katalog kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL ↓.
- ↑ a b Katalog funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa ↓.
- ↑ a b c d Instrukcje i przepisy 2020 ↓, s. 24.
- ↑ Aparat bezpieczeństwa w Polsce 2006 ↓, s. 37.
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2018-12-29].
- ↑ Komunikat IPN dla mediów. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-12-16]. (pol.).
- ↑ Najwyższe odznaczenia dla zasłużonych obywateli Polski Ludowej, „Trybuna Robotnicza”, nr 173, 22 lipca 1959, s. 7.
- ↑ Biuletyn Urzędowy Głównego Komitetu Kultury Fizycznej, nr 7, 31 lipca 1959, s. 2
Bibliografia
edytuj- Witold Bagieński (red.), Instrukcje i przepisy wywiadu cywilnego PRL z lat 1953–1990, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2020, s. 24, ISBN 978-83-8098-203-1, OCLC 1243005981.
- Witold Bagieński, Wywiad cywilny Polski Ludowej w latach 1945–1961, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017, ISBN 978-83-8098-269-7, OCLC 1027531462.
- Leszek Pawlikowicz: Tajny front zimnej wojny. Uciekinierzy z polskich służb specjalnych 1956-1964. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2004. ISBN 83-7399-074-7. OCLC 60583456.
- Paweł Piotrowski (red.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, t. II 1956-1975, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2006, ISBN 978-83-60464-24-3, OCLC 169865709.
- Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-11-16]. (pol.).
- Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2021-11-16]. (pol.).