Wiktor Osławski
Wiktor Osławski herbu Korczak (ur. 23 czerwca 1814 w Oblasach, zm. 24 maja 1893 w Paryżu) – powstaniec listopadowy, mecenas nauki i sztuki, kolekcjoner dzieł sztuki, filantrop.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujWywodził się z rodu Osławskich herbu Korczak[1] (według innej wersji był herbu Kalkstein, który miał wygrawerowany na zegarku[2]). Urodził się 23 czerwca (lub 3 lipca) 1814 w Oblasach[1][3]. Był synem Walentego (zm. 1823) i Tekli z domu Dembińskiej herbu Nieczuja (zm. 1845)[1]. Miał braci Ignacego, Leona, Jana[1].
Jako oficer brał udział w powstaniu listopadowym, za co został odznaczony Orderem Virtuti Militari[4]. Następnie osiadł we Francji, zamieszał w Paryżu i pozostał tam do końca życia[5][6][4][7]. Przyjaźnił się tam z Cyrylem Czarkowskim (1895-1862), a po jego śmierci z jego żoną Marią Czarkowską (1805-1893)[8]. Oboje pomogli mu gdy pozbawiony ojcowizny znalazł się na bruku, otrzymał od nich pożyczkę, a potem w grze karcianej dorobił się milionowej fortuny[9]. Na emigracji dorobił się majątku, z którego środki przekazywał na cele patriotyczne[5][6][10]. W 1860 został naturalizowany we Francji[5][6][10]. W 1885 przyjął obywatelstwo Austro-Węgier, składając we Lwowie przypisaną temu przysięgę[5][6][10][11]. Przebywając w tym roku w Galicji (przyjechał do Lwowa 10 czerwca 1885) planował założenie ze swojego majątku fundacji na rzecz kraju[11]. Był wtedy gościem Tadeusza Czarkowskiego-Golejewskiego (przybranego syna Marii Czarkowskiej)[12]
Swoje kolekcje przekazał na rzecz Muzeum Narodowego w Krakowie, a bibliotekę na rzecz Akademii Umiejętności[5][6][10][13]. Był także filantropem[14].
Pod koniec życia chorował i w związku z tym przebywał w Nizzy do kwietnia 1893[15]. Zmarł 24 maja 1893 w Paryżu[16][1][5][6][10]. Został pochowany na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency[17][1].
Majątek liczący 800 tys. zł. pod koniec jego życia zdeponował w banku w Wiedniu i zamierzał przekazać na rzecz fundacji naukowej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Lwowskiego, zaś egzekutorem swojego testamentu wyznaczył prof. Fryderyka Zolla[5][6]. Miesiąc po jego śmierci informowano, że w swoim testamencie obok innych dobroczynnych legatów przeznaczył sumę 500 tys. florenów przekazał na fundacje wychowawcze[10]. W testamencie Wiktor Osławski rozporządził majątkiem o wartości 840 tys. złr.[2]. Z tego przeznaczył 540 tys. na Akademię Umiejętności (z czego połowę na stypendia dla docentów obu uniwersytetów, a w połowie na wynagrodzenie najlepszych dzieł sztuki i literatury), synom Tadeusza Czarkowskiego-Golejewskiego przekazał jako krzyżmo łącznie 220 tys. (Cyryla 75 tys., a nazwanego na swoją cześć Wiktorowi 145 tys.), dwóm krewnym Chwalibogom 20 tys., rektorowi UJ Fryderykowi Zollowi 20 tys., Towarzystwu Rękodzielników i Przemysłowców „Rodzina” 20 tys.[18].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Wiktor Osławski h. Korczak. sejm-wielki.pl. [dostęp 2021-08-05].
- ↑ a b Pamiętnik 1905 ↓, s. 257.
- ↑ Pamiętnik 1905 ↓, s. 88/89. Tu podano rok urodzenia 1813.
- ↑ a b Pamiętnik 1905 ↓, s. 87.
- ↑ a b c d e f g Kronika. Wiktor Osławski. „Kurjer Lwowski”. Dodatek do nr. 148, s. 2, 29 maja 1893.
- ↑ a b c d e f g Kronika. † Zmarli. „Gazeta Lwowska”. Nr 121, s. 4, 30 maja 1893.
- ↑ Lista imienna osób mających udział w rewolucyi, niekorzystających z udzielonej amnestyi i wyszłych zagranicę. [1830 - 1835]. stankiewicze.com. [dostęp 2015-03-09].
- ↑ Pamiętnik 1905 ↓, s. 87-89, 241.
- ↑ Pamiętnik 1905 ↓, s. 88.
- ↑ a b c d e f Das Vermächtnis eines Patrioten. „Welt Blatt”. Nr 141, s. 10, 22 czerwca 1893. (niem.).
- ↑ a b Pamiętnik 1905 ↓, s. 191.
- ↑ Pamiętnik 1905 ↓, s. 192.
- ↑ Portret Wiktora Osławskiego. katalog.muzeum.krakow.pl. [dostęp 2021-08-05].
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 131 z 9 czerwca 1886.
- ↑ Pamiętnik 1905 ↓, s. 243, 255-256.
- ↑ Pamiętnik 1905 ↓, s. 256, 257.
- ↑ Pamiętnik 1905 ↓, s. 256.
- ↑ Pamiętnik 1905 ↓, s. 214, 257-258.
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Czarkowski-Golejewski: Pamiętnik Tadeusza Czarkowskiego-Golejewskiego pierwszego ordynata na Wysuczce. Poświęcony dzieciom i wnukom oraz najbliższej rodzinie. Borszczów: Drukarnia P. Seidmana, 1905, s. 1-287.