Wierzba oszczepowata

Wierzba oszczepowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	malpigiowce
Rodzina	wierzbowate
Rodzaj	wierzba
Gatunek	wierzba oszczepowata
	Nazwa systematyczna
	Salix hastata L.; Sp. pl. 2:1017. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wierzba oszczepowata^[4] (Salix hastata) – gatunek rośliny należący do rodziny wierzbowatych. W Polsce stanie dzikim bardzo rzadki, czasami uprawiany jako roślina ozdobna^[5].

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek arktyczno-alpejski. Występuje wokółbiegunowo w tundrze i górach Europy (na północy aż po Laponię), na znacznych obszarach Azji oraz w północnej części Ameryki Północnej (aż po Alaskę i Jukon)^[6]. W Europie jest rzadki i występuje tylko w wysokich górach: w Alpach, północnych Apeninach, w Karpatach, Górach Dynarskich, górach Półwyspu Iberyjskiego i Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce występuje tylko w Tatrach i znane są tylko 4 jego stanowiska: Przełęcz Pyszniańska, Giewont, Wyżnia Świstówka (prawdopodobnie Wyżnia Świstówka Małołącka) i Mała Koszysta^[7]. Prawdopodobnie informacje o występowaniu Salix arbuscula na Kominiarskim Wierchu dotyczą też wierzby oszczepowatej^[7].

Morfologia

Pokrój: Krzew o wysokości do 1,5 m, płożący się^[8].

Pędy: Gałązki stosunkowo grube i silnie rozgałęziające się. Młode gałązki owłosione, starsze nagie. Pąki nagie^[5].

Liście: Podłużne, jajowate lub odwrotnie jajowate o ostrych końcach, spodem sine. Na brzegach delikatnie piłkowane. Przylistki dobrze rozwinięte. Liście nie czernieją przy suszeniu. Starsze liście nagie, tylko młode delikatnie owłosione^[8].

Kwiaty: Roślina dwupienna. Kwiaty zebrane w kwiatostany zwane kotkami. Kotki męskie o łuskach ciemniejszych na końcach i długości do 2cm. Mają wolne pręciki o nagich nitkach i 1 miodnik w każdym kwiatku. Kotki żeńskie mają długość do 3 cm. W ich kwiatach żeńskich znamiona słupka dużo krótsze od szyjki^[8]^[5].

Liście
Kwiaty męskie
Kwiaty żeńskie

Biologia i ekologia

Roślina wieloletnia, krzew, nanofanerofit. Jest owadopylna i miododajna, kwitnie w czerwcu. Siedlisko: roślina wysokogórska. Rośnie przy potokach i na innych wilgotnych miejscach w piętrze regla górnego i kosówki na glebach lekko kwaśnych lub zasadowych. Liczba chromosomów 2n = 38^[7].

Tworzy różniące się od typowej formy, trudne do oznaczenia mieszańce z: Salix amygdalina, Salix aurita, Salix bicolor, Salix caprea, Salix cinerea, Salix herbacea, Salix nigricans, Salix retusa, Salix silesiaca, Salix rosmarinifolia^[8].

Zagrożenia

Z powodu rzadkości występowania jest gatunkiem zagrożonym. Łączna liczba wszystkich okazów w polskich Tatrach to kilkanaście sztuk^[7]. Wszystkie jej stanowiska w polskich Tatrach znajdują się na obszarze ochrony ścisłej Tatrzańskiego Parku Narodowego. Umieszczona w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin oraz na polskiej czerwonej liście w kategorii EN (zagrożony)^[9]^[10].

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Zastosowanie

Wierzba oszczepowata jest uprawiana jako roślina ozdobna, przeważnie w formie szczepionej na pniu. Należy do grupy tzw. wierzb miniaturowych. Uprawiane odmiany znacznie różnią się od dziko rosnących. Wyselekcjonowano odmianę 'Werrhehanni', której męskie okazy bardzo obficie kwitną^[11]^[5].
Sposób uprawy: Wymaga corocznego cięcia, by ładnie wyglądała.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2017-01-29].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ ^a ^b ^c ^d Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].
↑ ^a ^b ^c ^d Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b ^c ^d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-12-10] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2017-01-29].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[mayer-5] Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.

[6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-01].

[C-7] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[szafer-8] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[9] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[E-11] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]