Wielicki Szczyt
Wielicki Szczyt (słow. Velický štít, niem. Felker Spitze, węg. Felkai-csúcs[1][2]) – zwornikowy szczyt o wysokości 2320 m n.p.m.[3] znajdujący się w grani głównej Tatr Wysokich w ich słowackiej części. Od Małego Wielickiego Szczytu na wschodzie oddzielony jest Wyżnią Wielicką Ławką, a od Litworowego Zwornika w masywie Litworowego Szczytu na południowym zachodzie oddziela go głęboko wcięta Wielicka Przełęcz. Wielicki Szczyt nie jest dostępny żadnymi znakowanymi szlakami turystycznymi[4], dla taterników najciekawsze są jego północne i północno-zachodnie urwiska[2].
 Masyw Wielickiego Szczytu od południa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Położenie | |
| Pasmo | |
| Wysokość |
2320 m n.p.m. |
| Wybitność |
36 m |
| Pierwsze wejście |
12 sierpnia 1897 |
Położenie na mapie Tatr  | |
Położenie na mapie Karpat  | |
 49°10′26,2″N 20°08′04,5″E/49,173944 20,134583
| |
Masyw Wielickiego Szczytu rozciąga się od Wielickiej Przełęczy na zachodzie do przełęczy Polski Grzebień na wschodzie, poprzez którą sąsiaduje z Małą Wysoką. W masywie można wyróżnić kilka drugorzędnych obiektów, od głównego wierzchołka na wschód są to:
- Wyżnia Wielicka Ławka (Vyšná Velická lávka),
- Mały Wielicki Szczyt (Malý Velický štít),
- Niżnia Wielicka Ławka (Nižná Velická lávka),
- Zmarzła Kopa (Zamrznutá kopa)[2].
Wielicki Szczyt jest zwornikiem dla grani wybiegającej na północ, oddzielającej kocioł Litworowego Stawu w Dolinie Litworowej od Kotła pod Polskim Grzebieniem. Grań ta ma charakter wielkiej grzędy. U jej podnóża znajduje się Litworowa Przehyba, oddzielająca masyw Wielickiego Szczytu od Hrubej Turni. W północnej grani, tuż pod wierzchołkiem położona jest przełęcz Wyżni Ogrodowy Przechód, poniżej której grzbiet się rozwidla. W odnodze północno-zachodniej położony jest Niżni Ogrodowy Przechód, zaś odnoga północna przez Zmarzły Przechód opada na Litworową Przehybę[2].
Południowe stoki Wielickiego Szczytu opadają do Wielickiego Kotła. Ich górną częścią jest płytowa i urwista ściana bloku szczytowego, mierząca około 70 m wysokości, z podnóżem w żlebie opadającym z Wyżniej Wielickiej Ławki. Wyższe są ściany opadające do Doliny Litworowej – północna o wysokości około 250 m i północno-zachodnia, wysoka na około 300 m. Rozdzielone są one północno-zachodnim filarem, urwistym w swych dolnych 2/3 z ponad 300 m wysokości. W dolnej i środkowej części północno-zachodniej ściany Wielickiego Szczytu rozciąga się szereg piarżystych tarasów zwanych Litworowymi Ogrodami – Niżni Litworowy Ogród (1920–1950 m), Pośredni Litworowy Ogród (2020–2050 m) i Wyżni Litworowy Ogród (2150–2170 m)[2].
Nazewnictwo Wielickiego Szczytu wywodzi się bezpośrednio od położonej poniżej jego Doliny Wielickiej. Niegdyś wraz z Litworowym Szczytem określany był zbiorczą nazwą Wysokie Gerlachowskie – z uwagi na położenie w pobliżu najwyższego szczytu Tatr, Gerlacha[2]. Wcześniejsze pomiary określały wysokość szczytu na 2320 m[2], 2319 m[2] lub 2318 m[4].
-
Północno-zachodnia ściana Wielickiego Szczytu -
Widok na Wielicki Szczyt od wschodu
.jpg)
Historia
edytujPierwsze pewne wejścia turystyczne:
- August Otto i Pavel Čižák, 12 sierpnia 1897 r. – letnie,
- Károly Fodor, Lajos K. Horn i Jenő Serényi, 17 kwietnia 1909 r. – zimowe[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ a b c d e f g h i Witold Henryk Paryski: Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki. Część XIII. Litworowy Szczyt – Staroleśna Szczerbina. Warszawa: Sport i Turystyka, 1967, s. 38–60.
- ↑ Úrad geodézie, kartografie a katastra Slovenskej republiky, Produkty leteckého laserového skenovania [online].
- ↑ a b Jarosław Januszewski, Grzegorz Głazek, Witold Fedorowicz-Jackowski: Tatry i Podtatrze, atlas satelitarny 1:15 000. Warszawa: GEOSYSTEMS Polska Sp. z o.o., 2005. ISBN 83-909352-2-8.