Widliczka ostrozębna

Widliczka ostrozębna (Selaginella selaginoides) – gatunek należący do rodziny widliczkowatych. Jest jednym z ok. 700 gatunków z rodzaju widliczka i zarazem jedynym współczesnym przedstawicielem tego rodzaju we florze polskiej. W Polsce występuje wyłącznie w wyższych partiach Sudetów (Góry Izerskie i Karkonosze) i Karpat Zachodnich, gdzie jest gatunkiem dość częstym.

Widliczka ostrozębna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Klasa

widłaki

Rząd

widliczkowce

Rodzina

widliczkowate

Rodzaj

widliczka

Gatunek

widliczka ostrozębna

Nazwa systematyczna
Selaginella selaginoides (L.) P. Beauv. ex Schrank & Mart.
Morfologia
Kłosy zarodnionośne

Morfologia

edytuj
Pokrój
Drobna roślina o wysokości 5–10 cm tworząca niewielkie, gęste darnie.
Pędy
Promieniste, rozgałęzione i zróżnicowane na pędy czołgające się, oraz pędy wzniesione.
Liście
Skrętoległe, lancetowate, ostro zakończone. Mają długość 3–4 mm i szerokość 0,6–0,8 mm, jeden nerw środkowy, a na brzusznej stronie drobny języczek. Charakterystyczną cechą taksonomiczną jest występowanie na brzegach liści ząbków.
Kłos zarodnionośny
Słabo wyróżniający się, znajduje się na szczycie pędów wzniesionych. Liście zarodniowe są dłuższe od liści płonnych, mają żółtozieloną barwę i są mocniej ząbkowane. Zarodnie wyrastają w kątach liści. Zarodnie dolne zawierające 4 makrospory są większe i mają bladożółty kolor. Zarodnie górne z licznymi mikrosporangiami są mniejsze, ciemnobrązowe i mają nerkowaty kształt.
Przedrośle
Bardzo silnie zredukowane i zróżnicowane na męskie z plemniami i żeńskie z rodniami.

Biologia i ekologia

edytuj
Rozwój
Bylina. Zarodniki dojrzewają od lipca do sierpnia.
Siedlisko
Trawiaste półki skalne, upłazy, brzegi potoków. W górach występuje po piętro alpejskie.
Fitosocjologia
Gatunek charakterystyczny dla zespołu Festuca versicoloris-Seslerietum.

Zagrożenie i ochrona

edytuj

W Polsce gatunek jest objęty od 2014 roku częściową ochroną gatunkową[3]. Zakazy dotyczą także gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej. W latach 2004–2014 podlegał ochronie ścisłej[4]. Generalnie nie jest zagrożony. Duża część jego stanowisk znajduje się w parkach narodowych: babiogórskim, karkonoskim, pienińskim i tatrzańskim.

Przypisy

edytuj
  1. The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229. 
  2. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
  4. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).

Bibliografia

edytuj
  • Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  • Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.