Widliczka ostrozębna
Widliczka ostrozębna (Selaginella selaginoides) – gatunek należący do rodziny widliczkowatych. Jest jednym z ok. 700 gatunków z rodzaju widliczka i zarazem jedynym współczesnym przedstawicielem tego rodzaju we florze polskiej. W Polsce występuje wyłącznie w wyższych partiach Sudetów (Góry Izerskie i Karkonosze) i Karpat Zachodnich, gdzie jest gatunkiem dość częstym.
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Klasa | |
Rząd | |
Rodzina |
widliczkowate |
Rodzaj | |
Gatunek |
widliczka ostrozębna |
Nazwa systematyczna | |
Selaginella selaginoides (L.) P. Beauv. ex Schrank & Mart. |
Morfologia
edytuj- Pokrój
- Drobna roślina o wysokości 5–10 cm tworząca niewielkie, gęste darnie.
- Pędy
- Promieniste, rozgałęzione i zróżnicowane na pędy czołgające się, oraz pędy wzniesione.
- Liście
- Skrętoległe, lancetowate, ostro zakończone. Mają długość 3–4 mm i szerokość 0,6–0,8 mm, jeden nerw środkowy, a na brzusznej stronie drobny języczek. Charakterystyczną cechą taksonomiczną jest występowanie na brzegach liści ząbków.
- Kłos zarodnionośny
- Słabo wyróżniający się, znajduje się na szczycie pędów wzniesionych. Liście zarodniowe są dłuższe od liści płonnych, mają żółtozieloną barwę i są mocniej ząbkowane. Zarodnie wyrastają w kątach liści. Zarodnie dolne zawierające 4 makrospory są większe i mają bladożółty kolor. Zarodnie górne z licznymi mikrosporangiami są mniejsze, ciemnobrązowe i mają nerkowaty kształt.
- Przedrośle
- Bardzo silnie zredukowane i zróżnicowane na męskie z plemniami i żeńskie z rodniami.
Biologia i ekologia
edytuj- Rozwój
- Bylina. Zarodniki dojrzewają od lipca do sierpnia.
- Siedlisko
- Trawiaste półki skalne, upłazy, brzegi potoków. W górach występuje po piętro alpejskie.
- Fitosocjologia
- Gatunek charakterystyczny dla zespołu Festuca versicoloris-Seslerietum.
Zagrożenie i ochrona
edytujW Polsce gatunek jest objęty od 2014 roku częściową ochroną gatunkową[3]. Zakazy dotyczą także gospodarki rolnej, leśnej i rybackiej. W latach 2004–2014 podlegał ochronie ścisłej[4]. Generalnie nie jest zagrożony. Duża część jego stanowisk znajduje się w parkach narodowych: babiogórskim, karkonoskim, pienińskim i tatrzańskim.
Przypisy
edytuj- ↑ The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764).
Bibliografia
edytuj- Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
Identyfikatory zewnętrzne:
- BioLib: 3056
- EoL: 600399
- Flora of North America: 200002819
- FloraWeb: 5448
- GBIF: 2688197
- identyfikator iNaturalist: 136989
- IPNI: 60452842-2
- ITIS: 17093
- NCBI: 69996
- identyfikator Plant List (Royal Botanic Gardens, Kew): tro-26613766
- Plants of the World: urn:lsid:ipni.org:names:60452842-2
- Tela Botanica: 79171
- identyfikator Tropicos: 26613766
- USDA PLANTS: SESE
- CoL: 4WCFR