Władysław Kunicki-Goldfinger
Władysław Jerzy Henryk Kunicki-Goldfinger (ur. 13 lutego 1916[1][2] w Krakowie, zm. 14 sierpnia 1995 w Warszawie[3]) – polski mikrobiolog, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, działacz socjalistyczny.
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
13 lutego 1916 |
| Data i miejsce śmierci |
14 sierpnia 1995 |
| Profesor doktor habilitowany nauk przyrodniczych | |
| Specjalność: biologia molekularna, mikrobiologia | |
| Alma Mater | |
| Profesura |
1951 |
| Polska Akademia Nauk | |
| Status |
członek korespondent (od 1965) |
| Doktor honoris causa Uniwersytet Wrocławski – 1989 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej – 1990 | |
| Wykładowca | |
| uczelnia |
UMCS, UWr, UW |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujSyn Zygfryda Goldfingera, prawnika i działacza komunistycznego żydowskiego pochodzenia, i Walerii Kunickiej herbu Bończa, nauczycielki gimnazjalnej. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził wraz z matką w domu jej brata, Władysława Kunickiego, nauczyciela, działacza samorządowego, polityka Polskiej Partii Socjalistycznej, właściciela gimnazjum żeńskiego w Lublinie[4][5][6]. W 1934 rozpoczął studia na kierunku przyrodniczym Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1938 obronił pracę magisterską w Katedrze Mikrobiologii na Wydziale Rolnym UJ, gdzie rozpoczął pracę. W tym czasie został usynowiony przez brata matki, Władysława Kunickiego[7].
We wrześniu 1939 uciekł przed Niemcami do Lwowa, gdzie pracował w instytucie Rudolfa Weigla. Lwów znajdował się wtedy pod okupacją ZSRR. W 1940, po odmowie przyjęcia radzieckiego paszportu, został aresztowany i zesłany w okolice Archangielska[8][7]. W 1941 po amnestii dla Polaków udał się do punktu formowania Armii Polskiej w ZSRR pod dowództwem generała Władysława Andersa. Służąc w stopniu szeregowego przeszedł szlak Armii przez Persję, Palestynę, Egipt do Włoch[4].
Po zakończeniu II wojny światowej przebywał w Palestynie[1], skąd w 1947 powrócił do Polski i zamieszkał w Lublinie. Po krótkim stażu asystenckim (1947–1948) w Zakładzie Mikrobiologii Wydziału Weterynaryjnego UMCS, po uzyskaniu stopnia doktora (1948) i habilitacji (1950) na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi, założył najpierw Pracownię Mikrobiologii, w Zakładzie Fizjologii Roślin. W 1951 został profesorem nadzwyczajnym i objął Katedrę Mikrobiologii Ogólnej, której był założycielem[4][3]. W 1955 został służbowo przeniesiony na Uniwersytet Wrocławski, gdzie do 1961 kierował Katedrą Mikrobiologii. W latach 1961–1968 był kierownikiem Katedry Mikrobiologii na Uniwersytecie Warszawskim. W 1962 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1969–1971 był dyrektorem Instytutu Mikrobiologii na Uniwersytecie Warszawskim[3]. Od 1965 był członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, od 1980 członkiem rzeczywistym[9]. W 1986 przeszedł na emeryturę. Członek Nowojorskiej Akademii Nauk, Brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Medycznego, Amerykańskiego Towarzystwa Genetycznego, Polskiego Towarzystwa Fizjologicznego, Polskiego Towarzystwa Genetycznego i Polskiego Towarzystwa Mikrobiologów[3]. Autor kilku podręczników akademickich m.in. Życie bakterii oraz książek dotyczących ewolucji. Członek założyciel, przewodniczący Kasy Pomocy Naukowej i członek rady programowej Towarzystwa Kursów Naukowych.
W 1989 Uniwersytet Wrocławski[3], a w 1990 Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej przyznały mu tytuł doktora honoris causa[10].
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu przy ulicy Lipowej w Lublinie.
Życie prywatne
edytujBył dwukrotnie żonaty. Z pierwszą żoną miał córki Wiktorię, urodzoną podczas zesłania w ZSRR, i Annę Marię urodzoną po powrocie do Polski. Po rozwodzie z pierwszą żoną, która wyjechała do Stanów Zjednoczonych, ożenił się z Władysławą (ur. 1920) o nieznanym nazwisku. Z drugą żoną miał synów Marka (ur. 1957), historyka i Jerzego Jakuba[7].
Działalność polityczna i opozycyjna
edytujW latach 1934–1937 członek Legionu Młodych-Lewica, a od 1937 członek Polskiej Partii Socjalistycznej. W 1976 sygnatariusz Listu 101 do Sejmu, współpracownik Komitetu Obrony Robotników. W okresie 13–22 grudnia 1981 internowany w Ośrodkach Odosobnienia najpierw Warszawa–Białołęka później w Jaworzu. Zwolniony na skutek interwencji środowiska naukowego[11], w tym prezesa Polskiej Akademii Nauk profesora Aleksandra Gieysztora[8]. 17 października 1987 jeden z założycieli Polskiej Partii Socjalistycznej, w 1987 przez rok członek Rady Naczelnej partii. W 1991 znalazł się wśród współzałożycieli Solidarność Pracy. W styczniu 1976 podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[12]. Jako przedstawiciel strony solidarnościowo-opozycyjnej uczestniczył w obradach Okrągłego Stołu w podzespole do spraw nauki, oświaty i postępu technicznego.
W PRL informacje na temat Władysława Kunickiego-Goldfingera podlegały cenzurze. W 1977 jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: „Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW”. Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp.[13]
Książki
edytuj- Władysław Kunicki-Goldfinger, „Dziedzictwo i przyszłość. Rozważania nad biologią molekularną, ewolucją i człowiekiem”. PWN, Warszawa, 1976, ss. 473.
- Władysław Kunicki-Goldfinger, „Życie bakterii”. wyd. czwarte zmienione, PWN, Warszawa 1982, ss. 618.
- Władysław Kunicki-Goldfinger, „Szukanie możliwości. Ewolucja jako gra przypadków i ograniczeń” PWN, Warszawa 1989, ss. 308.
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1950)[14]
Nagrody
edytuj- Nagroda Państwowa III stopnia za pracę pt. Zmienność w bakterii (1955)[15]
- Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki I stopnia (1971, 1974, 1975)[16]
- Nagroda Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki II stopnia 1973[16]
- Nagroda „Problemów” za wieloletnią popularyzację podstawowych problemów współczesnej biologii (1989)[2]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Kunicki-Goldfinger, Władysław [online], dossier.lac.lublin.pl [dostęp 2024-08-10].
- ↑ a b Nagrody „PROBLEMÓW" w roku 1989 otrzymują:, „Problemy”, nr 10 (519), RSW „Prasa-Książka Ruch", październik 1989, s. 2, ISSN 0032-9487.
- ↑ a b c d e Doktorzy Honoris Causa. Władysław Kunicki-Goldfinger [online], mbd.muzeum.uni.wroc.pl [dostęp 2024-08-08].
- ↑ a b c Zbigniew Kwiatkowski, Władysław Kunicki - Goldfinger (1916 - 1995) [online], www.pan-ol.lublin.pl [dostęp 2020-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12].
- ↑ Władysław Kunicki-Goldfinger [online], sejm-wielki.pl [dostęp 2024-06-15] (pol.).
- ↑ Marian Romaniuk, Władysław Ignacy Wincenty Kunicki (1872-1941) [online], przeglad-socjalistyczny.pl [dostęp 2024-08-08].
- ↑ a b c Magdalena Bajer, Kuniccy-Goldfingerowie Cz. 2 Życie po przerwie, „Forum Akademickie”, FA 2, 2019 [dostęp 2024-08-08].
- ↑ a b Zuzanna Dąbrowska, Władysław Kunicki-Goldfinger, hipis z PPS, [w:] Rzeczpospolita/Plus Minus [online], 14 lutego 2016 [dostęp 2024-08-08] [zarchiwizowane z adresu 2024-08-08].
- ↑ KUNICKI-GOLDFINGER, Władysław [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-03] (pol.).
- ↑ Doktorzy honoris causa UMCS [online], umcs.lublin.pl [dostęp 2011-02-23].
- ↑ Krzysztof Biernacki, Kunicki-Goldfinger Władysław Jerzy, [w:] Encyklopedia Solidarności [dostęp 2024-08-09].
- ↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
- ↑ Strzyżewski 2015 ↓, s. 139.
- ↑ M.P. z 1950 r. nr 85, poz. 1021 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
- ↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-06-14].
- ↑ a b Kto jest kim w Polsce, Interpress 1984.
Bibliografia
edytuj- Zbigniew Kwiatkowski, Władysław Kunicki - Goldfinger (1916 - 1995) [online], www.pan-ol.lublin.pl [dostęp 2020-08-22] [zarchiwizowane z adresu 2020-02-12].
- Wykaz profesorów i docentów Uniwersytetu Warszawskiego, „Roczniki Uniwersytetu Warszawskiego”. tom 10 (redaktor Ludwik Bazylow), 1971, s. 60.
- Tomasz Strzyżewski: Wielka księga cenzury PRL w dokumentach. Warszawa: Prohibita, 2015. ISBN 978-83-61344-70-4.
Linki zewnętrzne
edytuj
Artykuły popularnonaukowe w miesięczniku „Delta” [dostęp 2021-09-01].
