Ulica Długa w Warszawie

Ulica Długa w Warszawie
	Nowe Miasto, Muranów
	; Ulica Długa na wysokości ul. Kilińskiego, widok w kierunku ul. Freta (2020)
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Miejscowość	Warszawa
Długość	830 m
Przebieg
	Położenie na mapie Warszawy Ulica Długa w Warszawie
	Położenie na mapie Polski Ulica Długa w Warszawie
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Ulica Długa w Warszawie
	52°14′54,0″N 21°00′21,0″E/52,248333 21,005833
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Długa – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.

Historia

Ulica jest częścią dawnego traktu do Sochaczewa i Łowicza. W tym okresie ulica spełniała również rolę placu targowego; pozostałością tego jest jej bardzo duża szerokość na obszarze Nowego Miasta. Uporządkowanie ulicy i zabudowanie jej pałacami i kamienicami nastąpiło w drugiej połowie XVIII wieku. Z tego okresu pochodzą najcenniejsze zabytki.

Wzniesiony w 1821^[2] domek pod numerem 1, u zbiegu ulic Długiej i Freta, stanowił najmniejszą nieruchomość hipoteczną w Warszawie^[3].

Wieczorem 29 listopada 1830 powstańcy listopadowi, przy znacznym udziale ludności cywilnej, zdobyli Arsenał, co pozwoliło przechylić szalę zwycięstwa na stronę Polaków podczas walk nocy listopadowej.

26 marca 1943 u zbiegu ulic Bielańskiej, Długiej i Nalewek miała miejsce akcja pod Arsenałem^[4].

Ulica była miejscem walk podczas powstania warszawskiego^[5]. Jej wschodni fragment pozostawał w rękach powstańców do zajęcia Starego Miasta przez oddziały niemieckie i ukraińskie 2 września 1944. Wcześniej, 6 sierpnia 1944, w rocznicę wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej, na Długiej odbyła się jedyna podczas powstania defilada wojsk powstańczych. Żołnierze batalionu „Gozdawa” przemaszerowali wtedy po mszy od kościoła garnizonowego do pałacu Raczyńskich^[6].

Zmiany, jakie nastąpiły tym rejonie miasta w latach okupacji niemieckiej i pierwszych latach powojennych, zmieniły kształt ulicy w jej zachodnim odcinku. Wskutek przebicia Trasy W-Z oraz ulicy Nowotki (obecnie ulicy Andersa) ulica kończy się ślepo przy Arsenale i stacji metra Ratusz Arsenał.

W 1965 ulica jako założenie urbanistyczne w całości została wpisana do rejestru zabytków (nr rej. 63)^[7].

Ważniejsze obiekty

Kościół św. Ducha (nr 3)
Kamienica Dulfusowska (Lelewelów) z I poł. XVIII wieku, na fasadzie pomiędzy oknami pierwszego piętra znajduje się tablica upamiętniająca Joachima Lelewela odsłonięta w 1916^[8] (nr 4)
Pałac Raczyńskich (nr 7)
Katedra polowa Wojska Polskiego i Muzeum Ordynariatu Polowego (nr 13/15)
Pomnik Powstania Warszawskiego
Kamienica Gaszyńskiego w Warszawie (nr 20)
Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich (nr 23/25)
Gmach dawnej Komory Celnej (nr 24)
Pałac Marii Radziwiłłowej (nr 26)
Dawny Hotel Polski (nr 29)
Pałac Pod Czterema Wiatrami, nr 38/40)
Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego (nr 44/50)
Dwie tablice pamiątkowe Tchorka
Arsenał, siedziba Państwowego Muzeum Archeologicznego. (nr 52)

Obiekty nieistniejące

Galeria

Pałac Raczyńskich (nr 7)
Pałac Marii Radziwiłłowej w Warszawie (nr 26)
Pałac Pod Czterema Wiatrami (nr 38/40)
Siedziba Wydziału Nauk Ekonomicznych UW (nr 44/50)

Przypisy

↑ Mapa Warszawy [online], Urząd m.st. Warszawy [dostęp 2023-11-22] .
↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 30 czerwca 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 34. [dostęp 2024-12-19].
↑ Michał Wojtczuk. Najmniejszy dom sprzedany zakonowi. „Gazeta Stołeczna”, s. II, 30 lipca 2024.
↑ Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 26. ISBN 978-83-1113474-4.
↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 98, 99.
↑ Robert Bielecki: Długa 7 w powstaniu warszawskim. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1994, s. 17.
↑ Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 31 grudnia 2013 r. Województwo mazowieckie. Warszawa. [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 24. [dostęp 2014-02-11].
↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 50. ISBN 83-01-06109-X.

Linki zewnętrzne

Archiwalne widoki ulicy w bibliotece Polona

[1] Mapa Warszawy [online], Urząd m.st. Warszawy [dostęp 2023-11-22] .

[2] Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków (księga A) - stan na 30 czerwca 2024 roku. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 34. [dostęp 2024-12-19].

[3] Michał Wojtczuk. Najmniejszy dom sprzedany zakonowi. „Gazeta Stołeczna”, s. II, 30 lipca 2024.

[4] Krzysztof Komorowski (red.): Warszawa walczy 1939–1945. Leksykon. Warszawa: Fundacja Polska Walczy i Wydawnictwo Bellona, 2015, s. 26. ISBN 978-83-1113474-4.

[5] Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 98, 99.

[6] Robert Bielecki: Długa 7 w powstaniu warszawskim. Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 1994, s. 17.

[7] Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 31 grudnia 2013 r. Województwo mazowieckie. Warszawa. [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 24. [dostęp 2014-02-11].

[8] Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 50. ISBN 83-01-06109-X.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]