Ulica św. Krzyża w Krakowie
Ulica św. Krzyża – ulica w Krakowie, w dzielnicy I Stare Miasto, na Starym Mieście.
| Stare Miasto | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
,_Old_Town,_Krakow,_Poland.jpg) Widok z pl. św. Ducha | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
391 m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Krakowa  | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 50,062286°N 19,942578°E/50,062286 19,942578 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Łączy ul. Sienną z ul. Szpitalną. Pierwsza zabudowa tej ulicy jest datowana na okres sprzed lokacji miasta tj. przed 1257. Początkowo ulicę nazywano Szpitalną, Świńską, a na Planie Kołłątajowskim Świnią[1]. W średniowieczu w rejonie tej ulicy znajdowała się większość miejskich browarów, których w Krakowie było wówczas przeszło 25. Hodowano tam też w dużej liczbie świnie. Dokuczliwość tej hodowli spowodowała, że już w 1405 r. władze miejskie usiłowały ograniczyć ich pogłowie. W 1468 r. wydano statut, na mocy którego każda świnia biegająca samopas miała zostać skonfiskowana, a jej właściciel ukarany grzywną w wysokości 12 groszy[2][3]. W późniejszym czasie ulica nosiła nazwę Uliczki lub Kącika Świętego Krzyża, ulokowane były tu topnie wosku i łoju należące do uboższych mieszczan krakowskich[4].
Niektóre kamienice
edytuj- Nr 1 – w domu przebudowanym z trzech gotyckich kamieniczek w połowie XIX w. mieszkał Juliusz August John (1804–1886), właściciel browaru przy ul. Lubicz. Tzw. Browar Johna był największym browarem w Krakowie, a potem w całej Galicji. Słynął z produkcji dobrego piwa nagrodzonego wieloma krajowymi medalami i nagrodami. John był wieloletnim radnym miejskim, współzałożycielem Kasy Oszczędności m. Krakowa, dyrektorem krakowskiej filii Austriackiego Banku Narodowego oraz kuratorem zboru ewangelickiego. Prowadził również działalność społeczną i dobroczynną. W roku 1868 ofiarował 3 tys. zł reńskich na schronisko dla zubożałych mieszczan[5].
- Nr 7 – na parterze kamienicy miała siedzibę, przed I wojną światową, studencka organizacja „Spójnia”[1], obecnie mieści się w nim siedziba Fundacji Mam Marzenie. W domu tym 21 marca 1914 Włodzimierz Lenin wygłosił odczyt dla studentów[4].
- Nr 21a – Kamienica Krongoldów
- Nr 23 – Probostwo Kościoła św. Krzyża, gotycki dom mieszkalny, o grubych ścianach (z dzikiego kamienia i cegły) oraz wąskich oknach ułatwiających obronę; stał przy murach miejskich. Jest siedzibą biura parafii św. Krzyża. Plebania jest najstarszym zachowanym budynkiem mieszkalnym w Krakowie. W 1909 roku przeprowadzono restaurację budynku pod kierunkiem Jana Zawiejskiego[6].
- Nr 16 – Kuźnia Zieleniewskich (zob. też Kamienica Zieleniewskich), najstarsza zachowana część fabryki Ludwika Zieleniewskiego, działającej w tym miejscu w latach 1851–1886. Prowadzi tędy Krakowski Szlak Techniki – szlak tematyczny dziedzictwa przemysłowego w Krakowie utworzony 6 kwietnia 2006 r.
- Kamienica Bartynowskich – na rogu ul. św. Krzyża 14 i św. Tomasza 28
Galeria
edytuj-
Widok od skrzyżowania z ul. Sienną na północ -
ul. św. Krzyża 1
Kamienica -
ul. św. Krzyża 3
Kamienica -
ul. św. Krzyża 7
Kamienica (koniec XVI wieku) -
ul. św. Krzyża 15
Kamienica -
ul. św. Krzyża 17
Kamienica -
ul. św. Krzyża 21
Kamienica, dawniej klasztor Benedyktynek -
ul. św. Krzyża 21a
Kamienica Krongoldów -
ul. św. Krzyża 23
Probostwo kościoła św. Krzyża
Przypisy
edytuj- ↑ a b Jan Adamczewski Kraków od A do Z, KAW Kraków
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Wyznawcy Bakchusa w dawnym Krakowie, czyli z życia cechu pijackiego w XVI i XVII wieku, „KRAKÓW” Magazyn Kulturalny, 3/31/1991.
- ↑ Marek Żukow-Karczewski, Krowy, świnie, dziady, rynsztoki i franca, czyli obrzydliwości krakowskie, „Gazeta Krakowska”, Magazyn „Od Piątku Do Piątku”, 29 (13641) 1993.
- ↑ a b Jerzy Kossowski, Leszek Ludwikowski, Ulicami Krakowa, Kraków: Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne, 1968, s. 73.
- ↑ M.Ż.K.(Marek Żukow-Karczewski), Całe miasto mówiło... O Johnie, „Echo Krakowa”, 27 IX 1994 r., nr 188 (14260).
- ↑ Michał Rożek, Przewodnik po zabytkach Krakowa, 2006, s. 224.
Bibliografia
edytuj- Praca zbiorowa Encyklopedia Krakowa, wydawca Biblioteka Kraków i Muzeum Krakowa, Kraków 2023, ISBN 978-83-66253-46-9, t. II s. 569