Ulana Krawczenko
Ulana Krawczenko (ukr. Уляна Кравченко, właśc. Julia Schneider; ur. 18 kwietnia 1860 w Mikołajowie, zm. 31 marca 1947 w Przemyślu) – ukraińska pisarka, aktywistka ukraińskiego ruchu kobiecego, pierwsza poetka z zachodniej Ukrainy, której prace stały się popularne[1].
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 kwietnia 1860 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
31 marca 1947 |
| Narodowość | |
| Język |
ukraiński |
| Dziedzina sztuki |
literatura |
| Epoka |
XIX, XX w. |
.jpg)
Życiorys
edytujUlana Krawczenko (pseudonim literacki Julii Schneider) urodziła się w rodzinie urzędnika państwowego. Jej ojciec, Julius Schneider, był komisarzem powiatu drohobyckiego w Żydaczowie; miał poglądy monarchiczne i w wolnym czasie pisał wiersze na tematy polityczne, które publikował w piśmie Zoria Hałyćka. Zmarł, gdy Ulana miała dziesięć lat. Jego brat, Antin Schneider, był jednym z najwybitniejszych lokalnych historyków galicyjskich. Matka Ulany – Julia Łopuszańska – była córką księdza greckokatolickiego[potrzebny przypis].
Początkową edukację pisarka otrzymała w domu. Następnie studiowała we Lwowskim Seminarium Nauczycielskim (1877–1881)[2]. Po jego ukończeniu Ulana Krawczenko pracowała jako nauczycielka przez trzy lata (1881-1884) w mieście Bóbrka, w obecnym rejonie lwowskim. Następnie uczyła w szkołach wiejskich w Galicji: najdłużej (przez 32 lata) pracowała w szkole we wsi Solec (obecnie część miasta Stebnik)[1]. W tym czasie zaczęła także działać na rzecz kobiet i dzieci[2].
W życiu prywatnym nawiązała znajomość i przyjaźń z wybitnym ukraińskim poetą Iwanem Franką, który wspierał jej talent, umieszczając utwory w druku i korespondując z poetką. W 1920 przeniosła się na stałe do Przemyśla[2].
W 1941 zaangażowała się społecznie, zostając członkinią Miejskiej Rady Narodowej w Przemyślu[2].
Jej synem był malarz i poeta piszący po polsku, Jerzy Niementowski[3]. Jej córką była Julia Niementowska (1899-1982), nauczycielka.
Została pochowana na cmentarzu Głównym w Przemyślu[4].
Twórczość literacka
edytujPierwsze wiersze Ulany zostały opublikowane w 1883 w czasopiśmie Zoria. W 1885 ukazał się debiutancki zbiór poezji Prima vera, pierwszy w Galicji napisany przez Ukrainkę[2].
W 1891, w wydawnictwie Literacko-Naukowej Biblioteki, ukazał się tomik jej wierszy pt. Nowym szlakiem. W 1921 wydała samodzielnie zbiór poezji dla dzieci pt. Przylaszczki oraz poezje dla młodzieży pt. W drogę. W 1923 ukazało się opowiadanie pt. Głos serca, a rok później - kolejny tom wierszy dla młodzieży pt. Łabędzi śpiew[2].
Wiersze drukowane w różnych czasopismach w okresie 1884- 1914, zostały zebrane i wydane w 1929 w Kołomyi w tomie pt. W życiu jest coś. W tym samym roku wyszedł tomik pt. Na wyzwoleńczym szlaku. Dwa lata później kolejny: pt. Dla niej wszystko. Tom z 1932 pt. Szeleszcz nam, barwineczku poświęcony jest pamięci matki Ulany Krawczenko. W 1933 ukazują się wiersze w zbiorze pt. Moje kwiaty. Z kolei formy prozatorskie ukazały się w 1934 w zbiorze pt. Zamiast autobiografii. Rok później także ukazuje się tom prozy pt. Wspomnienia nauczycielki. Również w 1935 kolejny tom poetycki, pt. Caritas, trafił do czytelników[2].
Upamiętnienie
edytujNa jej cześć w Bóbrce wzniesiono pomnik i otwarto szkołę ogólnokształcącą, w której jest sala muzealna. W Bóbrce znajdują się również trzy tablice pamiątkowe poświęcone osobie Ulany Krawczenko[potrzebny przypis].
W 2005 w przemyskim Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 2, odbył się pierwszy Konkurs Recytatorski im. Ulany Krawczenko, który przerodził się w wydarzenie cykliczne[5].
W 2013, trakcie obchodów 80. rocznicy Wielkiego Głodu, wiersze Krawczenko odczytywano podczas Drogi Krzyżowej grekokatolików zebranych w Głotowie[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Anna Varanstya, "Jaka szkoła, taki nauczyciel", czyli narodowościowe konteksty pracy nauczyciela ludowego... Liliana Kołodziejczak, Agnieszka Imbierowicz, Beata Działa (red.), „Ogrody Nauk i Sztuk”, 5, 2015, s. 241-242.
- ↑ a b c d e f g Józef Pacykowski, Ulana Krawczenko w 22 rocznicę śmierci, „Profile” (3), 1969, s. 22-24.
- ↑ Kasper Świerzowski, Jerzy Niementowski - zapomniany poeta i malarz, 1969.
- ↑ Kazimierz Krajewski, Ukraińskie miejsca pamięci narodowej na terenie Polski, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” (7-8), 2010, s. 118-137.
- ↑ Irena Spolska-Oniszko, Działalność reaktywowanej Szaszkewycziwki w Przemyślu (1991–2008), „Nowa Ukraina”, 2007, ISSN 1895-7897.
- ↑ Grekokatolicy dekanatów elbląskiego i olsztyńskiego modlili się za ofiary Wielkiego Głodu – Cerkiew greckokatolicka Olsztyn – Парoxія Греко-Kатолицька Ольштин [online] [dostęp 2020-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-23] (pol.).