Układ przywspółczulny

Układ przywspółczulny, układ parasympatyczny (łac. systema parasympathicum), in. układ cholinergiczny – podukład autonomicznego układu nerwowego odpowiedzialny za odpoczynek organizmu i poprawę trawienia. W uproszczeniu można powiedzieć, że działa on antagonistycznie (odwrotnie) do układu współczulnego. Włókna nerwowe układu przywspółczulnego wychodzą z pnia mózgu. Większość z nich przebiega wspólnie z nerwem błędnym, dochodząc do płuc, serca, żołądka, jelit, wątroby itp. W układzie tym, podobnie jak w układzie współczulnym, występują zwoje, leżące w pobliżu unerwianych narządów lub w samych narządach oraz sploty (np. splot sercowy, płucny), natomiast w przeciwieństwie do niego układ przywspółczulny nie reaguje jako całość, lecz aktywizuje tylko te funkcje, które są niezbędne w danym czasie.

Neurotransmiterem układu jest wyłącznie acetylocholina (zarówno we włóknach przed- jak i zazwojwych), która pobudza receptory muskarynowe i nikotynowe.

Ośrodki układu przywspółczulnego znajdują się w odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego (S₂-S₄) oraz w jądrach przywspółczulnych nerwów czaszkowych III, VII, IX i X.

Czynności układu

• zwężanie źrenicy,
• wydzielanie dużej ilości rzadkiej śliny,
• hamowanie czynności serca (zmniejszanie siły skurczu),
• zwężanie oskrzeli,
• rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi,
• nasilanie skurczów przewodu pokarmowego,
• kurczenie pęcherza moczowego,
• wzrost wydzielania insuliny,

Substancje pobudzające czynność tego układu nazywa się parasympatykomimetykami, natomiast substancje hamujące układ przywspółczulny nazywa się parasympatykolitykami (cholinolitykami). Niektóre z nich, zarówno pobudzające jak i hamujące, stosuje się w lecznictwie.

Przypisy

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.