Uczta Baltazara (film)

Uczta Baltazara – polski film sensacyjny z 1954 roku w reż. Jerzego Zarzyckiego na podstawie powieści Tadeusza Brezy pod tym samym tytułem.

Uczta Baltazara

Gatunek	film sensacyjny
Rok produkcji	1954
Data premiery	15 listopada 1954
Kraj produkcji	Polska
Język	polski
Czas trwania	98 min
Reżyseria	Jerzy Zarzycki
Scenariusz	Tadeusz Breza, Jerzy Zarzycki
Muzyka	Tadeusz Sygietyński
Zdjęcia	Bogusław Lambach Sergiusz Sprudin
Scenografia	Roman Mann
Montaż	Janina Niedźwiecka
Produkcja	WFF w Łodzi
Wytwórnia	WFF w Łodzi
Dystrybucja	Centrala Wynajmu Filmów

Opis fabuły

Polska roku 1947. Do kraju powraca inżynier Andrzej Uriaszewicz. Przyjeżdża tylko po to, aby wydobyć i przemycić ukryty podczas wojny obraz słynnego włoskiego malarza Veronese pt. Uczta Baltazara. Skrytka w ruinach jest jednak pusta. Przy pomocy swojego wspólnika – kombinatora Hazy, Uriaszewicz podąża tropem obrazu. Na pewnym etapie, dla ułatwienia poszukiwań podejmuje pracę jako nauczyciel fizyki w prowincjonalnej szkole. Zakochuje się również w tancerce Halinie Stępczyńskiej. Coraz bardziej przy tym angażuje się w życie odbudowującego się kraju, gdzie w końcu decyduje się pozostać, a kiedy odzyskuje obraz – postanawia przekazać go muzeum. Jednak jego wspólnik ma inne plany: wykrada Uriaszewiczowi podstępem drogocenne płótno i próbuje z nim uciec za granicę przez Bałtyk. Jego eskapada kończy się jednak tragicznie – Haza tonie, a Uczta wraz z nim pogrąża się w odmętach. Uriaszewicz jest wówczas już cenionym pracownikiem portu w Oliksnej na Ziemiach Odzyskanych, gdzie przyjeżdża do niego ukochana Halina. W zakończeniu również okazuje się, iż rzekomo cenny obraz był jedynie kopią słynnego dzieła, które kilkadziesiąt lat wcześniej zostało sprzedane przez polskiego właściciela za granicę.

Obsada aktorska

Port w Ustce, w którym kręcono filmowe plenery

• Jerzy Pietraszkiewicz – inż. Andrzej Uriaszewicz
• Olga Sawicka – Halina Stępczyńska
• Kazimierz Wichniarz – Zbigniew Haza
• Zorika Zarzycka – kelnerka
• Nina Andrycz – tancerka Joanna d'Ursins
• Michał Leśniak – Birkut, kapitan portu Oliksna
• Tadeusz Białoszczyński – Tomczyński
• Zofia Mrozowska – Tomczyńska
• Seweryn Butrym – proboszcz ze Skrzydlewa
• Janusz Jaroń – stryj Andrzeja, dyrektor "Polchemu"
• Józef Kondrat – Kienzel
• Józef Nalberczak – por. Kuszel, szef ochrony budowanej fabryki penicyliny
• Józef Kostecki – Dubieński, znajomy Hazy z czasów wojny
• Barbara Rachwalska – gospodyni proboszcza

i inni.

O filmie

Film był pierwszą z trzech kolejnych ekranizacji prozy Tadeusza Brezy stanowiących adaptację jego „socrealistycznej, pełnej schematów powieści”. Uwagę zwracały udane zdjęcia dwóch debiutantów (Bogusława Lambacha i Sergiusza Sprudina). Poza tym film spotkał się ze słabym odbiorem – krytyka wytykała liczne słabości i niedociągnięcia, a towarzyszył temu brak zainteresowania ze strony publiczności. Powstał nawet kalambur – Nie uczta Baltazara, sami się uczta, który Marek Hendrykowski przypomina w związku z widoczną w kinie socrealistycznym niechęcią do czerpania z wzorców i osiągnięć dawniejszej sztuki filmowej.

Plenery

Ustka, Warszawa (m.in. Łazienki, ul. Nowy Świat, Aleje Ujazdowskie, Dworzec PKP Warszawa Główna).

Fakty o motywie malarskim Uczta Baltazara

Tytułowy obraz Uczta Baltazara istnieje naprawdę, jednak wbrew temu, co wynika z fabuły filmu, Veronese nigdy nie był autorem takiego dzieła. Motyw uczty kilkakrotnie pojawiał się w historii światowego malarstwa, malowali go m.in. Anglik John Martin i Amerykanin Washington Allston. Jednak najsłynniejszy obraz o tym tytule wyszedł spod pędzla Rembrandta. Płótno to nigdy nie znajdowało się w Polsce i nie było własnością prywatną. Najprawdopodobniej autor pierwowzoru scenariusza – Tadeusz Breza, zmienił autora dzieła na mniej znanego malarza (choć również wybitnego), aby uwiarygodnić istnienie arcydzieła tej klasy na ziemiach polskich.

Bibliografia

• Kinematografia w Polsce Ludowej. Filmowy Serwis Prasowy, Warszawa 1975
• Krzysztof Kucharski, Kino polskie 1945-1959. Toruń 2008

Linki zewnętrzne

• Uczta Baltazara w bazie IMDb (ang.)
• Uczta Baltazara w bazie Filmweb
• Uczta Baltazara w bazie filmpolski.pl
• Uczta Baltazara w Internetowej Bazie Filmowej (fdb.pl)
• Zdjęcia z filmu Uczta Baltazara w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”