Użyteczność (informatyka)

Użyteczność (ang. usability) – własność produktów decydująca o ich jakości użytkowej. Pojęcie to odnoszone jest najczęściej do interaktywnych urządzeń, aplikacji oraz stron internetowych (jako web usability).

Definicje

Norma ISO 9241 z 1998 definiuje użyteczność jako miarę wydajności, efektywności i satysfakcji użytkownika, z jaką dany produkt może być używany dla osiągnięcia danych celów przez danych użytkowników w danym kontekście^[1].

Jakob Nielsen zdefiniował usability jako zbiór 5 elementów^[2]:

nauczalność (ang. learnability) – jak łatwo jest wykonać proste zadania przy pierwszym kontakcie z produktem
efektywność (ang. efficiency) – jak szybko korzystają z produktu użytkownicy, którzy już go znają
zapamiętywalność (ang. memorability) – łatwość przypomnienia sobie korzystania z produktu po dłuższej przerwie
błędy (ang. errors) – jak często są popełniane i jak łatwo użytkownicy mogą się z nich wydobyć
satysfakcja (ang. satisfaction) – jak bardzo produkt przyjemny jest w korzystaniu.

Samo określenie „użyteczność” bywa używane wymiennie z user experience (UX), jednak w odróżnieniu od UX obejmuje ona tylko tę część kontaktu z produktem, dotyczącą bezpośredniego korzystania z niego^[3].

Problemy z terminologią polską

Tłumaczenia niektórych pozycji anglojęzycznych używają w znaczeniu usability słowa „funkcjonalność”^[4] Termin „użyteczność” wynika z chęci upodobnienia terminów polskich do angielskich, choć jest też tłumaczeniem innego angielskiego słowa utility^[5]. „Funkcjonalność” bywa jednak rozumiana jako określenie ilości funkcji, opcji czy możliwości danego programu/strony WWW, a „użyteczność” jako łatwość korzystania z tychże funkcji.

Pojawiały się też propozycje tłumaczenia określenia usability jako używalność^[5], co pozwoliłoby zarówno na zgodność z angielskim nazewnictwem, jak i zachowanie terminu zgodnego z polskim rozumieniem tego słowa.

Zobacz też

Przypisy

↑ NigelN. Bevan NigelN., International standards for HCI and usability, www.sciencedirect.com, 2001, DOI: 10.1006/ijhc.2001.0483 [dostęp 2019-02-22] .
↑ Jakob Nielsen: Usability 101: Introduction to Usability. useit.com, 2003-08-25. [dostęp 2011-03-07].
↑ Por np. Jared Spool: The Difference Between Usability and User Experience. UIE. [dostęp 2011-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-15)]. (ang.).
↑ Por. Jakob Nielsen, Projektowanie funkcjonalnych serwisów internetowych (1998).
↑ ^a ^b Andrew King: Optymalizacja serwisów internetowych. Gliwice: Helion, 2003, s. 25. ISBN 83-7361-134-7.

Bibliografia

„Designing Web Usability: The Practice of Simplicity” J. Nielsen (polskie wydanie: „Projektowanie funkcjonalnych serwisów internetowych”)
„Don’t make me think” S. Krug (polskie wydanie: „Nie każ mi myśleć!”)
„Site-Seeing: A Visual Approach to Web Usability” Luke Wroblewski
„The Usability Engineering Lifecycle: A Practitioner’s Handbook for User Interface Design” Deborah J. Mayhew
„User-Centered Web Development” Jonathan Lazar
„Web Site Usability: A Designer’s Guide” Jared M. Spool

[1] NigelN. Bevan NigelN., International standards for HCI and usability, www.sciencedirect.com, 2001, DOI: 10.1006/ijhc.2001.0483 [dostęp 2019-02-22] .

[nielsen101-2] Jakob Nielsen: Usability 101: Introduction to Usability. useit.com, 2003-08-25. [dostęp 2011-03-07].

[3] Por np. Jared Spool: The Difference Between Usability and User Experience. UIE. [dostęp 2011-03-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-15)]. (ang.).

[4] Por. Jakob Nielsen, Projektowanie funkcjonalnych serwisów internetowych (1998).

[king-5] Andrew King: Optymalizacja serwisów internetowych. Gliwice: Helion, 2003, s. 25. ISBN 83-7361-134-7.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]