Twierdzielewo
Twierdzielewo (niem. Schwirle[3]) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie międzyrzeckim, w gminie Przytoczna.
| wieś | |
 Kościół pw. św. Anny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
95 |
| Kod pocztowy |
66-340[2] |
| Tablice rejestracyjne |
FMI |
| SIMC |
0186016 |
Położenie na mapie gminy Przytoczna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubuskiego  | |
Położenie na mapie powiatu międzyrzeckiego  | |
 52°32′19″N 15°35′23″E/52,538611 15,589722[1]
| |
Historia
edytujMiejscowość pierwotnie związana była z Wielkopolską. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XV wieku. Po raz pierwszy wymieniana w dokumencie z 1448 jako „Twyerdzelewo”, 1508 „Twyerdzelevo”, 1509 „Twierdzelewo”, 1521 „Tewyrzylowo”, 1563 „Twierdzielewo”, 1603 „Cwierdzielewo”[4].
Była wsią duchowną, należącą do Opactwa Cystersów w Zemsku-Bledzewie. Wieś została lokowana w 1448 przez opata bledzewskiego Piotra, który na jej ustanowienie wystawił przywilej dla sołtysów w Rokitnie. Toczyli oni później między sobą spory o wieś oraz o podział dochodów, bowiem poprzedni przywilej, wydany przez opata Michała dla ojca obecnych sołtysów, zawierał błędy w liczbie łanów. Było to spowodowane faktem, że w lasach oraz na rolach, które sołtysi i kmiecie z Rokitna dotychczas posiadali oraz, na których mieli swoje uprawy, opat dokonał lokacji wsi i obdarzył ją wolnizną, dając sołtysom z Rokitna jako rekompensatę ostrów Mała Dąbrówka do wykarczowania wraz z prawem do zakładania barci w okolicznych lasach wokół Rokitna i Twiedzielwa. W 1521 opat bledzewski sprzedał sołectwo w Rokitnie i nadał sołtysowi prawo zakładania barci w okolicznych lasach, za co ten zobowiązany był płacić mu kwartę miodu rocznie[4].
W 1508 leżała do powiatu poznańskiego Korony Królestwa Polskiego w parafii Rokitno. Odnotowano tego roku pobór podatków we wsi od 4 łanów. W 1509 pobór od 4 łanów i łana sołtysiego. W 1563 pobór od 4,5 łana, 2 łanów sołtysich, karczmy, kowala, dwóch komorników. W 1577 pobór od wsi płacił opat bledzewski. W 1580 od 6,5 łana, 6 zagrodników, kowala oraz pasterza, który posiadał 20 owiec pobór zapłacił opat bledzewski[4].
W 1554 wybudowano we wsi kościół. W XIX wieku datowano go na podstawie napisu: „fundatum 1554”, który umieszczony był na jednej z belek więźby dachowej, obecnie nieistniejącej[4].
W 1580 miejscowość była wsią duchowną, własnością opata bledzewskiego, położoną w powiecie poznańskim województwa poznańskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów[5].
Po rozbiorach Polski miejscowość wraz z całą Wielkopolską znalazła się w zaborze pruskim. W okresie Wielkiego Księstwa Poznańskiego (1815–1848) miejscowość należała do wsi większych w ówczesnym pruskim powiecie Międzyrzecz w rejencji poznańskiej[6]. Twierdzielewo należało do okręgu rokitnickiego tego powiatu i stanowiło część majątku Rokosowo, którego właścicielem po nacjonalizacji majętności klasztoru bledzewskiego był wówczas rząd pruski w Berlinie[6]. Według spisu urzędowego z 1837 roku wieś liczyła 136 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 19 dymów (domostw)[6].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gorzowskiego.
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest kościół filialny pod wezwaniem św. Anny, z XVIII wieku[7].
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 141951
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1316 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Schwirle. [dostęp 2014-02-26]. (niem.).
- ↑ a b c d Jurek 2014 ↓.
- ↑ Adolf Pawiński, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. I, Wielkopolska, Warszawa 1883, s. 31.
- ↑ a b c Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Księgarnia Zagraniczna (Librairie Étrangère) Jana Nepomucena Bobrowicza, 1846, s. 259.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. lubuskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 31. [dostęp 2013-01-28].
Bibliografia
edytuj- Tomasz Jurek: Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, cz. V (Ś – W), zesz. 2 (Tabliny – Unięcie), hasło „Twierdzielewo”. Poznań: Wydawnictwo PTPN, 2014, s. 407–408.
Linki zewnętrzne
edytuj- Twierdzielewo w „Słowniku historyczno-geograficznym województwa poznańskiego w średniowieczu”
- Twierdzielewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 684.