Tritlenek azotu
Tritlenek azotu, nazwa Stocka: tlenek azotu(VI), nadtlenek azotu[2], NO
3 – nieorganiczny związek chemiczny z grupy tlenków azotu, w którym atom azotu występują na formalnym stopniu utlenienia VI[3]. Powstaje z pentatlenku diazotu (N
2O
5) pod wpływem ozonu, nie zawiera wiązania nadtlenkowego −O−O− i jest silnym utleniaczem. Pod wpływem wody rozkłada się do kwasu azotowego i tlenu[1][4].
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
NO3 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
62,00 g/mol | ||||||||||||||
| Wygląd |
niebieski gaz[1] | ||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Według dawnych doniesień obserwowano go jako niebieski gaz, który podczas ogrzewania do temperatury 100 °C rozkładał się z towarzyszącą luminescencją. Uważano też, że można uzyskać jego roztwory eterowe[1].
Obecnie wiadomo, że NO
3 jest rodnikiem azotanowym, który jest trwały na tyle, że można go analizować w stanie gazowym bezpośrednio po otrzymaniu[4] lub stabilizować przez uwięzienia w matrycy neonowej w temperaturze kilku kelwinów[5]. Silnie absorbuje światło w całym zakresie widzialnym, z dwoma maksimami przy 627 i 662 nm[6][7]. Laboratoryjnie otrzymać go można, oprócz reakcji N
2O
5 + O
3, przez fotolizę azotanu chloru (ClONO
2) lub pentatlenku diazotu (N
2O
5)[4] oraz w reakcji atomowego fluoru z kwasem azotowym[7]:
- F + HNO
3 → NO
3 + HF
NO
3 powstaje naturalnie w atmosferze w reakcji NO
2 z ozonem. W ciągu dnia ulega szybkiej fotolizie, natomiast w nocy akumuluje się i odgrywa znaczącą rolę jako utleniacz związków organicznych obecnych w atmosferze, przy czym przekształca się w kwas azotowy prowadzący do powstawania kwaśnych deszczów[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Philip John Durrant, Bryl Durrant, Zarys współczesnej chemii nieorganicznej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1965, s. 768.
- ↑ Azotu tlenki, [w:] Encyklopedia Powszechna, t. 1, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1973, s. 181.
- ↑ Encyclopedia of Inorganic Chemistry, R. Bruce King (red.), wyd. 2, John Wiley & Sons, 2005, ISBN 978-0-470-86078-6.
- ↑ a b c Andrei Deev, Jonas Sommar, Mitchio Okumura, Cavity ringdown spectrum of the forbidden Ã2E″←X̃2A′2 transition of NO3: Evidence for static Jahn–Teller distortion in the à state, „Journal of Chemical Physics”, 122 (22), 2005, s. 224305, DOI: 10.1063/1.1897364 (ang.).
- ↑ a b Marilyn E. Jacox, Warren E. Thompson, The infrared spectroscopy and photochemistry of NO3 trapped in solid neon, „Journal of Chemical Physics”, 129 (20), 2008, s. 204306, DOI: 10.1063/1.3020753 (ang.).
- ↑ Harold S. Johnston, Richard Graham, Photochemistry of NOx and HNOx Compounds, „Canadian Journal of Chemistry”, 52 (8), 1974, s. 1415–1423, DOI: 10.1139/v74-214 (ang.).
- ↑ a b A.R. Ravishankara, P.H. Wine, Absorption cross sections for NO3 between 565 and 673 nm, „Chemical Physics Letters”, 101 (1), 1983, s. 73–78, DOI: 10.1016/0009-2614(83)80308-X (ang.).