Tomislav Nikolić
Tomislav Nikolić, cyr. Томислав Николић (ur. 15 lutego 1952 w Kragujevacu) – serbski polityk, od 2012 do 2017 prezydent Serbii. Wicepremier Serbii i Jugosławii, przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, założyciel Serbskiej Partii Postępowej.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Prezydent Serbii | |
| Okres |
od 31 maja 2012 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
Slavica Đukić Dejanović (p.o.) |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
     _-_ribbon_bar.gif){kind=small}     
| |
Życiorys
edytujUkończył średnią szkołę techniczną, podjął studia prawnicze, które przerwał z uwagi na pracę zawodową. W 2006 został absolwentem Wydziału Zarządzania Uniwersytetu w Nowym Sadzie, a w 2011 na tej samej uczelni uzyskał magisterium. Od 1971 pracował m.in. w firmie budowlanej „Žegrap” oraz jako kierownik inwestycji w przedsiębiorstwie „22. decembar”[1][2].
Na początku lat 90. zaangażował się w działalność polityczną. Został wiceprezesem Ludowej Partii Radykalnej z Kragujevaca. W 1991 z jego inicjatywy ugrupowanie to połączyło się z Serbską Partią Radykalną (SRS) Vojislava Šešelja, w której również objął funkcję wiceprezesa. Wykonywał ją nieprzerwanie do 2008[1][2], od 2003 faktycznie kierując partią w związku z aresztowaniem i ekstradycją prezesa SRS oraz jego procesem przed Międzynarodowym Trybunałem Karnym dla byłej Jugosławii[3].
Od 1992 do 2012 w każdych kolejnych wyborach uzyskiwał mandat posła do Zgromadzenia Narodowego Republiki Serbii[2]. W 1995 za działalność polityczną skazany na karę 2 miesięcy pozbawienia wolności, którą odbył w więzieniu w Gnjilane[1]. W marcu 1998 po wejściu SRS do koalicji rządowej został powołany na wicepremiera[3]. Podał się do dymisji w czerwcu 1999, jednakże sprawował ten urząd do listopada. Następnie został wicepremierem rządu federalnego. W 2000 wystartował w wyborach na urząd prezydenta Jugosławii, zajmując w nich trzecie miejsce (za liderem opozycji Vojislavem Koštunicą i przywódcą koalicyjnych socjalistów Slobodanem Miloševiciem)[1].
W 2003 wystartował w wyborach na prezydenta Serbii. Zajął w nich 1. miejsce z wynikiem blisko 48% głosów, jednak wybory te z uwagi na zbyt niską frekwencję okazały się nieważne[4]. W 2004 i w 2008 ponownie ubiegał się o prezydenturę. W obu przypadkach przegrywał w drugich turach z Borisem Tadiciem[1], uzyskując w nich odpowiednio 45% i 49% głosów. 8 maja 2007 został przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego, ustąpił jednak już 13 maja tego samego roku[3], gdy jego ugrupowanie nie uzyskało większości rządowej.
W 2008 po konflikcie z formalnym przywódcą SRS odszedł z tej partii, wraz z około 20 deputowanymi założył nową frakcję parlamentarną[5], a następnie założył Serbską Partię Postępową, której został przewodniczącym[3]. Nowe centroprawicowe ugrupowanie szybko zyskiwało poparcie w badaniach opinii publicznej[6]. Formacja przyjęła umiarkowany i nowoczesny program, Tomislav Nikolić w 2009 opowiedział się za akcesją Serbii do Unii Europejskiej.
W 2012 koalicja skupiona wokół postępowców wygrała wybory parlamentarne. Tomislav Nikolić po raz kolejny wystartował natomiast w wyborach prezydenckich. W drugiej turze głosowania pokonał ubiegającego się o reelekcję Borisa Tadicia (49% do 47%)[7]. 31 maja 2012 został zaprzysiężony na urząd prezydenta[8]. W 2013 w bośniackiej telewizji przeprosił za dokonaną przez Serbów masakrę w Srebrenicy[9].
W lutym 2017 Serbska Partia Postępowa zdecydowała się wystawić w kolejnych wyborach prezydenckich swojego lidera i urzędującego premiera Aleksandara Vučicia. Tomislav Nikolić początkowo rozważał po tej decyzji samodzielny start bez poparcia swojego macierzystego ugrupowania, ostatecznie ogłosił, że nie będzie ubiegał się o reelekcję[10]. Zakończył urzędowanie 31 maja 2017.
Życie prywatne
edytujTomislav Nikolić jest żonaty z Dragicą Nikolić, ma dwóch synów – Radomira i Branislava[1]. Jest wiernym Serbskiej Cerkwi Prawosławnej. Zna języki angielski i rosyjski[11].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Ordery i odznaczenia
- Wielki Łańcuch Orderu Makariosa III (Cypr, 2013)[12]
- Order „Za zasługi” I klasy (Ukraina, 2013)[13]
- Krzyż Wielki Order Zbawiciela (Grecja, 2013)[14]
- Order Sławy (Armenia, 2014)[15]
- Order José Martí (Kuba, 2015)[16]
- Narodowy Order Zasługi (Algieria, 2016)[17]
- Order „Przyjaźń” I klasy (Kazachstan, 2016)[18]
- Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 2017)[19]
- Order Przyjaźni Narodów (Białoruś, 2017)[20]
- Order Przyjaźni (Rosja, 2017)[21]
- Wstęga Orderu Republiki Serbskiej (Republika Serbska, 2018)[22]
- Honorowe obywatelstwa
- Čačaku (Serbia, 2013)[23]
- Trebinje (Republika Serbska, 2013)[24]
- Berane (Czarnogóra, 2015)[25]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Tomislav Nikolić – kandidat SNS-a, b92.net [zarchiwizowane 2013-02-21] (serb.).
- ↑ a b c Tomislav Nikolić, istinomer.rs [zarchiwizowane 2014-02-05] (serb.).
- ↑ a b c d Ministries etc. [online], rulers.org [dostęp 2014-02-05] (ang.).
- ↑ Republic of Serbia: Presidential election of 16 November 2003 [online], adam-carr.net [dostęp 2014-02-05] (ang.).
- ↑ Nikolić party to be called „Serb Progressive”, b92.net, 24 września 2008 [zarchiwizowane 2012-07-18] (ang.).
- ↑ Serbian Progressive Party (SNS), europeanforum.net [zarchiwizowane 2016-10-01] (ang.).
- ↑ Nikolic Wins Serbian Presidential Election [online], ria.ru, 21 maja 2012 [dostęp 2014-02-05] (ang.).
- ↑ Tomislav Nikolić zaprzysiężony na prezydenta Serbii, balkanistyka.pl, 1 czerwca 2012 [zarchiwizowane 2016-04-01].
- ↑ Serbian president apologises for Srebrenica 'crime' [online], bbc.co.uk, 25 kwietnia 2013 [dostęp 2014-02-05] (ang.).
- ↑ Maja Živanović, Serbian President Nikolic Abandons Bid for Second Term [online], balkaninsight.com, 20 lutego 2017 [dostęp 2017-03-10] (ang.).
- ↑ Biografija, predsednik.rs [zarchiwizowane 2016-03-24] (serb.).
- ↑ Serbian, Cypriot leaders exchange state decorations, b92.net, 30 stycznia 2013 [zarchiwizowane 2016-01-07] (ang.).
- ↑ KONAČNO! I Toma Nikolić dobio orden!, pressonline.rs, 6 czerwca 2013 [zarchiwizowane 2013-06-12] (serb.).
- ↑ Predsednik Nikolić ponovo odlikovan!, pressonline.rs, 18 czerwca 2013 [zarchiwizowane 2015-05-18].
- ↑ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱԳԱՀԻ ՀՐԱՄԱՆԱԳԻՐԸ Տ. ՆԻԿՈԼԻՉԻՆ ՓԱՌՔԻ ՇՔԱՆՇԱՆՈՎ ՊԱՐԳԵՎԱՏՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ [online], president.am, 11 października 2014 [dostęp 2025-02-13] (orm.).
- ↑ Nikolić dobio najviše odlikovanje na Kubi, n1info.com, 19 maja 2015 [zarchiwizowane 2015-05-26] (serb.).
- ↑ President Bouteflika decorated with Order of Republic of Serbia, algerianembassy.org, 17 maja 2016 [dostęp 2024-06-19] [zarchiwizowane 2016-08-08] (ang.).
- ↑ Указ Президента Республики Казахстан от 17 августа 2016 года № 306 «О награждении орденом «Достық» І степени Томислава Николича» [online], zakon.kz [dostęp 2025-02-13] (ros.).
- ↑ Entidades Estrangeiras Agraciadas com Ordens Portuguesas [online], ordens.presidencia.pt [dostęp 2025-02-13] (port.).
- ↑ Biljana Baković, Devetnaesto odlikovanje za Tomislava Nikolića [online], politika.rs, 17 maja 2017 [dostęp 2024-06-19] (serb.).
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 30.05.2017 № 251 „О награждении орденом Дружбы Президента Республики Сербии Николича Т.” [online], pravo.gov.ru, 6 czerwca 2017 [dostęp 2025-02-13] (ros.).
- ↑ Republika Srpska proslavila svoj dan [online], rts.rs, 9 stycznia 2018 [dostęp 2024-06-19] (serb.).
- ↑ Beta, Nikolić počasni građanin Čačka, protest Dveri [online], bBlic.rs, 18 grudnia 2013 [dostęp 2024-06-19] (serb.).
- ↑ Ratomir Mijanović, Tomislav Nikolić počasni građanin Trebinja, mojahercegovina.com, 5 czerwca 2013 [zarchiwizowane 2013-09-14] (serb.).
- ↑ Nikolić od danas počasni građanin Berana [online], blic.rs, 21 lipca 2015 [dostęp 2024-06-19] (serb.).