Tockus

	Tockus
	Lesson, 1830
	; Przedstawiciel rodzaju – toko czerwonolicy (T. leucomelas)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzioborożcowe
Rodzina	dzioborożce
Rodzaj	Tockus
	Typ nomenklatoryczny
	Buceros erythrorhynchus Temminck, 1823
Synonimy
	Alophius Hemprich & Ehrenberg, 1833; Xanthorhynchus Roberts, 1922; Nototockus Roberts, 1922;
	Alophius Hemprich & Ehrenberg, 1833; Xanthorhynchus Roberts, 1922; Nototockus Roberts, 1922;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tockus – rodzaj ptaków z rodziny dzioborożców (Bucerotidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[5].

Morfologia

Długość ciała 35–50 cm; masa ciała 124–423 g^[5].

Systematyka

Etymologia

Tockus: „Murzyni z Senegalu nadali mu nazwę tock, i myślę, że nazwę tę trzeba zachować” (de Buffon, 1770–1783)^[6].
Alophius: gr. negatywny przedrostek α- a- „bez”; λοφος lophos „kępka włosów” (por. αλοφος alophos „bez czuba”)^[7]. Gatunek typowy: Buceros erythrorhynchus Temminck, 1823
Xanthorhynchus: gr. ξανθος xanthos „żółty”; ῥυγχος rhunkhos „dziób”^[8]. Gatunek typowy: Buceros leucomelas M.H.C. Lichtenstein, 1842.
Nototockus: gr. νοτος notos „południe”; rodzaj Tockus Lesson, 1830^[9]. Gatunek typowy: Toccus monteiri Hartlaub, 1865.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]:

Tockus monteiri Hartlaub, 1865 – toko plamoskrzydły
Tockus erythrorhynchus (Temminck, 1823) – toko białogrzbiety
Tockus damarensis (Shelley, 1888) – toko namibijski – takson wyodrębniony ostatnio z T. erythrorhynchus^[11]^[12]^[13]
Tockus flavirostris (Rüppell, 1835) – toko żółtodzioby
Tockus leucomelas (M.H.C. Lichtenstein, 1842) – toko czerwonolicy
Tockus deckeni (Cabanis, 1868) – toko czarnoskrzydły

Przypisy

↑ Tockus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ R.P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d'oiseaux : ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levraul, 1831, s. 252. (fr.).
↑ W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum. T. 1: Zoologica. Cz. 1: Avium. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1828, s. fol. aa (= 53) (przypis). (łac.).
↑ ^a ^b A. Roberts. Review of the Nomenclature of South African Birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8, s. 214, 1922. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hornbills (Bucerotidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.bucero1.01. [dostęp 2020-06-14]. (ang.).
↑ Tockus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-21] (ang.).
↑ Alophius, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-21] (ang.).
↑ Xanthorhynchus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-21] (ang.).
↑ Nototockus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-21] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Bucerotidae Rafinesque, 1815 – dzioborożce – Hornbills (wersja: 2015-10-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-12].
↑ W. Delport, A.C. Kemp & J.W.H. Ferguson. Structure of an African Red-billed Hornbill (Tockus erythrorhynchus rufirostris and T. e. damarensis) hybrid zone as revealed by morphology, behavior, and breeding biology. „The Auk”. 121 (2), s. 565–586, 2004. DOI: 10.1093/auk/121.2.565. (ang.).
↑ W. Delport, J.W.H. Ferguson, P. Bloomer & A.C. Kemp: When should subspecies be evaluated to species? A multidisciplinary approach to determining Hornbill taxonomic status. W: S. Lum & P. Poonswad: The ecology of hornbills: reproduction and populations. Bangkok: Pimdee Kampin, 2005, s. 209–220. (ang.).
↑ A.C. Kemp & W. Delport. Comments on the status of subspecies in the red-billed hornbill (Tockus erythrorhynchus) complex (Aves: Bucerotidae), with the description of a new taxon endemic to Tanzania. „Annals of the Transvaal Museum”. 39, s. 1–8, 2002. (ang.).

[itis-1] Tockus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Lesson-2] R.P. Lesson: Traité d’ornithologie, ou, Tableau méthodique des ordres, sous-ordres, familles, tribus, genres, sous-genres et races d'oiseaux : ouvrage entièrement neuf, formant le catalogue le plus complet des espèces réunies dans les collections publiques de la France. Bruxelles: Chez F.G. Levraul, 1831, s. 252. (fr.).

[Hemprich&Ehrenberg-3] W. Hemprich & Ch.G. Ehrenberg: Symbolae physicae, seu, Icones et descriptiones corporum naturalium novorum aut minus cognitorum. T. 1: Zoologica. Cz. 1: Avium. Berolini: Ex Officina Academica, venditur a Mittlero, 1828, s. fol. aa (= 53) (przypis). (łac.).

[Roberts-4] A. Roberts. Review of the Nomenclature of South African Birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8, s. 214, 1922. (ang.).

[Winkler&inni-5] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Hornbills (Bucerotidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.bucero1.01. [dostęp 2020-06-14]. (ang.).

[6] Tockus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-21] (ang.).

[7] Alophius, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-21] (ang.).

[8] Xanthorhynchus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-21] (ang.).

[9] Nototockus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-21] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-10] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Bucerotidae Rafinesque, 1815 – dzioborożce – Hornbills (wersja: 2015-10-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-12].

[Delport&inni1-11] W. Delport, A.C. Kemp & J.W.H. Ferguson. Structure of an African Red-billed Hornbill (Tockus erythrorhynchus rufirostris and T. e. damarensis) hybrid zone as revealed by morphology, behavior, and breeding biology. „The Auk”. 121 (2), s. 565–586, 2004. DOI: 10.1093/auk/121.2.565. (ang.).

[Delport&inni2-12] W. Delport, J.W.H. Ferguson, P. Bloomer & A.C. Kemp: When should subspecies be evaluated to species? A multidisciplinary approach to determining Hornbill taxonomic status. W: S. Lum & P. Poonswad: The ecology of hornbills: reproduction and populations. Bangkok: Pimdee Kampin, 2005, s. 209–220. (ang.).

[Kemp&Delport-13] A.C. Kemp & W. Delport. Comments on the status of subspecies in the red-billed hornbill (Tockus erythrorhynchus) complex (Aves: Bucerotidae), with the description of a new taxon endemic to Tanzania. „Annals of the Transvaal Museum”. 39, s. 1–8, 2002. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]