Ticino

Ticino (niem. Tessin; lmo. Tesín, Tisín; fr. Tessin; rm. Tessin) – najdalej wysunięty na południe kanton Szwajcarii. Tereny Ticino zostały zajęte przez Szwajcarów w XV i na początku XVI wieku, w 1803 kanton przystąpił do Konfederacji Szwajcarskiej jako pełnoprawny członek. Jego stolicą jest miasto Bellinzona. Językiem urzędowym kantonu jest język włoski, natomiast językiem mówionym jest język lombardzki - wyjątkiem jest gmina Bosco/Gurin, gdzie mówi się po alemańsku. W kantonie wykształciła się kuchnia Ticino, która ma wpływy włoskie.

Ticino

wł. Repubblica e Cantone Ticino

kanton
Herb Flaga
Państwo	Szwajcaria
Siedziba	Bellinzona
Data powstania	1803
Kod ISO 3166-2	CH-TI
Powierzchnia	2812,16 km²
Populacja (31 grudnia 2021) • liczba ludności	352 181
• gęstość	125 os./km²
Języki urzędowe	włoski
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba okręgów	8
Liczba powiatów	38
Liczba gmin	106
Położenie na mapie Szwajcarii
46°17′N 8°47′E
Strona internetowa

Na terenie Ticino znajduje się włoska enklawa Campione d’Italia. Razem z częścią kantonu Gryzonia, Ticino tworzy tzw. Svizzera Italiana (pol. Szwajcarię włoskojęzyczną). Dialekty lombardzkie (koiné uçidentala) są wciąż szeroko używane, ale nie mają oficjalnego statusu. Najważniejsze miasta to Lugano, Locarno i stolica kantonu Bellinzona.

Nazwa

Oficjalną nazwą kantonu jest nazwa włoska Ticino (endonim), pochodząca od łacińskiej nazwy Ticinum. Polonia szwajcarska używa również nazwy Tessyn. Polskie publikacje encyklopedyczne w zdecydowanej większości używają nazwy Ticino. KSNG nie wypowiedziała się w tej sprawie, co zgodnie z praktyką i rekomendacjami ONZ oznacza, że zaleca jako poprawną formę endonim, czyli Ticino.

Demografia

Językiem urzędowym kantonu jest język włoski. Językami z najwyższym odsetkiem użytkowników są:

• język włoski – 87,7%,
• język niemiecki – 10,8%,
• język francuski – 5,1%.

Podział administracyjny

Kanton dzieli się na osiem okręgów (distretto), 38 powiatów (circolo) oraz 106 gmin (comune).

Okręgi (Distretto)

Nazwa okręgu	Liczba mieszkańców 31 grudnia 2021	Powierzchnia km²	Liczba powiatów (Circolo)	Liczba gmin (Comune)
Bellinzona	56 371	226,33	3	6
Blenio	5 634	360,58	3	3
Leventina	8 718	479,55	4	10
Locarno	64 159	550,57	7	19
Lugano	151 242	307,94	12	47
Mendrisio	49 778	100,75	5	11
Riviera	10 354	145,60	1	2
Vallemaggia	5 925	569,37	3	8

• Gminy w kantonie Ticino

Kultura i nauka

Z Ticino pochodziło wielu architektów renesansu i baroku: Francesco Borromini, Matteo Castelli, Giovanni Catenazzi, rodzina Fontana, Carlo Maderna, Giovanni Battista di Quadro, Giovanni Trevano, komaskowie.

Z Ticino pochodzi również wielu wybitnych architektów neomodernizmu: Rino Tami, Tita Carloni, Peppo Brivio, Luigi Snozzi, Livio Vacchini, Aurelio Galfetti, Mario Botta.

Linki zewnętrzne

• strona oficjalna kantonu
• strona organizacji turystycznej