Tereszpol-Zaorenda
Tereszpol-Zaorenda – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Tereszpol[5][6].
| wieś | |
 Widok na miejscowość | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
84 |
| Kod pocztowy |
23-407[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LBL |
| SIMC |
0902004[5] |
Położenie na mapie gminy Tereszpol  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego  | |
 50°35′09″N 22°52′55″E/50,585833 22,881944[1]
| |
Miejscowość jest sołectwem, siedzibą wiejskiej gminy Tereszpol[7] oraz parafii Matki Bożej Częstochowskiej[8].
Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1123 mieszkańców i była największą co do liczby ludności miejscowością gminy[9].
Części wsi
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0902027 | Poręby | część wsi |
Położenie
edytujTereszpol-Zaorenda położony jest wśród kompleksów leśnych we wschodniej części powiatu biłgorajskiego, na terenie Puszczy Solskiej i Roztocza. Jest jedną z trzech wsi stanowiących zespół zabudowań o ogólnej nazwie Tereszpol. Miejscowość ciągnie się na długości ponad 5 km wzdłuż drogi lokalnej, odchodzącej ku południu od drogi wojewódzkiej nr 858 w relacji Biłgoraj – Szczebrzeszyn. Kolejność wsi z północy na południe jest następująca: Tereszpol-Zaorenda, Tereszpol-Zygmunty, Tereszpol-Kukiełki.
Historia
edytujMiejscowość powstała jako wieś puszczańska w XVII wieku, założona przez ordynatów zamojskich. Nazwa wsi pochodzi od imienia[10] żony Tomasza Antoniego Zamoyskiego Teresy Anieli z Michowskich. Z biegiem czasu wykształciła się w dużą wieś, zamieszkiwaną przed II wojną światową przez blisko 3000 osób. Podczas powstania styczniowego, w czerwcu 1863 roku w pobliskiej Panasówce stoczono zwycięską dla Polaków bitwę.
We wrześniu 1939 wieś i jej okolice były terenem walk żołnierzy Wojska Polskiego z Niemcami. Podczas II Wojny Światowej w rejonie wsi działał oddział Gwardii Ludowej im. Tadeusza Kościuszki pod dowództwem Grzegorza Korczyńskiego. Oddział ten m. in 10 grudnia 1942 roku zniszczył urządzenia stacji wąskotorowej a 1 maja 1943 roku podpalił tartak w wyniku czego jeden Niemiec zginął, a 4 strażników ukraińskich przeszło na stronę partyzantów[11].
Po II wojnie światowej wieś została siedzibą gminy Tereszpol, należącej początkowo do powiatu zamojskiego, przyłączonej jednak później do powiatu biłgorajskiego. W latach 1975-98 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego. W 1976 gminę zniesiono i miejscowość znalazła się w gminie Zwierzyniec[12]. W 1984 ponownie stała się siedzibą reaktywowanej gminy[13]. 1 stycznia 1999 miejscowość znalazła się w nowo utworzonym powiecie biłgorajskim.
Zabytki
edytujGłównym zabytkiem miejscowości jest kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej z 1851, wzniesiony jako cerkiew greckokatolicka staraniem parafian i Ordynacji Zamojskiej. W latach 1875–1915 była to cerkiew prawosławna a w 1919 została zrekoncyliowana na świątynię rzymskokatolicką[14].
We wsi znajduje się również cmentarz, dawniej greckokatolicki, prawosławny i prawosławno-katolicki, obecnie użytkowany tylko przez katolików obrządku łacińskiego, z mogiłami żołnierzy poległych we wrześniu 1939[14].
Życie społeczne
edytuj
W miejscowości znajduje się m.in. Gminny Ośrodek Zdrowia i Gminna Publiczna Biblioteka. Funkcjonuje tu Gminny Klub Sportowy Orzeł Tereszpol.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 139488
- ↑ Wieś Tereszpol-Zaorenda w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-17], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1290 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-14]
- ↑ Parafia Opis parafii na stronie diecezji
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Artur Pawłowski: Roztocze - przewodnik. Wyd. II. Pruszków: Oficyna Wydawnicza REWASZ, 2011, s. 245. ISBN 978-83-62460-16-8.
- ↑ Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str 155 i 157
- ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 17 grudnia 1983 r. w sprawie utworzenia, zmiany granic i nazw niektórych gmin w województwach: bialskopodlaskim, ciechanowskim, chełmskim, częstochowskim, gdańskim, kaliskim, kieleckim, lubelskim, łomżyńskim, nowosądeckim, skierniewickim, suwalskim, słupskim, tarnobrzeskim, włocławskim, wrocławskim i zamojskim (Dz.U. z 1983 r. nr 70, poz. 314)
- ↑ a b D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 234.