Teresa Smolińska
polska folklorystka, literaturoznawczyni, kulturoznawczyni, etnolożka
Teresa Janina Smolińska (ur. 1950 w Kostowie[2]) – polska folklorystka, literaturoznawczyni, kulturoznawczyni, etnolożka, śląskoznawczyni, doktor habilitowana nauk humanistycznych w dyscyplinie literaturoznawstwo, profesor Uniwersytetu Opolskiego (UO)[3].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| doktor habilitowany nauk humanistycznych | |
| Specjalność: folklorystyka, literaturoznawstwo polskie | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia | |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys
edytujUkończyła filologię polską na Wydziale Filologiczno-Historycznym Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Powstańców Śląskich (WSP) w Opolu (1973), na tym Wydziale obroniła pracę doktorską pt.Charakterystyka gawędziarstwa ludowego we współczesnej kulturze polskiej (1983) i habilitowała się na podstawie dorobku i książki Rodzina o sobie. Folklorystyczny aspekt rodzinnej tradycji kulturowej (1993). Od 1974 r. zatrudniona w Katedrze Folklorystyki Instytutu Filologii Polskiej UO[4]. Kierowniczka Katedry Folklorystyki i Kulturoznawstwa UO (1996–2016)[5], wicedyrektorka Instytutu Filologii Polskiej UO (1993–1996). Członkini Prezydium Komitetu Nauk Etnologicznych (KNE) Polskiej Akademii Nauk (PAN) (2015-2019)[3].
Członkini Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (PTL) (1989–2019), wiceprezeska PTL (1996 –1999, 2002–2015)[6]. Współpracuje ze słowackimi etnologami oraz folklorystami, wraz z nimi realizuje projekty naukowe[7].
Zainteresowania badawcze
edytujFolklor polski i słowiański, regionalizm, pogranicza etniczne, kultura ludowa (tradycyjna i współczesna), religijność i pobożność ludowa, niematerialne dziedzictwo kulturowe[8]; tradycje kolędnicze w procesie przemian[9], stereotypowe portrety „obcych” (przykład Słowacji i Słowaków)[10]. Współpracuje ze społecznościami lokalnymi (m.in. na Górnym Śląsku), twórcami ludowymi, zespołami folklorystycznymi, instytucjami kultury[4].
Pełnione funkcje
edytuj- członkini Komitetu Nauk Etnologicznych PAN (od 2011)[11]
- przewodnicząca Komisji Folklorystycznej KNE PAN (2011–2023)[12]
- członkini Polsko-Słowackiej Komisji Nauk Humanistycznych przy Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego (od 2004)[8]
- członkini Prezydium Międzynarodowej Organizacji Sztuki Ludowej (International Organization of Folk Art – IOV) Sekcja Polska (od 2015)[13]
- członkini Rady Programowej Opolskiego Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych (STL) (od 1980)
- wiceprzewodnicząca Rady Głównej STL w Lublinie (od 2009)
- członkini Rady Muzeum przy Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu (od 1998)
- członkini Rady Naukowej Instytutu im. Oskara Kolberga (od 2012)[8]
Odznaczenia i medale
edytuj- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1982)
- Brązowy Krzyż Zasługi (1986)
- Odznaka „Zasłużony dla ruchu regionalnego” (1988)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1996)
- Nagroda i Medal im. Zygmunta Glogera (1999)[14]
- Nagroda i Medal im. Wojciecha Korfantego (2000)[15]
- Złoty Krzyż Zasługi (2002)
- Odznaka honorowa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Zasłużony dla Kultury Polskiej (2007)
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2010)[16]
- Medal Mickiewicz – Puszkin (2010)[17]
- Nagroda Honorowa Ziemi Gogolińskiej – Statuetka Karolinki (2017)
- Medal im. Mariana Mikuty „Zasłużonemu dla Kultury Teatralnej” (2019)[18].
Wybrane publikacje
edytuj- 1986 Jo wóm trocha połosprawiom … Współcześni gawędziarze ludowi na Śląsku. Opole: Instytut Śląski.
- 1987 Z wybranych problemów dawnej i współczesnej sztuki opowiadania. Opole: Wydawnictwo WSP w Opolu.
- 1989 Jak starka swego Zeflika na powstanie wysłała. Ludowe opowieści powstańcze. Katowice: Śląski Instytut Naukowy.
- 1992 Rodzina o sobie. Folklorystyczny aspekt rodzinnej tradycji kulturowej. Opole: „Zeszyty Naukowe WSP” w Opolu.
- 2002 Z dziejów i dorobku folklorystyki śląskiej (do 1939 roku). Opole: Wydawnictwo UO [wraz z J. Pośpiechem].
- 2004 Pobożność ludowa w życiu liturgiczno-religijnym i w kulturze. Opole: Wydział Teologiczny UO [wraz z ks. R. Pierskałą].
- 2010 Między kulturą ludową a masową. Historia, teraźniejszość i perspektywy badań, red. nauk.…, Kraków – Opole: Wydawnictwo „Scriptum”.
- 2011 Nowe konteksty badań folklorystycznych. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze [wraz z J. Hajduk-Nijakowską].
- 2004 Współczesne kolędowanie bożonarodzeniowe. Między misterium a widowiskiem. [W:] Pobożność ludowa w życiu liturgiczno-religijnym i w kulturze. Red. ks. R. Pierskała, T. Smolińska. Opole: Wydział Teologiczny UO, s. 215–230.
- 2011 Współczesny homo narrans. Wyzwanie dla badaczy folkloru. [W:] Nowe konteksty badań folklorystycznych. Red. J. Hajduk-Nijakowska, T. Smolińska. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, s. 105–129.
- 2011 „Nowe” tradycje w obrzędowości dorocznej na Górnym Śląsku. [W:] Tradycja w kontekstach kulturowych. T. 4. Red. J. Adamowski, M. Wójcicka. Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, s. 189–202.
- 2014 W kręgu inspiracji badawczych Profesora Józefa Burszty: od folkloru do folkloryzmu. [W:] Od etnografii wsi do antropologii współczesności. Tom dedykowany pamięci Profesora Józefa Burszty w setną rocznicę urodzin. Red. W. Dohnal. Poznań: KNE PAN, Instytut im. Oskara Kolberga, s. 209–239.
- 2015 Contemporary Ritual Spectacles In the Streets of Polish Cities. „Slovenský Národopis/ Slovak Ethnology”, č. 2, s. 116–132.
- 2015 Researches of Culture Confronted with the „Treasures of Culinary Heritage” in Upper Silesia as Described in the Most Recent Cookbooks. „Łódzkie Studia Etnograficzne”, t. 54, s. 164–194.
- 2015 Miejsce Oskara Kolberga w badaniach śląskoznawczych, [w:] Ja daję właśnie materiał… O dziele Oskara Kolberga w dwusetną rocznicę jego urodzin. Red. E. Antyborzec. Poznań: Instytut im. Oskara Kolberga, s. 473–489.
- 2015 Stereotypy Słowaków w kulturze polskiej. [W:] Słowacy – Historia i kultura. Red. R. Stoličná, Z. Kłodnicki. Szreniawa: Wyd. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie, s. 61–78.
- 2018 Stół weselny na Górnym Śląsku w procesie przemian. [W:] Dziedzictwo kulinarne w kontekstach tradycyjnych i współczesnych. Red. J. Adamowski, M. Tymochowicz. Lublin: Muzeum Lubelskie, s. 75–89.
- 2020 Současná kulturní tradice Němců ve Slezsku: vstříc folklorismu. „Národopisná Revue”, nr 4, s. 275–284.
Przypisy
edytuj- ↑ Dr hab. Teresa Janina Smolińska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2009-01-25].
- ↑ prof. Teresa Smolińska prof. Teresa Smolińska, laureat Nagrody im. Kolberga, 2002 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2021-06-09].
- ↑ a b Dr hab. Teresa Janina Smolińska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2021-06-08].
- ↑ a b prof. Teresa Smolińska prof. Teresa Smolińska, laureat Nagrody im. Kolberga, 2002 [online], Nagroda im. Oskara Kolberga [dostęp 2021-05-30].
- ↑ A. Brzozowska-Krajka, Folklorystyka na Śląsku Opolskim, „Twórczość Ludowa” 1997, nr 1, s. 36–37; T. Smolińska, Katedra Folklorystyki Uniwersytetu Opolskiego, „Twórczość Ludowa” 1995, nr 2-3, s. 58–60; T. Smolińska, Półwiecze badań nad folklorem. O dorobku i perspektywach badawczych Katedry Kulturoznawstwa i Folklorystyki Uniwersytetu Opolskiego, „Twórczość Ludowa” 2016, nr 3-4, s. 35–41; Teresa Smolińska, wywiad przeprowadziła A. Gomóła, [w:] P.J. Fereński, A. Gomóła, P. Majewski, K. Moraczewski, Historia mówiona polskiego kulturoznawstwa, Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra, 2017, s. 115–149.
- ↑ Poprzednie składy władz PTL [online], Polskie Towarzystwo Ludoznawcze [dostęp 2021-05-30].
- ↑ Studia orawskie, red. naukowa M. Papierz, Kraków 2018; T. Smolińska, Orawa – przeszłość i współczesność w badaniach polsko-słowackich, „Twórczość Ludowa” 2018, nr 1-2, s. 42–45; Oravské študie, kolektiv autorov, Bratislava 2018.
- ↑ a b c d e dr hab. Teresa Smolińska, prof. UO | Instytut Polonistyki i Kulturoznawstwa [online] [dostęp 2021-05-30] (pol.).
- ↑ T. Smolińska, , Półwiecze badań nad folklorem. O dorobku i perspektywach badawczych Katedry Kulturoznawstwa i Folklorystyki Uniwersytetu Opolskiego, „Twórczość Ludowa” 2016, nr 3-4, s. 35–41.
- ↑ T. Smolińska, Tradycyjny obraz Słowaka w Polsce, „Kontakty”, t. 6: 2006, s. 7–15; tejże, Obraz Słowacji i Słowaków wśród pollskich studentów (cz. 1), „Kontakty”, t. 6: 2007, s. 31–41; Slovensko-Poľsko. Bilaterálne vzťahy v procese transfomácie, ed. J. Hvišč, Bratislava 2008.
- ↑ Członkowie KNE PAN od 1972 [online], Komitet Nauk Etnologicznych PAN [dostęp 2021-05-30].
- ↑ Komisja Folklorystyczna [online], Komitet Nauk Etnologicznych PAN [dostęp 2021-05-30].
- ↑ Międzynarodowa Organizacja Sztuki Ludowej (IOV) Sekcja Polska [online], Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie [dostęp 2021-05-30].
- ↑ Laureaci Konkursu Zygmunta Glogera [online] [dostęp 2021-06-08].
- ↑ Laureaci Nagrody im. Wojciecha Korfantego w l. 1993 – 2000 [online], Związek Górnośląski [dostęp 2021-05-30].
- ↑ Lista laureatów medalu Zasłużony Kulturze – Gloria Artis [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
- ↑ Dni Rosji na Opolszczyźnie. Kronika, „Forum Akademickie” 2010, nr 5, s. 6.
- ↑ J.I.Wójcik, Opolskie laureatki Medalu im. Mariana Mikuty, „Indeks” 2019, nr 1-2, s. 5, 96–97.
- ↑ prof. dr hab. Teresa Smolińska – wiceprezes » Strona domowa Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. » PTL – Polskie Towarzystwo Ludoznawcze – Zarząd Główny [online] [dostęp 2021-05-30].
Kontrola autorytatywna (osoba):
Identyfikatory zewnętrzne: