Teoria kwasów i zasad Brønsteda

Teoria Brønsteda (także teoria Brønsteda-Lowry'ego, teoria kwasów i zasad Brønsteda) − teoria, która została sformułowana w 1923 roku niezależnie od siebie przez Johannesa Brønsteda i Thomasa Martina Lowry'ego[1][2], w myśl której kwasem jest substancja mogąca odłączać ze swojej cząsteczki jon wodorowy (proton), natomiast zasadą substancja, która przyłącza protony. Stąd kwas jest donorem protonu (protonodonorem), a zasada akceptorem protonu (protonoakceptorem). Kwas po odłączeniu protonu staje się sprzężoną zasadą, natomiast zasada pobierając proton staje się sprzężonym kwasem:

W reakcji odwracalnej cyklicznie dochodzi do przenoszeia protonu z kwasu na zasadę. Kwasami są tu CH
3
COOH
oraz H
3
O+
, zaś zasadami CH
3
COO
oraz H
2
O
.
kwas + zasada ⇌ sprzężona zasada + sprzężony kwas

Ogólny zapis równowagi kwasowo-zasadowej według teorii Brønsteda można przedstawić następująco:

HA + B ⇌ A + HB+

gdzie:

HA − kwas
B − zasada
A − sprzężona zasada
HB+ − sprzężony kwas

Przykłady:

  • HF + H
    2
    O ⇌ F
    + H
    3
    O+
    − woda zachowuje się jak zasada.
  • NH
    3
    + H
    2
    O ⇌ NH+
    4
    + OH
    − woda zachowuje się jak kwas.
  • HSO
    3
    + H
    2
    O ⇌ H
    2
    SO
    3
    + OH
    − woda zachowuje się jak kwas.
  • CH
    3
    COOH
    + H
    2
    O ⇌ CH
    3
    COO
    + H
    3
    O+
    − woda zachowuje się jak zasada

Amfiprotyczność

edytuj
 
Amifiprotyczna natura wody

Ponadto, zgodnie z teorią Brønsteda, podczas autodysocjacji wody każda z cząsteczek H
2
O
może być zarówno donorem, jak i akceptorem protonu:

H
2
O + H
2
O ⇌ H
3
O+
+ OH
− woda zachowuje się zarówno jak kwas, jak i zasada, czyli jest związkiem amfoterycznym, dokładniej amfiprotycznym.

Autodysocjacji ulega też wiele innych rozpuszczalników protonowych i stosuje się dla nich analogiczną interpretację w kontekście teorii kwasów i zasad Brønsteda[3].

Im silniejszy jest kwas tym słabsza jest sprzężona z nim zasada[4].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. R.H. Petrucci, W.S. Harwood, F.G. Herring, General Chemistry, wyd. 8, Prentice-Hall 2002, s. 666
  2. G.L. Miessler, D.A. Tarr, Inorganic Chemistry, wyd. 2, Prentice-Hall 1998, s. 154
  3. Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, wyd. 5, Warszawa: PWN, 2002, s. 359, ISBN 83-01-13654-5.
  4. Maria Litwin i inni, To jest chemia 1 : chemia ogólna i nieorganiczna : podręcznik dla liceum ogólnokształcącego i technikum : zakres rozszerzony, Warszawa: Nowa Era, 2019, ISBN 978-83-267-3566-0, OCLC 1150452700 [dostęp 2022-02-27].