Teatralny Uniwersytet Ludowy w Brusie
Teatralny Uniwersytet Ludowy w Brusie – placówka kulturalno-oświatowa w Brusie (obecnie część Łodzi) działająca w latach 1945-1948 pod kierunkiem Zofii Solarz[1][2][3][4].
Siedziba
edytuj
Siedzibą Teatralnego Uniwersytetu Ludowego była drewniana willa w folwarku Ludwika Meyera (wówczas własność państwowa). Na parterze mieściła się świetlica, w której odbywały się wykłady wyposażona w pianino, ławy i stół dla prelegenta, a także kuchnia, pokój kąpielowy i dwie sypialnie. Pierwsze piętro przeznaczone były na część sypialną i pomieszczenia mieszkalne dla wykładowców[2][1][5].
Kurs
edytujKurs adresowany był do osób dorosłych. Trwał 4 miesiące i jednorazowo brało w nim udział ok. 50 słuchaczy. Celem kursu było przygotowanie słuchaczy do pracy kulturalno-oświatowej w świetlicach wiejskich, domach kultury i bibliotekach. Program nauczania był oparty na doświadczeniach Zofii Solarz z pracy w przedwojennych uniwersytetach ludowych, w szczególności Uniwersytetu Ludowego w Gaci[1][3].
Działalność teatralna
edytujSpecyfiką Teatralnego Uniwersytetu Ludowego w Brusie był duży udział zajęć teatralnych w procesie kształcenia[6]. Tę koncepcję Zofia Solarz konsultowała z Leonem Schillerem, który odniósł się do pomysłu przychylnie i zaoferował słuchaczom wolny wstęp do łódzkich teatrów. Stałym elementem działalności Teatralnego Uniwersytetu Ludowego były inscenizacje przygotowywane przez słuchaczy i prezentowane w świetlicy, a także dla szerszej publiczności na różnego typu zjazdach, uroczystościach, w Kołach Młodzieży Wiejskiej, TURZ-e i w fabrykach. Zespół słuchaczy Teatralnego Uniwersytetu Ludowego w Brusie wystąpił m.in. na zjeździe zjednoczeniowym Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej. Tematyka inscenizacji była różnorodna, przede wszystkim adaptowane utwory literackie, a także aktualne spektakle okolicznościowe: m.in. o życiu Jędrzeja Cierniaka, spektakl na czterolecie Milicji Obywatelskiej i inscenizacja Poematu pedagogicznego Antoniego Makarenki. Na użytek Teatralnego Uniwersytetu Ludowego powstała sztuka pt. Magia Brusu napisana przez Zofię Solarz we współpracy z Janem Aleksandrem Królem, który zarazem jest jej bohaterem. W utworze ukazana jest współpraca działacza partyjnego z ludźmi na wsi. Słuchacze często oglądali spektakle w profesjonalnych teatrach łódzkich, a także odbywali wycieczki zagraniczne, m.in. do Bratysławy[1][2][7].
Wykładowcy i słuchacze
edytujKierowniczką i główną organizatorką placówki była Zofia Solarz, która również prowadziła wykłady. Do grona wykładowców należeli również: Maria Jędrzejec, Maria Biernacka[8] i Stefan Lichański. Często odbywały się gościnne wykłady innych działaczy ludowych i ludzi kultury m.in. Dyzmy Gałaja, Mieczysława Grada, Henryka Szletyńskiego, Marii Maniakówny, Jadwigi Siekierskiej, Antoniego Piwowarczyka i Anieli Siemieniakówny. Do słuchaczy Teatralnego Uniwersytetu Ludowego w Brusie należeli późniejsi działacze kulturalni m. in.: Józefa Bogusz-Dzierżkowa i Jan Gzula[1][2].
Likwidacja
edytujTeatralny Uniwersytet Ludowy w Brusie został zamknięty decyzją władz w 1948 r. Oficjalną przyczyną były nieporozumienia na tle finansowym (braki w kasie). W opinii Zofii Solarz rzeczywistą przyczyną był nieprzychylny stosunek władz PRL do tradycji przedwojennych uniwersytetów ludowych (tzw. "Solarzowych").[1][5][4]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Zofia Solarzowa, Mój pamiętnik, [Wyd. 2], Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1985, s. 369-382, ISBN 83-205-3555-7.
- ↑ a b c d Józefa Bogusz-Dzierżkowa, Smak ziemi - smak życia, Łódź: Astra, 2001, s. 170-175, ISBN 83-85674-95-0.
- ↑ a b Ireneusz Łazarski, O Solarzach i szkołach ludowych - czy nadal są potrzebne?, „Trybuna” (nr 45), 2022, s. 17-19.
- ↑ a b Agnieszka Majewska-Kafarowska, Zofia Solarzowa. Ta która czuła niezawodne siły do twórczego przekazywania ludziom ich własnego życia, „Edukacja Dorosłych” (nr 2), 2010, s. 158.
- ↑ a b Anna Gronczewska, Wojciech Solarz: to były piękne łódzkie czasy [online], Dziennik Łódzki, 11 maja 2013 [dostęp 2024-04-02].
- ↑ [....] Każdy kurs był jednocześnie zespołem teatralnym [...] (Z. Solarz, Mój pamiętnik. - Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1985, S. 370).
- ↑ Zofia Solarzowa - nasza patronka [online], Zespół Szkół im. Zofii Solarzowej w Miąsem [dostęp 2024-04-02].
- ↑ Ewa Koralewska, Maria Biernacka : szkic biograficzny, „Zeszyty Wiejskie” (z. 22), 2016, s. 330.